InfoHub Logo

(ómirden alynǵan)

Bul oqıǵanyń qaı kezde oryn alǵanyn esime túsire almadym. Biraq arǵy jyldyń jaz aıynda ótkeni áli esimde. Qalanyń ortalyq kósheleriniń birinde kele jatqanymda, kóshe boıynan 70 jasty eńserip qalǵan ájeıdi baıqap qaldym. Qolynda ózi ázer ustap kele jatqan eki dorbasy bar edi. Sharshaǵandyǵy sonsha dem alysy júrgen saıyn aıqyn estilip kele jatyr. Ahlap, úhlep aýladaǵy kishkene oryndyqtardyń birine jaıǵasa ketti. Qaltasynan qol oramalyn sýyryp, mańdaıynan shyqqan ystyq terdi súrte bastady. Anda-sanda kóz janary jasqa tolyp, monshaqtaı úzilip-úzilip aǵa bastady. Janyna jaqyndap ne sebepten kózine jas alyp otyrǵanyn suraǵym da kelgen bolatyn, alaıda mazasyn alǵym kelmedi. Jaı ǵana syrtynan baıqaǵym keldi. Aınalasyna jaltaqtaı qaraı beredi. Kóz janary jolǵa qaraı túse beredi. Bireýdi kútip otyrǵandaı. Kútkennen úmiti úzilgennen keıin be óziniń júrgen jolyna keri burylyp menen alystaı berdi. Alystaı berdi...

Bul ájeı jalǵyz ulyn úılendirmeı turyp óte baqytty adam edi. Uly: suńǵaq boıly, túr dese túri bar, oı dese oıy bar, aqyldy, boıynda bir min joq azamat. Óz ortasynda bedeldi, óz jumysynda alǵyr. Tek ájeıdiń ulyna qatysty jalǵyz ǵana ýaıymy bolatyn. Ol-30 dan jańa ǵana asqan jalǵyz ulyn úılendirý armany. Araǵa kóp ýaqyt salar-salmastan kópten kútken armany da oryndaldy. Uly anasynyń kópten beri ulynan estigisi kelip júrgen: "Men úılenemin" degen sózdi aıtqanda anasynyń ýaıymyn seıilti. Anasynyń qýanyshynda shek joq. Máz-meıram. Árıne, ana degen balasy úshin ózinen qatty ýaıymdaıdy ǵoı. «Bizdiń úıde de úlken qýanysh bolady eken-aý», dep qýanyshynda shek joq. Bir-eki aı óter-ótpesten uly qalyndyǵyn tanystyryp úıine alyp keldi. Anasy kelininen beter qatty tolqyp júr. Nede bolsa shańyraǵynda eń alǵashqy toı bolǵaly jatyr. Uıqysyz, damylsyz kúnder bastaý aldy. "Toıdyń bolǵanynan bolary qyzyq", degen sıaqty bul saltanatqa ázirlik qyzý júrgizilýde. Sóıtip, kópten arman bolǵan toıda óz sátimen ótkizildi. Ájeı óte baqytty. Kelinin óz qyzyndaı kórip, bar biletinin úıretip, jyly sózderin aıamaı jaqsylyqqa tárbıeledi. Úıreterin úıretti. Kórsetetinin kórsetti. Kelini de enesiniń aıtqanynyń birin qaldyrmaı jasap kóńilinen shyǵyp júredi. Ókinishtisi, ájeıdiń bul qýanyshy kópke sozyla qoıǵan joq. 2-3 aı óter-ótpesten kelini ájeıge jalǵyz úıge shyǵamyz degen talap qoıdy. Ájeı qal dep te aıtty, senderden basqa meniń eshkimim joq dep te aıtty. Biraq kelini enesiniń sózin elemedi. Tipti, toǵyz aı, toǵyz kún qursaǵynda kóterip, mápelep baǵyp qaqqan jalǵyz uly da anasynyń sózine qulaq aspady. Basynda uly anasynyń sózin sóılep júrdi. Keıinnen ýaqyt óte kele áıeliniń barlyq sózderine, qoıǵan talaptaryna baǵyna bastady. Uly biz qalaǵa ketkeli jatyrmyz, bizben birge ketkin kelse júr degen synaı bildirdi. Al ájeı bolsa, óziniń ómiriniń kóp jyldary ótken panasyn sýytqysy kelmedi. Qazaqta qara shańyraqqa otbasynyń kenje uly ustap qalýy kerek degen túsinigi bar bolatyn. Anasy osy sózdi túsindirip te aıtty. Biraq balasy tyńdamady. Amal ne, jalǵyzdan jalǵyz qalǵysy kelmegendikten uly men kelinine ilesip, qalaǵa attanyp kete bardy. Qalaǵa kelgennen keıin enesi kelininiń basqasha zań ornatyp, óz tirlikterin, óz ádetterin shyǵara bastaǵanyn baıqady. Úı isimen aınalysýdan, tipti, túndeletip júretin kezderdi, qońbaıtyn kezderdi de shyǵara bastady. Bul qylyqtary árıne, enesine onsha unamaıtyn. Keıin enesine zekip sóıleıtindi de shyǵara bastady. Bar sebebi: enesiniń bir-eki sózin kótere almaýy edi. Sol kezderden bastap ene men kelininiń arasy sýı bastady. Anasy ulyna kelininiń arasynda bolyp jatqan jaıttardy bildirgisi kelmedi. Sebebi: uly men kelininiń arasyna túskisi kelmegen bolatyn. Bar armany-jalǵyz ulynyń baqytty bolýy edi. Qolynan basqa ne keledi. Ana júregi-balam dep soǵady ǵoı. Osyndaı kúnderdiń birinde kelini enesine úıdegi sharýalarmen aınalasýyn suraǵan bolatyn. Enesi jaraıdy, kelinime kómektese qoıaıyn dep kómektese bastady. Bir kezde ájeı qolynan baıqaýsyzdan shelektegi sýdy tógip alady. Muny kórgen kelini enesiniń jasaǵan isine kóz juma almaı ózinen keshirim suraýyn surady. - «Men saǵan ne istedim, qulynym-aý. Bar jazyǵym saǵan kómekteskenim be?», dep ájeı jylaı bastady. - «Sizdiń paıdańyzdan zıanyńyz kóp. Kózge kúıdirgi bolmaı kıimderińizdi jınap óz bólmeńizdi bosatyńyz. Sizdiń ornyńyzǵa sol bólmeni paıdaly adamǵa jalǵa bereıin. Siz úıimizde eshbir aqsha tólemeı turyp jatqanyńyzǵa kózimdi jumdym. Alaıda, mynandaı tirligińizge kóz juma almaımyn dep ájeıdiń kóńiline qaramaı aýyr sózderin jaýdyryp jatty. Ana júregi bul sózderge shydasyń ba. Kózine jas alyp, kıimderin jınap ketip qaldy. Úıden aqyryn-aqyryn adymdap, ómirińde baryp kórmegen qarttar úıine keldi. Kelesi kúni ǵımarattyń qyzmetshileri ájeıge bir kisi kelip turǵanyn aıtty. Baryp qarasa óziniń jalǵyz uly eken. Barlyq jaǵdaıdy umytqan ájeı: meni úıge alyp ketetin shyǵar, dep ezýine kúlki úıirildi. Biraq bul oılaǵany tek qana qıal ǵana bolyp shyqty. Uly bizben birge turǵyn kelse, kelininniń sózin tyńda, áıtpese osynda qala ber dep talap qoıa bastady. Ulynyń bul sózi anasynyń júregine oq tıgendeı shanshý bolyp qadaldy. Árıne, ájeı bul talapqa múldem kelispedi. Ol úıge baryp, kelinmen kelin bolǵansha, osynda ómirimniń sońyna deıin ómir súrgenim eki ese jaqsy dep jylaı bastady. Uly anasynyń kóz jasyna qaramastan óz erkin óziń de, dep anasyna qolyn siltep kete bardy. Artynda anasy jylap qala berdi. Ájeniń qolynan esh dármen kelmedi. Qarǵaıyn dese jalǵyz balasy, ómiriniń jalǵyzy, maqtaıyn dese bul jasaǵan isin keshire almaıdy. Sodan ájeı kúnde qarttar úıiniń aýlasyna shyǵyp, ishinen: balam meni alyp ketetin shyǵar. Qatesin túsiner, dep kúnde jol jaqqa qaraı beredi. Bar kúni solaı ótýde. Basqa qolynan ne keledi? Eshteńe kelmeıdi. Ókinishti...

Aıdana Boranbaeva Inovasıalyq Eýrazıa Ýnıversıtetiniń 3-kýrs stýdenti Pavlodar qalasy

---