InfoHub Logo

Tárbıe saǵatynyń taqyryby: «Dala juldyzy» Y. Altynsarınniń 175 jyldyǵyna arnalady (prezentasıasymen)
Maqsaty: 1) Oqýshylarǵa qazaqtyń uly ǵalymy, aǵartýshy pedagog Ybyraı Altynsarın týraly, onyń eńbegi, shyǵarmashylyq murasy, aǵartýshylyq qyzmeti jaıynda maǵlumat berý. Mánerlep, túsinip, júrgizip oqý daǵdylaryn jetildirý.
2) Ybyraı eńbekterin úlgi ete otyryp, oqýshylardy eńbekqorlyqqa, adamgershilikke, iskerlikke, dostyqqa, yntymaqqa, Otan, bolashaq aldyndaǵy boryshyn sezinýge, elin, jerin, jurtyn súıýge, Uly tarıhı tulǵany este saqtaýǵa, qurmet tutýǵa, úlgi alýǵa tárbıeleý.
3) Ybyraı eńbekteri arqyly bilimderin odan ári damytý, tanymdyq kózqarastaryn nyǵaıtý, shyǵarmashylyq izdenisterin jetildirý.
Ótkizý ádisi: Mánerlep oqý baıqaýy, dóńgelek ústel, saıys
Kórnekilik: Y. Altynsarın týraly beınerolık, slaıd, portreti, naqyl sózderi, kitaptary
Barysy
Júrgizýshi: - Sálemetsizder me, qurmetti qonaqtar men oqýshylar! Búgin mektebimizde qazaqtyń «Dala juldyzy» atanyp ketken Uly pedagog, aǵartýshy, aqyn, jazýshy Ybyraı Altynsarınniń 175 jyldyǵyna arnalǵan «Dala juldyzy» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh kelipsizder! «Ybyraı Altynsarın – qazaq arasynan shyqqan tuńǵysh kemeńger adam edi, ol óziniń qarańǵy, kóshpeli halqynyń ishine eýropalyq mádenıettiń jaryq sáýlesin taratty» dep jazdy kezinde «Orenbýrskıı lıstok» gazeti.

Saýatty bolsa eken dep qazaq halqyn,
Bilimge bastap berip, joldy saldy.
Tálimdi, tárbıeli eńbegimen,
Ybyraıdan óshpesteı mura qaldy.

Sálem joldap shákirtke duǵaı - duǵaı,
Urandap óleńimen keldi bylaı.
Jas urpaqqa jar salyp janymen de
«Kel, balalar, oqylyq»- dedi Ybyraı.

Jalǵassyn búgingi kún dástúr - saltyń,
Kúndeı kúlip ómiriń bolsyn jarqyn.
Bas ıip uly Ybyraı rýhyna,
Kótereıik birigip ataq - dańqyn!
Tárbıe saǵatymyz úsh bólimnen turady:
İ. «Ybyraıtaný» beınerolık tamashalaý
İİ. Ybyraı óleńderin mánerlep oqý baıqaýy
İİİ. «Zerek oqýshy» men «Sýretshi» baıqaýy (Úı tapsyrmasy: Ybyraıdyń shyǵarmalaryna sýret salý)
İ. «Y. Altynsarın 175 jyl» beınerolık tamashalaý

3 - slaıd Ol 1841 jyly 20 qazanda qazirgi Qostanaı oblysynyń Torǵaı aýmaǵynda dúnıege kelgen. Ákesinen erte aıyrylǵan ol atasynyń – belgili bı Balqojanyń qolynda tárbıelendi. Týyp - ósken jeri — Qostanaı oblysynyń Tobyl ózeniniń jaǵasynan topyraq buıyrǵan.

4 - slaıd Ybyraı Altynsarın qazaqtyń aǵartýshylyq tarıhynda jáne ulttyq mektebiniń qalyptasýynda tereń iz qaldyrdy.

5 - slaıd Ybyraı bala kezinen bastap bilimge jáne óz betinshe oqyp bilýge beıim ekenin baıqatty. Kóp oqydy, Reseı qoǵamynyń bilimdi adamdarymen jıi aralasyp turdy. Orynborda oqyp júrgen kezinde shyǵystanýshy ǵalym V. V Grıgorevpen jaqyn tanysyp aldy.
6 - slaıd Óziniń minez - qulqy jaǵynan Qarapaıym ári eńbeksúıgish edi, kóp oqydy, ózge halyqtardyń qol jetken tabystaryn neǵurlym kóbirek bile tússem dep armandady. Alǵan bilimin óz halqynyń paıdasyna asyrýǵa talpyndy.

7 - slaıd 1860 jyly Altynsarınge oblystyq basqarma Orynbor bekinisinde /Torǵaıda/ qazaq balalary úshin bastaýysh mektep ashýdy tapsyrdy. Ózin osy mektepke orys tilinen muǵalim etip taǵaıyndaıdy. Osydan bastap Altynsarınniń aǵartýshylyq - pedagogtik qyzmeti bastalady. Biraq mektep úıi, oqý quralyna qarajat bolmaıdy. Oblystyq basqarma mektep ashýǵa salqyn qaraıdy. Biraq Altynsarın buǵan moıymaıdy. Aýyldy aralap, halyqqa mekteptiń paıdasy týraly áńgime júrgizedi. Jurttyń oqýǵa yntasyn arttyrý úshin biraz balalardy óz úıinde oqytady. Halyqtan jınalǵan qarajatqa mektep úıin salǵyzady. Ybyraıdyń arman etken mektebi tek 1864 jyly ashylady. Osyǵan baılanysty úlken toı bolady. Mektep janynan ınternat ashylady.

8 - slaıd slaıd 1879 - 1883 jyldar aralyǵynda Torǵaı oblysynyń tórt ýezinde (Torǵaı, Yrǵyz, Troısk, Aqtóbe) jańa mektepter ashady. 1883 jyly Torǵaı qalasynda qolóner mektebi ashyldy Ol qazaq dalasyndaǵy tehnıkalyq bilim beretin tuńǵysh oqý orny boldy.
9 - 10 - slaıd Ybyraı qazaq qyzdaryn oqytý isine erekshe kóńil bóledi. Buǵan eskishil ádet - salttarǵa qarsy kúrestiń bir joly esebinde qaraıdy. 1887 jyly Yrǵyzda qyzdar mektebin uıymdastyrýy – onyń aǵartýshylyq asa zor eńbegi.

11 - slaıd Ybyraı balalardy mazmundy olardyń bilimin kóteretin, taqyryby olardy qyzyqtyratyn kitaptardy... qazaqtyń óz tilinde... basyp shyǵarý kerek dep bildi. Ózi 1876 jyldan bastap «Qazaq hrestomatıasyn» jazýǵa kirisip, ony 1879 jyly Orynborda bastyryp shyǵardy. "Bul kitapty qurastyrǵanda men» – dep jazdy. Qazaq dalasynda mektepter sanynyń artýyna baılanysty Ybyraı muǵalimder daıarlaıtyn mektep ashýdy qolǵa aldy.
1881 jyly Omby qalasynda tuńǵysh muǵalimder mektebi ashyldy.

12 - slaıd Orynborda 1879 jyly Altynsarınniń tuńǵysh oqý quraly «Qazaq hrestomatıasy» shyqty. Bul quraldy orys alfavıti negizinde jarıalady. Altynsarın «Qazaq hrestomatıasyn» balalarǵa arnalǵan óleńder men shaǵyn áńgime - novelalardan qurastyrdy. Olardyń birqataryn ózi jazdy.
«Qazaq hrestomatıasy» balalarǵa arnalǵan óleńder men shaǵyn áńgime - novelalardan qurastyryldy. Hrestomatıaǵa qazaqtyń halyq ádebıetiniń úlgilerin de iriktep kirgizdi

13 - slaıd Joǵaryda biz Ybyraıdy aýdarmashy dedik. Endeshe ol kimderdiń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan? Ol Ýshınskıı, L. Tolstoı, I. Krylov, I. Paýlsonnyń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan.

14 - slaıd Ybyraı Altynsarın 1889 jyly 48 jasynda qaıtys bolady. Qazaq dalasynda jarq etken juldyz sóngenimen artynda máńgi óshpes muralary men shákirtteri halqyna qyzmet etip keledi.

15 - 16 slaıd Ybyraı esimi berilgen aýdan, aýyldar, oqý oryndary, kósheler, jer ataýlary Qazaqstannyń túkpir - túkpirinde kezdesedi.

Aqtóbe oblysy, Mártók aýdany,
Qumsaı BM bastaýysh klass muǵalimi
Aımýhambetova Lázzat Sandıbekovna