Altyn kúz
Jambyl oblysy, T. Rysqulov aýdany, Qulan aýyly
«Balaýsa» balabaqshasynyń tárbıeshisi
Baıtýgelova Gaýhar Ergalıevna
Altyn kúz
Ásem bezendirilgen aýlaǵa balalar sheńber quryp turady. Tańerteńgilik jattyǵýlaryn jasaıdy.
- Qurmetti qonaqtar, balalar el baılyǵyn arttyrǵan berekeli de, merekeli de altyn kúz keldi. Sary altyndaı sary kúz sebetke toly jemisin, qambaǵa toly eginin syılady. Dala da, egin de, toǵaı da, orman da bári sap-sary, sondyqtan halqymyz kúzdi – Altyn kúz deıdi. Olaı bolsa «Altyn kúz» merekesine qosh keldińizder.
Psıho jattyǵý:
- Armysyń qaıyrymdy Aspan – Ata!
Armysyń meıirimdi Jer – Ana!
Armysyń shuǵylaly Altyn – Kún!
Kúlip shyqty kún búgin!
Qaıyrly tań, qaıyrly kún,
Qýanyshty kún búgin!
Qaıyrly tań apaılar,
Qaıyrly tań dostarym!
Tárbıeshi:
Kók maısaly kórikti,
Alqaptaǵy kóp egin.
Bul kúnderi kıipti,
Sary jibek kóılegin.
- Balalar, qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kúz mezgili ekenin qaıdan bildińder?
- Kúz mezgilinde neshe aı bar?
- Kúz aılaryn atap berińdershi?
- Kúz týraly taqpaq bilesińder me?
Bekjan:
- Qarashy kúz keldi, kúz keldi,
Sary altyn japypty izderi.
Qus bitken kerýen tigedi,
Kóńilsiz etken kúz endi.
Eńilik:
- Sezilgen soń kúz lebi,
Qustar qaıta bastady.
Tyrnalardyń tizbegin,
Soldattardaı soptaǵy.
Nursultan:
- Altyn, sary, qyzyl, kók,
Alýan-alýan japyraq.
Kúzgi baqta kúlimdep,
Kóz tartady atyrap.
Inaıat:
- Oı alaqaı, tamasha,
Shashý shashty japyraq.
Baqtyń ishi alasha,
Aýnar ma edi jatyp - ap.
Tárbıeshi: Qane balalar japyraqtar qalaı túsedi?
- Jel ýleıdi ý – ý – ý
Quıyn kelip bıleıdi zý – zý – zý
Qatty, qatty jel soqty gý – gý – gý
Japyraqtar qol soqty dý – dý – dý
Shydaı almaı japyraqtar ah – ah – ah
Bılep ketti pah – pah – pah
Tárbıeshi: Balalar, búgin biz kúzgi ormanǵa saıahatqa baramyz. Bul jaı saıahat emes, biz ormanǵa tilshiler retinde baramyz. Aýyldaǵy tirshilikti bilemiz. Adamdardyń kúz mezgilinde nemen aınalysatynyn kim aıtady?(Astyq pisip egin orady, kókónister men jemister pisip jınaıdy, olardy qys mezgiline saqtaıdy.)
- Jaraısyńdar balalar. Al ormanda mekendeıtinderdiń kúz mezgilinde nemen aınalysatynyn bilmeımiz, sol sebepti tilshiler sıaqty suhbat alý úshin baramyz. Suhbat degenimiz ne ekenin bilesińder me? Suhbat – telearnalarda kórsetý úshin, gazet - jýrnaldardyń betterine basyp shyǵarý úshin júrgiziletin áńgime. Qalaı oılaısyńdar ormanda kimnen suraq alýǵa bolady?
- Qoıannan, tıinnen, qustardan, aǵashtan, shyrshalardan, jelden, japyraqtardan...
- Sender ormanda adasyp ketip, qorqyp qalamyz dep oılamaısyńdar ma?
- Qorqamyz.
- Kómekke kimdi shaqyrsaq bolady?
- Orman hanshaıymyn. A – ý – ý... A – ý – ý – ý....
Orman hanshaıymy: Sálemetsińder me balalar? (Sálemetsiz be!)
Tárbıeshi: Orman hanshaıymy biz senen kómek suraǵaly turmyz. Biz «Habar» agenttiginen jáne «Qulan tańy» gazetinen kelgen tilshilermiz. Sizdiń ormanyńyzdyń kúzgi tirshiligin bilýge keldik. Sen jas tilshilerge kómektesesiń be? (Bal - ń qoldarynda beıne kamera (maketi), fotoaparattar, uıaly telefondar, mıkrofondar, emblemasy bar beıdjıkter bolady).
Orman hanshaıymy: Jaraıdy, kómekteseıin, biraq bir shartym bar. (Orman hanshaıymy oıyn usynady).
Q. q. o: «Tyǵylyspaq».
Orman hanshaıymy: Sender ormanda ózderińdi qalaı ustaý kerektigin biledi ekensińder, bir-birine kedergi jasamaı oınadyńdar. Olaı bolsa jolǵa shyǵaıyq. Sender óz mindetterińdi jaqsylap atqarsańdar sońynda senderdi tosyn syı kútip turady.
Tárbıeshi: Balalar suhbat alǵanda aıqaılamaı jáı ǵana qoldaryńdy kóterińder. Ózderińniń qaıdan kelgen ekenderińdi (tós belgidegi emblemasyna qarap) aıtyp, suraqtaryńdy qoıyńdar. Qane kim daıyn, aqqaıyńnan kim suhbat alady?(Men, men..)
1 - tilshi: Men «Habar» agenttiginen kelgen tilshimin. Qaıyrly kún, aqqaıyń! Búgin kúzdiń ashyq kúni seniń kóńil - kúıiń qandaı?
Aqqaıyń: Meniń kóńil - kúıim óte tamasha, óıtkeni men jasyl kóılegimdi sary tústi kóılekke aýystyrdym. Qarashy kún kózine ol altyn sekildi jarqyrap tur.
- Ormada saǵan kóńilsiz emes pe?
- Joq meniń qasymda shyrsha ósip tur, ol únemi meniń japyraqtarymmen oınap turady.
- Sen ádemi japyraqtaryńdy aıaısyń ba?
- Joq aıamaımyn, óıtkeni kóktem mezgilinde jasyl kóılegimdi qaıta kıetinimdi bilemin.
- Rahmet Aqqaıyń, saý bol!
Tárbıeshi: Bal - r abaılańdar, qustardy shoshytyp almaıyq, jáı júreıik. Qustar nemen qorektenetinin bilesińder me?
Bal - r: Qurt - qumyrsqalarmen, búldirgendermen, dándermen..
Tárbıeshi: Qarańdarshy myna aǵashtyń túbinde qandaı qus otyr? (Torǵaı.) Qane kim daıyn, kim torǵaıdan suhbat alady? ( Men, men..)
2 - tilshi: Men «Qulan tańy» jergilikti gazetinen kelgen tilshimin. Sálemetsiń be torǵaı? Senen suhbat alýǵa bola ma?
Torǵaı: Iá, bolady.
- Sen nege jalǵyz otyrsyń?
- Meniń jalǵyz otyrǵan sebebim, meniń dostarym jyly jaqqa ushyp ketti.
- Sen osy jaqta qalasyń ba?
- Árıne, maǵan bóten jaqta ystyq bolady. Meniń jeıtin qoregim de osynda.
- Qys mezgilinde saǵan kim kómektesedi?
- Adamdar.
- Bizdiń balabaqsha aýlasyna da ushyp kel, biz de saǵan qamqor bolamyz.
- Rahmet. Maǵan senderdiń kómekteriń kerek bolyp tur. Adamdar ormanda meken - deıtinderge kókónister men jemister alyp kelipti, ajyrata almaı otyrmyn. Eki sebetke bólip jınap berińdershi.
Balalar eki topqa «Habar», «Qulan tańy» bolyp bólinedi, bir topqa orman hanshaıymy, ekinshi topqa tárbıeshi kómektesedi.
Estafetalyq oıyn: «Kim jyldam?»
Torǵaı: Rahmet senderge, saý bolyńdar!
Tárbıeshi: Mine taǵy bir tal. Bul talda kim ómir súredi eken?( Aǵashty toqyldatady, odan tıin shyǵady). Oı, munda tıin turady eken. Kim tıinnen suhbat alady? (Men, men..)
Tıin: Aldymen men senderdiń shapshańdyqtaryńdy kórgim kelip tur. Meniń shartymdy oryndasańdar suraqtaryńa jaýap beremin.
Bal - r apaılarymen eki topqa bólinip tıinge birinshi bolyp jańǵaq jınap beredi.
Estafetalyq oıyn: «Kim birinshi?»
3 - tilshi: Men «Habar» agenttiginen kelgen tilshimin. Sálemetsiń be tıin? Sen kúz mezgilinde nemen aınalysasyń?
Tıin: Aýa - raıy jaqsy bolyp tursa sańyraýqulaqty aǵash butalaryna keptiremin, shyrsha jańǵaqtaryn jınap saqtaımyn.
- Qysta qaıda turasyń?
- Osy talda ómir súremin. Kúzde ishin jylylap, qysta jańǵaq shaǵamyn.
- Rahmet saǵan tıin, saý bol!
- Saý bolyńdar!
Orman hanshaıymy: Senderdiń syrttaryńnan baqylap júrdim. Sender tártipti, aqyldy, de - neleriń shynyqqan myqty ekensińder. Meniń qustarymdy, ańdarymdy shoshytpaı júrdińder. Senderdi Kúz hanshaıymy óziniń kúzgi syıymen kútip tur. Senderge kóp rahmet, saý bolyńdar!
Tárbıeshi: Bal - r bizge Orman hanshaıymy jasaǵan tosyn syıy osy eken ǵoı.
Kúz hanshaıymy: Sálemetsińder me bal - r? Men senderdiń kelgenderińe óte qýanyshtymyn. Sender ormandaǵy kúzgi tirshilikti kórip, estip kóp maǵlumat aldyńdar dep oılaımyn. Ormandy, dalany, egindi japyraqtardy qandaı túske boıadym, baıqadyńdar ma?(Sary).
Balalar hanshaıymǵa berekeli «Altyn kúz» úshin rahmetterin aıtyp án aıtyp, bı bıleıdi. Kúz hanshaıymy balalarǵa syılyq taratyp berip, qoshtasyp ketedi.
Balalar: Qol ustasyp turaıyq,
Sheńberdi biz quraıyq.
Kóriskenshe kún jaqsy,
Saý - salamat bolaıyq.
«Balaýsa» balabaqshasynyń tárbıeshisi
Baıtýgelova Gaýhar Ergalıevna
Altyn kúz
Ásem bezendirilgen aýlaǵa balalar sheńber quryp turady. Tańerteńgilik jattyǵýlaryn jasaıdy.
- Qurmetti qonaqtar, balalar el baılyǵyn arttyrǵan berekeli de, merekeli de altyn kúz keldi. Sary altyndaı sary kúz sebetke toly jemisin, qambaǵa toly eginin syılady. Dala da, egin de, toǵaı da, orman da bári sap-sary, sondyqtan halqymyz kúzdi – Altyn kúz deıdi. Olaı bolsa «Altyn kúz» merekesine qosh keldińizder.
Psıho jattyǵý:
- Armysyń qaıyrymdy Aspan – Ata!
Armysyń meıirimdi Jer – Ana!
Armysyń shuǵylaly Altyn – Kún!
Kúlip shyqty kún búgin!
Qaıyrly tań, qaıyrly kún,
Qýanyshty kún búgin!
Qaıyrly tań apaılar,
Qaıyrly tań dostarym!
Tárbıeshi:
Kók maısaly kórikti,
Alqaptaǵy kóp egin.
Bul kúnderi kıipti,
Sary jibek kóılegin.
- Balalar, qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kúz mezgili ekenin qaıdan bildińder?
- Kúz mezgilinde neshe aı bar?
- Kúz aılaryn atap berińdershi?
- Kúz týraly taqpaq bilesińder me?
Bekjan:
- Qarashy kúz keldi, kúz keldi,
Sary altyn japypty izderi.
Qus bitken kerýen tigedi,
Kóńilsiz etken kúz endi.
Eńilik:
- Sezilgen soń kúz lebi,
Qustar qaıta bastady.
Tyrnalardyń tizbegin,
Soldattardaı soptaǵy.
Nursultan:
- Altyn, sary, qyzyl, kók,
Alýan-alýan japyraq.
Kúzgi baqta kúlimdep,
Kóz tartady atyrap.
Inaıat:
- Oı alaqaı, tamasha,
Shashý shashty japyraq.
Baqtyń ishi alasha,
Aýnar ma edi jatyp - ap.
Tárbıeshi: Qane balalar japyraqtar qalaı túsedi?
- Jel ýleıdi ý – ý – ý
Quıyn kelip bıleıdi zý – zý – zý
Qatty, qatty jel soqty gý – gý – gý
Japyraqtar qol soqty dý – dý – dý
Shydaı almaı japyraqtar ah – ah – ah
Bılep ketti pah – pah – pah
Tárbıeshi: Balalar, búgin biz kúzgi ormanǵa saıahatqa baramyz. Bul jaı saıahat emes, biz ormanǵa tilshiler retinde baramyz. Aýyldaǵy tirshilikti bilemiz. Adamdardyń kúz mezgilinde nemen aınalysatynyn kim aıtady?(Astyq pisip egin orady, kókónister men jemister pisip jınaıdy, olardy qys mezgiline saqtaıdy.)
- Jaraısyńdar balalar. Al ormanda mekendeıtinderdiń kúz mezgilinde nemen aınalysatynyn bilmeımiz, sol sebepti tilshiler sıaqty suhbat alý úshin baramyz. Suhbat degenimiz ne ekenin bilesińder me? Suhbat – telearnalarda kórsetý úshin, gazet - jýrnaldardyń betterine basyp shyǵarý úshin júrgiziletin áńgime. Qalaı oılaısyńdar ormanda kimnen suraq alýǵa bolady?
- Qoıannan, tıinnen, qustardan, aǵashtan, shyrshalardan, jelden, japyraqtardan...
- Sender ormanda adasyp ketip, qorqyp qalamyz dep oılamaısyńdar ma?
- Qorqamyz.
- Kómekke kimdi shaqyrsaq bolady?
- Orman hanshaıymyn. A – ý – ý... A – ý – ý – ý....
Orman hanshaıymy: Sálemetsińder me balalar? (Sálemetsiz be!)
Tárbıeshi: Orman hanshaıymy biz senen kómek suraǵaly turmyz. Biz «Habar» agenttiginen jáne «Qulan tańy» gazetinen kelgen tilshilermiz. Sizdiń ormanyńyzdyń kúzgi tirshiligin bilýge keldik. Sen jas tilshilerge kómektesesiń be? (Bal - ń qoldarynda beıne kamera (maketi), fotoaparattar, uıaly telefondar, mıkrofondar, emblemasy bar beıdjıkter bolady).
Orman hanshaıymy: Jaraıdy, kómekteseıin, biraq bir shartym bar. (Orman hanshaıymy oıyn usynady).
Q. q. o: «Tyǵylyspaq».
Orman hanshaıymy: Sender ormanda ózderińdi qalaı ustaý kerektigin biledi ekensińder, bir-birine kedergi jasamaı oınadyńdar. Olaı bolsa jolǵa shyǵaıyq. Sender óz mindetterińdi jaqsylap atqarsańdar sońynda senderdi tosyn syı kútip turady.
Tárbıeshi: Balalar suhbat alǵanda aıqaılamaı jáı ǵana qoldaryńdy kóterińder. Ózderińniń qaıdan kelgen ekenderińdi (tós belgidegi emblemasyna qarap) aıtyp, suraqtaryńdy qoıyńdar. Qane kim daıyn, aqqaıyńnan kim suhbat alady?(Men, men..)
1 - tilshi: Men «Habar» agenttiginen kelgen tilshimin. Qaıyrly kún, aqqaıyń! Búgin kúzdiń ashyq kúni seniń kóńil - kúıiń qandaı?
Aqqaıyń: Meniń kóńil - kúıim óte tamasha, óıtkeni men jasyl kóılegimdi sary tústi kóılekke aýystyrdym. Qarashy kún kózine ol altyn sekildi jarqyrap tur.
- Ormada saǵan kóńilsiz emes pe?
- Joq meniń qasymda shyrsha ósip tur, ol únemi meniń japyraqtarymmen oınap turady.
- Sen ádemi japyraqtaryńdy aıaısyń ba?
- Joq aıamaımyn, óıtkeni kóktem mezgilinde jasyl kóılegimdi qaıta kıetinimdi bilemin.
- Rahmet Aqqaıyń, saý bol!
Tárbıeshi: Bal - r abaılańdar, qustardy shoshytyp almaıyq, jáı júreıik. Qustar nemen qorektenetinin bilesińder me?
Bal - r: Qurt - qumyrsqalarmen, búldirgendermen, dándermen..
Tárbıeshi: Qarańdarshy myna aǵashtyń túbinde qandaı qus otyr? (Torǵaı.) Qane kim daıyn, kim torǵaıdan suhbat alady? ( Men, men..)
2 - tilshi: Men «Qulan tańy» jergilikti gazetinen kelgen tilshimin. Sálemetsiń be torǵaı? Senen suhbat alýǵa bola ma?
Torǵaı: Iá, bolady.
- Sen nege jalǵyz otyrsyń?
- Meniń jalǵyz otyrǵan sebebim, meniń dostarym jyly jaqqa ushyp ketti.
- Sen osy jaqta qalasyń ba?
- Árıne, maǵan bóten jaqta ystyq bolady. Meniń jeıtin qoregim de osynda.
- Qys mezgilinde saǵan kim kómektesedi?
- Adamdar.
- Bizdiń balabaqsha aýlasyna da ushyp kel, biz de saǵan qamqor bolamyz.
- Rahmet. Maǵan senderdiń kómekteriń kerek bolyp tur. Adamdar ormanda meken - deıtinderge kókónister men jemister alyp kelipti, ajyrata almaı otyrmyn. Eki sebetke bólip jınap berińdershi.
Balalar eki topqa «Habar», «Qulan tańy» bolyp bólinedi, bir topqa orman hanshaıymy, ekinshi topqa tárbıeshi kómektesedi.
Estafetalyq oıyn: «Kim jyldam?»
Torǵaı: Rahmet senderge, saý bolyńdar!
Tárbıeshi: Mine taǵy bir tal. Bul talda kim ómir súredi eken?( Aǵashty toqyldatady, odan tıin shyǵady). Oı, munda tıin turady eken. Kim tıinnen suhbat alady? (Men, men..)
Tıin: Aldymen men senderdiń shapshańdyqtaryńdy kórgim kelip tur. Meniń shartymdy oryndasańdar suraqtaryńa jaýap beremin.
Bal - r apaılarymen eki topqa bólinip tıinge birinshi bolyp jańǵaq jınap beredi.
Estafetalyq oıyn: «Kim birinshi?»
3 - tilshi: Men «Habar» agenttiginen kelgen tilshimin. Sálemetsiń be tıin? Sen kúz mezgilinde nemen aınalysasyń?
Tıin: Aýa - raıy jaqsy bolyp tursa sańyraýqulaqty aǵash butalaryna keptiremin, shyrsha jańǵaqtaryn jınap saqtaımyn.
- Qysta qaıda turasyń?
- Osy talda ómir súremin. Kúzde ishin jylylap, qysta jańǵaq shaǵamyn.
- Rahmet saǵan tıin, saý bol!
- Saý bolyńdar!
Orman hanshaıymy: Senderdiń syrttaryńnan baqylap júrdim. Sender tártipti, aqyldy, de - neleriń shynyqqan myqty ekensińder. Meniń qustarymdy, ańdarymdy shoshytpaı júrdińder. Senderdi Kúz hanshaıymy óziniń kúzgi syıymen kútip tur. Senderge kóp rahmet, saý bolyńdar!
Tárbıeshi: Bal - r bizge Orman hanshaıymy jasaǵan tosyn syıy osy eken ǵoı.
Kúz hanshaıymy: Sálemetsińder me bal - r? Men senderdiń kelgenderińe óte qýanyshtymyn. Sender ormandaǵy kúzgi tirshilikti kórip, estip kóp maǵlumat aldyńdar dep oılaımyn. Ormandy, dalany, egindi japyraqtardy qandaı túske boıadym, baıqadyńdar ma?(Sary).
Balalar hanshaıymǵa berekeli «Altyn kúz» úshin rahmetterin aıtyp án aıtyp, bı bıleıdi. Kúz hanshaıymy balalarǵa syılyq taratyp berip, qoshtasyp ketedi.
Balalar: Qol ustasyp turaıyq,
Sheńberdi biz quraıyq.
Kóriskenshe kún jaqsy,
Saý - salamat bolaıyq.
You Might Also Like
