InfoHub Logo

Aqmola oblysy Býrabaı aýdany
Tilderdi oqytý ortalyǵynyń oqytýshysy
Madıeva Aıman Káribaıqyzy

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti kúnine arnalǵan «Dańqy shyqqan dara tulǵa» ashyq sabaǵynyń oqý - ádistemelik jospary
Cabaqtyń taqyryby: Dańqy shyqqan dara tulǵa.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Ótken taqyryptarǵa sholý jasaı otyryp, jańa taqyryp boıynsha jattyǵý jumystaryn júrgizý, ótken jáne jańa taqyryptardy baılanystyra otyryp, tapsyrmalar oryndatý.
2. Tyńdaýshylardyń sózdik qoryn keńeıtý, memlekettik tilde sóılesý, sózderdi durys qoldaný, suraqqa jaýap berý, baıandaý qabiletterin damytý.
3. Memlekettik tildi úırenýge qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, úırengenin ómirde qoldanýǵa yntalandyrý. Patrıottyq sezimin tereńdetý. Bolashaqqa senimin arttyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: tehnıkalyq quraldar, oqýlyq, paraqshalar, beınematerıal, tapsyrmalar, t. b.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: kommýnıkatıvtik, sóılesý, shyǵarmashylyq, túsindirý, oıyn, oqylym, tyńdalym, aıtylym, jazylym.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Qatysýshylardy tizim boıynsha tekserý.
Kommýnıkatıvtik trenıń ótkizý. Qoıylǵan suraqtarǵa belgili bir áripten bastalatyn sózdermen jaýap beredi.
Sabaqtyń epıgrafy:
«... Qazir boı jarystyratyn zaman emes, oı jarystyratyn zaman.»
N. Á. Nazarbaev

İ. Kirispe:
«Kóregen kósem sáttilikti eshqashan arqa tutpaıdy, óz bolashaǵyn árqashan aýyr eńbek, tózimdilik, tabandylyq jáne optımızmmen jasaıdy», - degen ejelgi qolbasshy Atıllanyń aıtqan sózi el basqarýdyń aýyr jolyn aıqyndaı túsedi. Ony túsinip, júzege asyrý da ońaı is emes. Búgingi sabaqtyń taqyryby osy el basqarý erejesin tereńinen túsingen, Qazaqstannyń tarıhyna óz atymen enetin dańqty tulǵamyz, tuńǵysh Prezıdentimiz – N. Nazarbaev jaıly ótpek.
Taqyryby: «Dańqy shyqqan dara tulǵa» bul ataýdy ári qaraı jalǵastyryp, taǵy bir sóz qoıýǵa bolady, ol úshin syzyqsha qoıyp tıisti oryndy bos qoıylady. Ol sóz krosvord sheshý arqyly anyqtalady:
Dańqy shyqqan dara tulǵa –...

1. N. Nazarbaevtyń eńbek joly qaı qalada bastalyp edi?
2. Anasynyń aty kim?
3. Sara Nazarbaeva negizin salǵan balalar qaıyrymdylyq qory qalaı atalady?
4. N. Nazarbaevtyń týǵan aýyly qalaı atalady?
5. Balalyq shaǵynda otbasy bolashaq qaıratkerdi qalaı atady?
6. Týǵan nemeresiniń atyn qoıǵan ájesi edi. Al ájesiniń aty kim?
İİ. Taqyryp boıynsha jańa sózder:

Kóshbasshy lıder
ataq, dańq slava, ızvestnost
dara osobyı, ındıvıdýalnyı
tulǵa lıchnost
kóregen dalnovıdnyı
saıasatker polıtık
bedeldi avtorıtetnyı
turaqty stabılnyı

Sózdermen jumys: jańa sózdermen birneshe sóz tirkesin nemese sóılem quratý.
Sabaqtyń taqyryby ataq, dańqpen baılanysty, bizdiń basshymyzdy elimiz ǵana emes álem tanyǵan, dúnıejúzi Qazaqstan degen sózben N. Nazarbaevtyń atyn qatar qoıady. Oǵan dálel retinde álemniń ataqty adamdarynyń pikirlerimen tanys bolaıyq.
Elbasy jaıly pikirler:

İİİ. Tyńdalym
(Beınerolıkten elbasy jaıly pikirler tyńdalady)
Tyńdalym boıynsha test tapsyrmalaryn oryndaý.
1. Sóılemdi tolyqtyryńyz. Qazaqstan -....
A) syndarly memleket.
V) ádemi memleket.
S) bolashaǵy aıqyn memleket
D) kóshbasshy memleket
2. Birinshi pikirge sáıkes oıdy tabyńyz.
A) N. Nazarbaev – qonaqjaı adam.
V) «Syndarly on jyl» kitabyn oqyǵym keledi.
S) N. Nazarbaev – zerek, tabandy, qarapaıym adam.
D) Qazaqstan – táýelsiz memleket.
3. Oıdy aıaqtańyz AQSH kongresmeni Krıs Kennonnyń aıtýynsha, Elbasy -...
A) alysty boljaı alatyn kóregen saıasatker
V) saıası turaqty adam
S) barlyǵyn baqylap otyrady
D) táýelsiz eldiń basshysy
4. Úshinshi pikir boıynsha tolyq jáne naqty oıdy tabyńyz.
A) Qazaqstan halqy birlik pen tatýlyqta ómir súrýde.
V) Qazaqstan – toleranttyqtyń etalony.
S) Qazaqstannyń úlken jetistikterge jetýine Elbasy kóp eńbek sińirdi.
D) Qazaqstan – eli men Elbasynyń qajyr - qaıratynyń, birlik pen toleranttyqtyń arqasynda úlken nátıjelerge qol jetkizgen memleket.

İV. Oqylym.
Abdýlla GÚL, Túrik Respýblıkasynyń Prezıdenti:
– Ár kelgenimde gúldene túskenine kýá bolyp júrgen Astana qalasy – Qazaqstannyń dınamızmi men Prezıdent Nazarbaev myrzanyń kóregendiligin beıneleıtin eń úlken týyndy.
Barak OBAMA, AQSH Prezıdenti:
– Sizdiń elińiz egemendi, turaqty jáne órken¬degen memleket retinde óziniń damýynda mańyzdy tabystarǵa qol jetkizdi.... Sizdiń ultaralyq jáne dinı tózimdilikti ilgeriletý jónindegi kúsh - jigerińizdi joǵary baǵalaımyn.
Vladımır PÝTIN, Reseı Prezıdenti:
– Qazaqstan halqy óziniń áleýmettik - ekono¬mıkalyq jáne memlekettik qurylystaǵy qol jetken tabystaryn oryndy maqtan ete alady. Res¬pýb - lıkanyń halyqaralyq bedeli jyldan - jylǵa artyp keledi.
Pan Gı MÝN, BUU Bas hatshysy:
– Qazaqstan Prezıdentiniń kóregen saıasaty bolmaǵanda, bul óńirdegi halyq áli kúnge deıin synaqtardan zardap she¬gip otyrýy múmkin edi. Sizdiń Ortalyq Azıada ıadrolyq qa¬rýsyz aımaq qurý bas¬tamańyz týraly zor rızashylyqpen aıta alamyn.
Oı shoǵyrlandyrý.
Tapsyrma. Oqylǵan ár pikir boıynsha qorytyndy sóz shyǵaryp, sóılemdi tolyqtyrý. Sózder qandaı? suraǵyna jaýap beredi.
Qazaqstan – ________________________, ________________________, _______________________, ________________________ memleket.

V. Ómirbaıany jaıly málimet
Osyndaı Elbasynyń jan - jaqtylyǵyn aıqyndaı túsý úshin pikirlerdiń jalǵasy retinde «Elbasynyń ómirine sholý» jasalady.
(Ómirbaıany jaıly beınerolık)
Vİ. Ótken taqyryptardy eske túsirý
Osy tamashalanǵan beınerolıkti paıdalanyp ótken leksıkalyq taqyryptardy eske túsire ketý úshin tómendegi shaǵyn mátinmen jumys isteledi.
Tapsyrma. Mátindi tizbektep oqý.
Memlekettik joǵary laýazymdaǵy qyzmet bos ýaqyt qaldyra bermeıdi. Alaıda jumys arasyndaǵy sırek úzilisterdi Nursultan Nazarbaev ózi úshin ári demalys, ári kóńil sergitý sanalatyn súıikti isterine arnaýǵa tyrysady. Ol – tabıǵat aıasynda bolý, sportpen shuǵyldaný, mýzyka tyńdaý jáne kitap oqý. Sportpen aınalysý nemese úzdiksiz oqý adamdy keıde edáýir kúsh pen bar zeıinin jumsaýǵa májbúr etse de, biz, soǵan qaramastan, olardy da áýestik pen demalys aıdaryna qostyq. Áldebir oıshyl aıtqandaı: Tolyqqandy tulǵa úshin demalys – ózi aınalysatyn istiń túrin ózgertý ǵana...
 Mátin ótken taqyryptardyń qaısysyn eske túsiredi? (Áýesqoılyq)
 Sol taqyrypqa baılanysty qandaı sózderdi ataı alasyzdar? (shuǵyldaný, aınalysý, áýestik)
Sergitý sáti «Túsin meni» oıyny.
Sharty: Eki topqa bólý. Ár top óz adamyn ortaǵa shyǵarady. Ol adam óz tobyna berilgen sózdi qımylmen kórsetý kerek. Eki top kezekpen shyǵyp otyrady (3 adamǵa deıin). Sózdi taba almaǵan top jeńiledi.
Jasyryn sózder ótken taqyryptar boıynsha:

Daıashy
Kóılek
Japsyrma
Dáriger
Ashshy tamaq
Ǵalamtor

Vİİ. Elbasynyń qanatty sózderimen jumys:
Bizdiń Elbasymyz qandaı adam? Ataqty adam dep aıta alamyz ba? Árbir ataqty adamnyń artyna qaldyrǵan rýhanı murasy bolady. Ol árıne naqyl sózder. Elbasynyń aıtqan qanatty sózderimen tanystyrý.
Qanatty sózderdi oqyp, taldaý jasaý:
1. Ózine - ózi syn kózimen qaramaıtyn halyq – bolashaǵyna kóp úmit arta almaıdy.
2. Qazir boı jarystyratyn zaman emes, oı jarystyratyn zaman.
3. Qazaq tili memleketimizdiń barlyq azamattaryn biriktirýge qýatty.
4. Óser eldiń balasy armanshyl bolsa, ósher eldiń balasy janjalshyl bolady.
5. Kez kelgen el óz keleshegin óskeleń urpaǵymen baılanystyrady.
6. Qazaq pen qazaq qazaqsha sóılessin.
7. Eńsesin endi kóterip kele jatqan bizdiń elimiz úshin daryndy urpaqtyń orny bólek.
8. Tý, Ánuran jáne Eltańba sıaqty, memlekettik til de bizdiń sımvolymyz, osyndaı sımvoldardan Otan bastalady!
9. Ulylardyń murasy da, muraty da, ataq - dańqy da, mereıtoıy da keıinge úlgi. Al úlgige qarap, urpaq ósedi.
10. Biz basqa el boldyq, jańa jurt boldyq! Burynǵy zaman joq! Sana jańaratyn ýaqyt baıaǵyda týdy!
11. Eń asyl qazyna – birlik.
12. Qazaqstannyń bolashaǵy - qazaq tilinde.
13. Ózine - ózi syn kózimen qaramaıtyn halyq – bolashaǵyna kóp úmit arta almaıdy.
14. Memlekettik qyzmettiń negizgi prınsıpteriniń biri – patrıotızm. Memlekettik tildi bilmeı, patrıotızm týraly sóz qozǵaý qıyn.
Tapsyrma: Syzbany toltyryńyzdar.
1. Osy qanatty sózderdiń ishinen bizdiń apta saıyn kezdesý sebebimiz bolyp tabylatyn, apta saıyn aýa raıynyń tosyn syılaryna da qaramastan sizderdi jetelep ákeletin maqsat, búgingi tańda eń ózekti máselelerdiń biri bolyp tabylatyn másele – bizdiń súıikti taqyrybymyzǵa baılanysty oılardy tabyńyzdar.
 Qazaq tili memleketimizdiń barlyq azamattaryn biriktirýge qýatty.
 Qazaq pen qazaq qazaqsha sóılessin.
 Tý, Ánuran jáne Eltańba sıaqty, memlekettik til de bizdiń sımvolymyz, osyndaı sımvoldardan Otan bastalady!
 Qazaqstannyń bolashaǵy - qazaq tilinde.
 Memlekettik qyzmettiń negizgi prınsıpteriniń biri – patrıotızm. Memlekettik tildi bilmeı, patrıotızm týraly sóz qozǵaý qıyn.
Osy oılarǵa baılanysty sizder ne aıta alasyzdar? – degen suraqqa jaýap alý. Memlekettik tildi úırenýdiń qanshalyqty mańyzdy ekenine toqtalyp ketý.
2. Birlik týraly naqyl sózder bar ma, qaısy? (3, 11)
3. Qazirgi zaman, zaman talaby jaıly eki naqyl sóz bar, olar neshinshi naqyl sózder ekenin kim aıta alady? (2, 10 )
4. Bizdiń bolashaǵymyz, urpaqtarymyz jaıly oılar bar ma? (1, 4, 5, 7, 9, 13)

Vİİİ. Qorytyndy sóz.
Baıqadyńyzdar ma osy qanatty sózderdiń ishinde eń kóbi qaı taqyryp jaıly? Elbasy bolashaq jaıly kóp sóz qozǵaıdy. Bizdiń bárimizdi de tolǵandyratyn – bolashaq. Eshbir adam tek qana búgingimen ómir súrmeıdi, eń quryǵanda bir jylǵymyzdy aldyn ala jospalaýǵa tyrysamyz. Al armanymyz qanshama!? Adam tipti oılap jatqan armanyna da kóleńke túskenin qalamaıdy.
Sabaǵymyzdyń sońynda Elbasynyń aıtqan myna sózin qaıtalap eske túsirgim keledi: «Óser eldiń balasy armanshyl bolsa, ósher eldiń balasy janjalshyl bolady.» Bizdiń elimiz – ósetin el, bizdiń bolashaǵymyz zor, alda biz armanshyl jastardyń jarqyn ómirin kóremiz dep bolashaqqa nyq senimmen qaraıyq, sondyqtan armany kóp urpaǵymyz óse bersin. Olardyń armanyna eshqashan daq túspesin. Halyq aıtqandaı: Armansyz adam – qanatsyz quspen teń. Armany joq adam bolmaıdy. Qanatymyz qaıyrylmasyn, armanymyz kóbeıe bersin, sol armannyń basty keıipkeri bizdiń balalarymyz – keleshek urpaq, endeshe bolashaǵymyz jarqyn bolsyn. Osyǵan oraı, sabaqty «Armansyz kúnim bolmaıdy» ánimen aıaqtaǵym keledi.

(«Armansyz kúnim bolmaıdy» áni jáne
beıne rolık «Meniń Qazaqstanym»)

Sabaǵymyz aıaqtaldy. Nazarlaryńyzǵa rahmet!