InfoHub Logo

HH ǵasyrdyń basynda qazaq eline adal qyzmet atqarǵan, halyqty biriktire bilgen naǵyz eńbekqor jandar retinde botpaıdan shyqqan eki tulǵany atap ótýge bolady. Olar - Qabylbek Sarymoldaev pen Másimhan Beısebaev.

Qabylbek Sarymoldaev - 1898 jyly Jambyl oblysyndaǵy Oıtal degen aýylda týǵan memleket qaıratkeri, talantty pýblısıs, ekonomıs, 1916 jylǵy ult-azattyq kóteriliste qara halyqqa demeý bola bilgen kóshbasshylardyń biri.

Eńbek jolynda 1918 jyly Áýlıeata ýeziniń tóraǵasy, 1920-1922 jyldary Qazaq ASSR-i Halyq aǵartý komısarynyń orynbasary, 1923-1925 jyldary Tashkent oblystyq keńesi atqarý komıtetiniń, 1925-1933 jyldary Respýblıka josparlaý komısıasynyń, 1933-1937 jyldary Shyǵys Qazaqstan oblystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy sekildi qyzmetterdi atqarǵan adamdardyń biri, ári Turar Rysqulovtyń mektep kezindegi ómirinen bastap, birge bolǵan arqa súıer adal dosy. Jalpy keńestendirý júrgizilip jatqan kezde: TýrSIK-tiń, Azyq-túlik halkomy kollegıasynyń múshesi bolǵan, ashtyqpen kúres jónindegi komısıa tóraǵasy sekildi qyzmetterdi atqarǵan. Goloshekındik, Stalındik saıasatty óz kózimen kórgen kezinde S.Qojanov sekildi azamattarǵa «qazaqtardyń qyrylyp jatqandyǵy, kómekke muqtaj ekeni, genosıdtiń bolǵandyǵy»  týraly kóptegen baıandama-hatyn jibergen. Odan basqa, keıingi jyldary Lenın Akademıasynyń Qazaqstandaǵy fılıalyn uıymdastyrý jóninde úles qosqan jáne sonyń basy-qasynda júrgen. Maqta sharýashylyǵyn, jalpy astyq pen mal sharýashylyqtaryn damytý jóninde kóptegen is-sharalardy ózi uıymdastyryp, belsene atsalysqan. Tipti, qazirgi kezde de sheshimin tappaı kele jatqan «Syrdarıa ózeni arnasynyń jyl saıyn aýysyp otyrýy» máselesi  ol kezdiń ózinde-aq, Respýblıka sý sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Qabylbek Sarmoldaevtyń bastamasymen talqylanǵan edi. Sonymen qatar, irimshik jasaý, shubat óndirýdiń tıimdiligin, ulttyq taǵamdardy daıyndaý dástúrlerin, olardy jańǵyrtý, kópshilikke tanystyrý mindetterin alǵa qoıǵan. Indýstrıaldy sala boıynsha maǵlumattar jınap, zerttep, zerdelegen, ári qundy derekter qaldyrǵan, basshylyq etken 10 jyl ishinde 378,6 myń gektarly egis kólemi ulǵaıǵan....

Shyǵarmashylyq jolynda kóptegen qundy maqalalar jazǵan. Oǵan «Eńbekshi qazaq» gazetindegi «Shardaraǵa aıryqsha nazar salynsyn», «Qazaq maqtasy – kendir», «Qazaqstanda jer sýlandyrý jumysy», «Maqta máseleleri» atty ǵylymı maqalalaryn dálel retinde keltirýge bolady. Tipti, «Egemen Qazaqstan», «Narodnoe hozáıstvo Kazahstana» atty gazet-jýrnaldarynyń turaqty ári belsendi shyǵarmalarynyń avtory bolyp, kópshilikke tanys derekter toly kitapshalardy shyǵaryp otyrǵan. Alaıda qazaq eliniń ár salasyn damytqan Qabylbek Sarmoldaev 1938 jyly 25 aqpanda «halyq jaýy», «japon ımperıalıseriniń tyńshysy» degen aıyppen keńestik qýǵyn-súrginge ushyrap, OGPÝ «úshtiginiń» sheshimine sáıkes atý jazasyna kesilgen.

Másimhan Beısebaev – 1908 jyly 22 jeltoqsanda Almaty oblysyndaǵy Qaskeleń aýdanynda (qazirgi Qarasaıda), Eltaı aýylynda dúnıege kelgen asa kórnekti memleket qaıratkeri, dıplomat, ári saıasatker.

Eńbek jolyn jerdi uıymdastyrý organdarynan bastaǵan. 1931-33 jyldary Qazaq AKSR-i Eginshilik halkomatynda,1933-36 jyldary Almaty aýyl sharýashylyǵy tehnıkýmynda dırektor bolyp jumys istegen. 1936-41 jyldary Qazaqstan K(b)P OK-niń jáne Almaty oblystyq partıa komıtetiniń apparatynda jaýapty qyzmetter atqarǵan. 1941- 42 jyldary 2-dúnıejúzilik soǵysqa qatysqan.1942-70 jyldary Almaty oblystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy, Qazaqstan KP Aqmola oblystyq atqarý komıtetiniń 2-hatshysy, Kókshetaý oblystyq atqarý komıtetiniń 1-hatshysy, al 1954-58 jyldary QazKSR-i Mınıstirlik Keńesi tóraǵasynyń 1-orynbasary, 1964-70 jyldary tóraǵasy bolǵan. Áıel kadrlarynyń basshy qyzmetine kóbirek tartylýyna basa nazar aýdarǵan. Sonymen qosa, mádenıet, oqý isterine udaıy kóńil bólgen. Tipti, Máskeý, Lenıngrad sıaqty qalalarda oqyp júrgen jastarǵa arnaıy stıpendıa bólgen...Odan bólek, Qapshaǵaıdyń qala bolyp qalyptasýyna, Qapshaǵaı GES-iniń saldyrýyna, Jańaózen qalasynyń irge kóterýine, Maqat-Gýrev-Ózen jergilikti temirjolynyń salynýyna, «Sarytuqym», «Bozoı» sovhozdaryn uıymdastyrýǵa, «Almaty» shıpajaıynyń boı kóterýine, tarıhı eskertkishterdiń qalpyna keltirilýine  kóp septigin tıgizip, basy-qasynda júrgen. Sonymen qatar D.Qonaev, J.Shaıahmetov, O.Jandosov, M.Tynyshpaev, L.Mırzoıan tárizdi asa iri tulǵalarmen birge jumys istegen, ári T.Seıdálim, J.Sultan, E.Qosaı, A.Áripbaı, E.Maqan, B.Jumaqan, A.Qasym, K.Petr, B.Orazaı, K.Tımofeı, Ú.Aıda, B.Zamanbek, B.Ǵaınıken sekildi jastarǵa jol kórsetip, memleket qaıratkerleri dárejesine deıin jetýge zor úles qosqan birden-bir tulǵa. Tipti, eki márte Lenın, Eńbek, Qyzyl Tý, Qyzyl Juldyz, I dárejeli Uly Otan soǵysynyń ordenderimen, birneshe medaldarmen marapattalǵan. Al 1987 jyldyń 23 maýsymynda dúnıeden ozǵan.

Sóz sońynda, Q.Sarymoldaev pen Másimhan Beısebaev - jastaıynan qatal taǵdyrdyń synaǵyn kóre otyryp, eline degen súıispenshilik pen patrıottylyqtan boıyna rýhty sińirgen, kózi ashyq, kókiregi oıaý, «ult janashyry» bola bilgen babalarymyzdyń biri. Tarıh qoınaýynyń sańlaǵyndaǵy ómir aǵynynyń tolqyny sol kezde áli de jalǵasqanda, kim bilsin, ekeýi de eline talaı qyzmet atqaryp, oryndaı almaı ketken arman-maqsattaryna jeter me edi? Joǵaryda atap kórsetilgendeı, týǵan jeriniń kórkeıip, damýyna úles qosqan qajyrly eńbekteri men halqynyń kúsh-jigerin jumyldyrǵan qadamdarynan keıin, osyndaı babalarymyzdyń atyn qalaı esten shyǵarýǵa bolady?!

---