Boztorǵaı – dala sáni
Ádebıettik oqý 3 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Boztorǵaı – dala sáni.
Sabaqtyń maqsaty: Mátinniń mazmunyn meńgertý.
Sabaqtyń mindetteri: a) Áńgimeniń mazmunyn túsindirý. Áńgimeniń ıdeıasyn ashyp taldaýǵa úıretý. Boztorǵaıdyń tirshiligi, dene turqy, nanym - senimder týraly túsinik berý.
á) Qustarǵa qatysty halyq boljamdary, dástúrlerdi aıta otyryp, tilin, oı - qıalyn ushtaý. Qustar álemine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, erkin sóıleýge daǵdylandyrý.
b) Tabıǵattyń jarshysy – qustardy qorǵaýǵa, qamqorlyq jasap kútýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń tıpi: jańa bilim berý
Oqytýdyń ádisi: kórnekilik, suraq – jaýap, slaıd.
Sabaqtyń barysy: İ Uıymdastyrý
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý
1. «Qumdaǵy qupıa» áńgimeniń mazmunyn suraý
2. Suraq – jaýap mazmunyn tolyqtyryp áńgimeleý
3. Halqymyz qustardyń kelýine, ketýine qarap boljamdar jasaǵan. Endi solardyń birazyna toqtala keteıik.
- Qarlyǵash joǵary ushsa, kún jyly bolady, al tómen ushsa jańbyr jaýady.
- Kóktemde qazdar qaıtqanda joǵary ushsa, sý tasqyny bolady.
- Jańbyr jaýarda qarǵalar ý - da shý bolady.
- Qus júnin úrpıtse, jańbyr jaýady.
- Shymshyq uıa salsa, qys qatty bolady.
- Shaǵala kelse seń buzylady.
- Jyl qusy qaptap kelse, kóktem erte keledi.
- Boztorǵaı án salsa, kún ashyq bolady.
- Qustar ertemen jem izdeýge asyqsa, kún jaýyn – shashyndy bolady dep kútken jón.
- Qarlyǵashtar aspanda samǵap, bıik ushsa – kún ashyq, tómendep ushsa – jańbyr jaýyp, jel turady.
- Qaratorǵaılar toptana ushyp, aspanda neshe túrli qımyldar jasasa, kúz uzaqqa sozylady.
- Qus júnin úrpıtse, jańbyr jaýady, aýa raıy ózgeredi.
İİİ Jańa sabaq
- Endeshe, biz búgin boztorǵaıdyń taǵy qandaı qyr - syrlary baryn bilemiz. «Boztorǵaı – dala sáni» áńgimesimen tanysamyz.
(Kúnniń jady jazylady)
Marat Bekbosyn qazaqstandyq jazýshysy, Abaı atyndaǵy QUPÝ - niń “Abaıtaný” ǵylymı - zertteý ortalyǵynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty.
1) Boztorǵaıdyń saırap turǵan daýsyn qosyp, mátin oqylady.
2) Oqýlyqpen jumys:
a) tutas oqytý
b) tizbektep oqytý
v) suraq – jaýap áńgimeleý:
- Bul mátinnen boztorǵaı týraly qandaı jańa derekter bildińder?
(Qazir, boztorǵaı týraly, onyń túri, tirshiligi týraly tolyq málimetti bıologıa pániniń muǵalimi Álıeva Aqqúl apaı tanystyrady).
- Ańshylyq ónerde boztorǵaıǵa qatysty qandaı yrymdar bar eken?
(Taýyp oqytý)
- Osy yrymdardyń máni nede?
Qazaq halqynyń dástúrli nanym - seniminde, ádet - ǵurpynda kıeli janýarlar – jaqsylyqtyń jyrshysy, berekeniń bastaýy, baqyt ákelýshi, yrys - quttyń nyshany dep bilgen.
Halqymyzda Kıeli janýarlarǵa qumyrsqa, dáýit, tasbaqa, qarlyǵash, búrkit, aqqý, tyrna, arqar, kıik (aqbóken), tórt túlik mal jatady.
- Balalar, sender mal, ań, qus, jándikterge baılanysty taǵy qandaı nanym – senimderdi bilesińder?
Dáýit – qus uıasyndaǵy jazyqsyz qyzylshaqa balapandardy qutqarýshy. Úıge dáýit kirse, bárimiz qýanyp, endi jaqsylyq bolady, baqytty bolamyz, otbasymyz aman bolady dep aıtamyz. Aqqý – páktiktiń nyshany.
Qazaq tórt túlik maldy qasterlegen. Kıeli maldy satqanda, ne tartý etkende jylqynyń noqtasyn, júgenin, túıe men sıyrdyń buıdasyn, búrkittiń tomaǵasyn, ıttiń qarǵy baýyn bermeı alyp qalady.
Sol maldyń kıesi úıde qalsyn, ári qaraı maldyń basy ósip, kóbesin.
Qarlyǵash – adamnyń dosy.
Tóle bıdiń “Qarlyǵash” dep atalýy jóninde ańyz bar. Aýmaly - tókpeli zamanda Tashkent mańaıyndaǵy qazaqtar tutqıyldan kelgen jaýdan úrke kóshkende Tóle bı Aqburqan jaılaýynda kóshpeı otyryp qalady. Bir kúni jońǵar jaýshylary kelip, Tóle bıge seni han kóshsin dep jatyr deıdi. Sonda Tóle bı aıtypty: “Ata - babamyzdyń ádeti boıysha shańyraqqa uıa salǵan qarlyǵash balapandaryn ushyrǵansha kóshpeı otyra beredi. Men ol saltty buza almaımyn. Hanyńa solaı aıta bar” depti. Habardy estigen han oılanyp: “Oıpyraı - aı, á, mynasy bir jaqsy dástúr eken, jaraıdy, tımeı - aq qoıyńdar”, — dese kerek.
Mine qazir de nanym – senimderdi, dástúrlerdi ustanyp kelemiz.
Sabaqtyń taqyryby: Boztorǵaı – dala sáni.
Sabaqtyń maqsaty: Mátinniń mazmunyn meńgertý.
Sabaqtyń mindetteri: a) Áńgimeniń mazmunyn túsindirý. Áńgimeniń ıdeıasyn ashyp taldaýǵa úıretý. Boztorǵaıdyń tirshiligi, dene turqy, nanym - senimder týraly túsinik berý.
á) Qustarǵa qatysty halyq boljamdary, dástúrlerdi aıta otyryp, tilin, oı - qıalyn ushtaý. Qustar álemine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, erkin sóıleýge daǵdylandyrý.
b) Tabıǵattyń jarshysy – qustardy qorǵaýǵa, qamqorlyq jasap kútýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń tıpi: jańa bilim berý
Oqytýdyń ádisi: kórnekilik, suraq – jaýap, slaıd.
Sabaqtyń barysy: İ Uıymdastyrý
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý
1. «Qumdaǵy qupıa» áńgimeniń mazmunyn suraý
2. Suraq – jaýap mazmunyn tolyqtyryp áńgimeleý
3. Halqymyz qustardyń kelýine, ketýine qarap boljamdar jasaǵan. Endi solardyń birazyna toqtala keteıik.
- Qarlyǵash joǵary ushsa, kún jyly bolady, al tómen ushsa jańbyr jaýady.
- Kóktemde qazdar qaıtqanda joǵary ushsa, sý tasqyny bolady.
- Jańbyr jaýarda qarǵalar ý - da shý bolady.
- Qus júnin úrpıtse, jańbyr jaýady.
- Shymshyq uıa salsa, qys qatty bolady.
- Shaǵala kelse seń buzylady.
- Jyl qusy qaptap kelse, kóktem erte keledi.
- Boztorǵaı án salsa, kún ashyq bolady.
- Qustar ertemen jem izdeýge asyqsa, kún jaýyn – shashyndy bolady dep kútken jón.
- Qarlyǵashtar aspanda samǵap, bıik ushsa – kún ashyq, tómendep ushsa – jańbyr jaýyp, jel turady.
- Qaratorǵaılar toptana ushyp, aspanda neshe túrli qımyldar jasasa, kúz uzaqqa sozylady.
- Qus júnin úrpıtse, jańbyr jaýady, aýa raıy ózgeredi.
İİİ Jańa sabaq
- Endeshe, biz búgin boztorǵaıdyń taǵy qandaı qyr - syrlary baryn bilemiz. «Boztorǵaı – dala sáni» áńgimesimen tanysamyz.
(Kúnniń jady jazylady)
Marat Bekbosyn qazaqstandyq jazýshysy, Abaı atyndaǵy QUPÝ - niń “Abaıtaný” ǵylymı - zertteý ortalyǵynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty.
1) Boztorǵaıdyń saırap turǵan daýsyn qosyp, mátin oqylady.
2) Oqýlyqpen jumys:
a) tutas oqytý
b) tizbektep oqytý
v) suraq – jaýap áńgimeleý:
- Bul mátinnen boztorǵaı týraly qandaı jańa derekter bildińder?
(Qazir, boztorǵaı týraly, onyń túri, tirshiligi týraly tolyq málimetti bıologıa pániniń muǵalimi Álıeva Aqqúl apaı tanystyrady).
- Ańshylyq ónerde boztorǵaıǵa qatysty qandaı yrymdar bar eken?
(Taýyp oqytý)
- Osy yrymdardyń máni nede?
Qazaq halqynyń dástúrli nanym - seniminde, ádet - ǵurpynda kıeli janýarlar – jaqsylyqtyń jyrshysy, berekeniń bastaýy, baqyt ákelýshi, yrys - quttyń nyshany dep bilgen.
Halqymyzda Kıeli janýarlarǵa qumyrsqa, dáýit, tasbaqa, qarlyǵash, búrkit, aqqý, tyrna, arqar, kıik (aqbóken), tórt túlik mal jatady.
- Balalar, sender mal, ań, qus, jándikterge baılanysty taǵy qandaı nanym – senimderdi bilesińder?
Dáýit – qus uıasyndaǵy jazyqsyz qyzylshaqa balapandardy qutqarýshy. Úıge dáýit kirse, bárimiz qýanyp, endi jaqsylyq bolady, baqytty bolamyz, otbasymyz aman bolady dep aıtamyz. Aqqý – páktiktiń nyshany.
Qazaq tórt túlik maldy qasterlegen. Kıeli maldy satqanda, ne tartý etkende jylqynyń noqtasyn, júgenin, túıe men sıyrdyń buıdasyn, búrkittiń tomaǵasyn, ıttiń qarǵy baýyn bermeı alyp qalady.
Sol maldyń kıesi úıde qalsyn, ári qaraı maldyń basy ósip, kóbesin.
Qarlyǵash – adamnyń dosy.
Tóle bıdiń “Qarlyǵash” dep atalýy jóninde ańyz bar. Aýmaly - tókpeli zamanda Tashkent mańaıyndaǵy qazaqtar tutqıyldan kelgen jaýdan úrke kóshkende Tóle bı Aqburqan jaılaýynda kóshpeı otyryp qalady. Bir kúni jońǵar jaýshylary kelip, Tóle bıge seni han kóshsin dep jatyr deıdi. Sonda Tóle bı aıtypty: “Ata - babamyzdyń ádeti boıysha shańyraqqa uıa salǵan qarlyǵash balapandaryn ushyrǵansha kóshpeı otyra beredi. Men ol saltty buza almaımyn. Hanyńa solaı aıta bar” depti. Habardy estigen han oılanyp: “Oıpyraı - aı, á, mynasy bir jaqsy dástúr eken, jaraıdy, tımeı - aq qoıyńdar”, — dese kerek.
Mine qazir de nanym – senimderdi, dástúrlerdi ustanyp kelemiz.
You Might Also Like
