InfoHub Logo

Islam dinin alǵash qabyldaǵan túrki tektes halyqtardyń biri bulǵarlar edi. Volga Bulǵarlary nemese bolgarlar dep tanylǵan taıpa jetinshi ǵasyrda Qarateńizdiń soltústiginen bastap batysqa qaraı ilgerilep, Dýnaı jaǵalaýlarymen qosa Volga jáne Kama jazyqtaryn jaýlap Bulǵarstan tarıhyn bastaǵan. Volga bulǵarlary óz kezeginde Vızantıanyń basyna úlken dert bolǵan. 808-814 jyldar aralyǵynda bılik etken bulǵar bıleýshisi Klan Kýrým Vızantıa áskerin kúıretedi. Jergilikti halyqtyń kóbisiniń hrıstıan bolýy jáne olarmen de sanasýǵa májbúr bolǵan bulǵarlar ýaqyt óte kele hrıstıandyqqa beıimdelip, tilderinen de, dinderinen uzaqtaı bastaıdy. 865 jyly Vızantıa ımperıasyna dinı turǵydan táýeldi bolyp, hrıstıan dinin qabyldaıdy. Vızantıanyń úgitteýimen slavándardyń jazýy kırıl alfavıtin de resmı til jáne jazý retinde qabyldaıdy. Bul arada İ Borıs saıası turaqtylyqty qamtamasyz etý úshin batys hrıstıandarynyń kósemi Papamen de kelisim jasaý joldaryn izdestiredi jáne Serbterdiń jumsaýyn qamtamasyz etedi. Sondaı-aq ulttyq qundylyqtaryn da túbegeıli joǵalta beredi.

Iaǵnı, ári dinderinen, ári tilderinen aırylady. Tili men dininen aırylǵannan keıin, ulttyq qundylyqtarynan alystap slavándanady. Bulǵarlar qazirgi tańda ońtústik slaván tilderine kiretin bulǵarsha tilde sóıleıdi. Bul tilderiniń kóne bulǵarshamen baılanysy qalmaǵan. Biren-saran túrikshe sózder kezdesedi. Tili men dininen aırylýy bulǵar halqyn ıslam jáne túrik dushpany haline keltiredi. Bulǵarstan 516 jyl Osmanly memleketiniń qaramaǵynda boldy. Tarıhshylar «Osmanly memleketi jaýlap alǵan elderdiń halyqtarynyń ádet-ǵuryptaryna, tilderine de, dinderine de aralasqan emes. Óıtkeni Islam quqyǵynda adamdardy kúshtep ıslamǵa kirgizý ruqsat emes. Osy turǵydan bulǵarlardyń sońǵy 6 ǵasyrda ulttyq mádenıetiniń saqtalýynda Osmanlyǵa boryshtar» dep aıtýda.

---