Bala tárbıesine mán berelik
Aqmola oblysy, Atbasar aýdany
Sergeevka orta mektebi tálimgeri
Bohan Sılaý
Bala tárbıesine mán berelik
Bala mektepke kelgende, onyń úıde alǵan tárbıesiniń áseri birden kórinedi. Ol mektepte ne kórse mektepte sony kórsetkisi keledi. Ata - anamen mektep muǵalimderiniń negizgi maqsaty ony sanaly azamat etip tárbıelep ósirý. Olardy qoǵamǵa óz paıdasyn tıgizetin, joǵary ıdeıaly, otanshyl, adamgershiligi mol azamat etip tárbıeleý. Ata - ana óz balasynyń jaqsy azamat bolyp ósýi úshin synyp jetekshisimen únemi kezdesip turǵany jón. Otbasy ishindegi qarym - qatynastar balaǵa aıyryqsha yqpal etedi. Súıispenshilikpen tatýlyqqa negizdelgen ózara qarym - qatynastardy baıqaǵan bala ózin bir túrli tynysh, baqytty sezinedi. Ata - analardyń qandaıda bolsyn meıirimdi erkeletýin bala qýana qabyldaıdy. Ata - ana arasyndaǵy bir – birin qurmettemeý jáne urys - keris balaǵa keri yqpalyn tıgizedi. Otbasyndaǵy qarym - qatynastyń, úlkenderdiń jónsiz áreketin kórgen bala ishteı azap shegedi.
Ata - analardyń tárbıeleý ádisterinde úılespeýshilik bolsa, anasy ruqsat etpegende ákesi ruqsat etse, nemese kerisinshe ata - analardyń árqaısysy balaǵa ár túrli tapsyrma berse, tárbıeniń eki jaqty arnaǵa aınalǵany. Muńdaı jaǵydaıda bala óziniń jaqtasyn oılap shyǵarady, qaısynan ońaı tapsyrma alýyn eskerip, sodan suraýdy kózdeıdi. Bala ata - anasynyń osal jaqtaryn paıdalanýǵa tyrysyp, ekijúzdiliktiń jıirkenishti ádetine daǵdylanady.
Jastyń árbir kezinde aqyl oıdyń jetilýin eseptep otyrýǵa týra keledi. Balaǵa qolynan kelmeıtin talaptar qoıýda, ol áli jas qoı degen syltaýmen onyń damýyn qolmen bógeý durys emes. Bala ósip aqyl oıy jetisken saıyn oǵan qoıylatyn talaptarda ósken jón. Bala ózi jasaǵan qylyqtaryna jaýap berýge tıis, jaspyn ǵoı keshiretin shyǵar dep kútpeýi tıis. Munymen birge balalardyń atqaratyn mindetteri jasymen sáıkes ósip otyrýy kerek, bul olardyń jaýapkershilik sezimin kúsheıtedi. Ata - analardyń balalarǵa tárbıelik yqpaly tolyp jatqan joldarmen júzege asyrylady. Halyq «Ákeniń balaǵa degen sezimi taýdaı bıik, ananyń sezimi muhıttan tereń», deıdi. Endeshe árbir ata - ana óz balasyna sondaı tereń sezim uıalata bilgeni durys. Tárbıede kótermeleý, tıym salý, ılandyrý, tipti keıde kerek bolǵan jaǵydaıda jazalap, biraq balanyń adamgershilik qasıetiń qorlap, uryp - soǵý jazasyna barmaý qajet.
Bala - bolashaǵymyz. Balasynyń bolashaǵy jaman bolsa eken,- dep eshkim tilemeıdi. Sondyqtanda odan aıary joq, ast - ústine túsedi."Erteli kesh olaı etpe, bulaı etpe dep otyrady."Biraq.... áıteýir balasy oılaǵan jerden shyqpaıdy. Bul suraqqa uly pedagog A. S. Makarenkonyń bylaı degeni bar: «Ǵajaıyp bala tek baqytty ata - analarda ǵana bolady. Sondyqtan balamyz jaqsy bolsyn deseńizder, baqytty bolyńyzdar». «Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser»,- deıdi qazaq halqy. Keleshek urpaq úshin myna erejelerdi bilý kerek dep aıtý qıyn. Biraq Abaı atamyz: «Adam bolam deseńiz bes nársege asyq bol, bes nárseden qashyq bol» demeı me? Sondaǵy umtylatyn nárse talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym. Sonda jas óspirim qoǵam aldyńdaǵy paryzyn tereń uǵynar. Ýaqyttyń ár ýaqytynda toǵyshar ákelerde, toǵyshar balalarda bolǵan, biraq jaqsydan alar ónege - jastar úshin, alǵa ustar jaryq juldyz, bala tárbıesi ata - analarǵa kóp qıyndyq týǵyzsa da, eger ol maqsatqa baǵyttalyp sheber de oıly júrgizilse, ata - anaǵa zor baqyt ákeledi. Qazaqta «Aldyńǵy jaqsy artqy jasqa tálim aıtsa, el bolǵany qaısy» demeıdi me? Búgingi balaǵa aǵa urpaqtyń ıgi ónegesin úırete otyryp, ótkenniń kózimen qaramaı, búgingi talap taǵylymnyń bıiginen qaraıyq.
Sergeevka orta mektebi tálimgeri
Bohan Sılaý
Bala tárbıesine mán berelik
Bala mektepke kelgende, onyń úıde alǵan tárbıesiniń áseri birden kórinedi. Ol mektepte ne kórse mektepte sony kórsetkisi keledi. Ata - anamen mektep muǵalimderiniń negizgi maqsaty ony sanaly azamat etip tárbıelep ósirý. Olardy qoǵamǵa óz paıdasyn tıgizetin, joǵary ıdeıaly, otanshyl, adamgershiligi mol azamat etip tárbıeleý. Ata - ana óz balasynyń jaqsy azamat bolyp ósýi úshin synyp jetekshisimen únemi kezdesip turǵany jón. Otbasy ishindegi qarym - qatynastar balaǵa aıyryqsha yqpal etedi. Súıispenshilikpen tatýlyqqa negizdelgen ózara qarym - qatynastardy baıqaǵan bala ózin bir túrli tynysh, baqytty sezinedi. Ata - analardyń qandaıda bolsyn meıirimdi erkeletýin bala qýana qabyldaıdy. Ata - ana arasyndaǵy bir – birin qurmettemeý jáne urys - keris balaǵa keri yqpalyn tıgizedi. Otbasyndaǵy qarym - qatynastyń, úlkenderdiń jónsiz áreketin kórgen bala ishteı azap shegedi.
Ata - analardyń tárbıeleý ádisterinde úılespeýshilik bolsa, anasy ruqsat etpegende ákesi ruqsat etse, nemese kerisinshe ata - analardyń árqaısysy balaǵa ár túrli tapsyrma berse, tárbıeniń eki jaqty arnaǵa aınalǵany. Muńdaı jaǵydaıda bala óziniń jaqtasyn oılap shyǵarady, qaısynan ońaı tapsyrma alýyn eskerip, sodan suraýdy kózdeıdi. Bala ata - anasynyń osal jaqtaryn paıdalanýǵa tyrysyp, ekijúzdiliktiń jıirkenishti ádetine daǵdylanady.
Jastyń árbir kezinde aqyl oıdyń jetilýin eseptep otyrýǵa týra keledi. Balaǵa qolynan kelmeıtin talaptar qoıýda, ol áli jas qoı degen syltaýmen onyń damýyn qolmen bógeý durys emes. Bala ósip aqyl oıy jetisken saıyn oǵan qoıylatyn talaptarda ósken jón. Bala ózi jasaǵan qylyqtaryna jaýap berýge tıis, jaspyn ǵoı keshiretin shyǵar dep kútpeýi tıis. Munymen birge balalardyń atqaratyn mindetteri jasymen sáıkes ósip otyrýy kerek, bul olardyń jaýapkershilik sezimin kúsheıtedi. Ata - analardyń balalarǵa tárbıelik yqpaly tolyp jatqan joldarmen júzege asyrylady. Halyq «Ákeniń balaǵa degen sezimi taýdaı bıik, ananyń sezimi muhıttan tereń», deıdi. Endeshe árbir ata - ana óz balasyna sondaı tereń sezim uıalata bilgeni durys. Tárbıede kótermeleý, tıym salý, ılandyrý, tipti keıde kerek bolǵan jaǵydaıda jazalap, biraq balanyń adamgershilik qasıetiń qorlap, uryp - soǵý jazasyna barmaý qajet.
Bala - bolashaǵymyz. Balasynyń bolashaǵy jaman bolsa eken,- dep eshkim tilemeıdi. Sondyqtanda odan aıary joq, ast - ústine túsedi."Erteli kesh olaı etpe, bulaı etpe dep otyrady."Biraq.... áıteýir balasy oılaǵan jerden shyqpaıdy. Bul suraqqa uly pedagog A. S. Makarenkonyń bylaı degeni bar: «Ǵajaıyp bala tek baqytty ata - analarda ǵana bolady. Sondyqtan balamyz jaqsy bolsyn deseńizder, baqytty bolyńyzdar». «Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser»,- deıdi qazaq halqy. Keleshek urpaq úshin myna erejelerdi bilý kerek dep aıtý qıyn. Biraq Abaı atamyz: «Adam bolam deseńiz bes nársege asyq bol, bes nárseden qashyq bol» demeı me? Sondaǵy umtylatyn nárse talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym. Sonda jas óspirim qoǵam aldyńdaǵy paryzyn tereń uǵynar. Ýaqyttyń ár ýaqytynda toǵyshar ákelerde, toǵyshar balalarda bolǵan, biraq jaqsydan alar ónege - jastar úshin, alǵa ustar jaryq juldyz, bala tárbıesi ata - analarǵa kóp qıyndyq týǵyzsa da, eger ol maqsatqa baǵyttalyp sheber de oıly júrgizilse, ata - anaǵa zor baqyt ákeledi. Qazaqta «Aldyńǵy jaqsy artqy jasqa tálim aıtsa, el bolǵany qaısy» demeıdi me? Búgingi balaǵa aǵa urpaqtyń ıgi ónegesin úırete otyryp, ótkenniń kózimen qaramaı, búgingi talap taǵylymnyń bıiginen qaraıyq.
You Might Also Like
