InfoHub Logo

Dıktanttar jınaǵy 5 - synypqa arnalǵan

Túsindirme dıktant. Ol muǵalimniń aıtýymen jazylyp, sońynan túsindiriledi. Dıktanttyń bul túrine taqtany da paıdalanýǵa bolady. Taqtaǵa shyqqan oqýshy jazyp bolǵannan keıin, muǵalim tapsyrmanyń oryndalýyn búkil synypty qatystyra otyryp tekseredi.
Terme dıktant. Oqýshylarǵa belgili bir mátin usynylyp, sonyń ishinen ıa fonetıkalyq, ıa leksıkalyq nemese gramatıkalyq tapsyrmalarǵa saı sózderdi terip jazýǵa tapsyrma beriledi.
Ózdik dıktant. Ony oqýshylar muǵalimniń aıtýymen emes, jatqa jazady. Onyń birneshe joly bar. Olar:
a) Ótilgen taqyrypty bekitý maqsatynda muǵalim dıktant mátinin taqtaǵa jazyp, jeke sózderdiń jazylýyn, gramatıkalyq erejesin túsindiredi. Mátin birneshe ret oqylady. Sodan keıin taqtadaǵy mátin jaýyp qoıylady da, oqýshylar ony jatqa jazady. Jazyp bolǵan soń, olardyń jazǵandary taqtadaǵy mátinmen salystyrylady.
á) Muǵalim mátindi kitaptan kórsetip beredi. Ony oqýshylar 5 - 10 ret oqyp shyqqan soń, kitapty jaýyp qoıyp, jatqa jazady. Sodan soń kitappen salystyrylady.
b) Oqýshylarǵa jatqa jazdyrý.

Shyǵarmashylyq dıktantta oqýshylar taqtaǵa jazylǵan jeke sózder men sóılemderdi qatystyryp, sóılem nemese shaǵyn mátin quraıdy. Taqyryp qoıyp, oılaryn óz sózderimen jazý talap etiledi.

Erkin dıktantta oqýshylar ózderi oqyǵan mátinderiniń mazmunyn óz sózderimen aıtyp jetkizedi nemese muǵalim mátindi aldymen oqyp shyǵady da, mazmunyn oqýshylarǵa aıtqyzady. Sodan keıin oqýshylar ony ózdiginen jazýǵa kirisedi. Munda mátin sózderin tolyq saqtaý mindet emes.

Sózdik dıktantta jeke sózderdiń maǵynasyn tereń túsiný men olardyń durys jazylýyn meńgerýi kózdeledi. Onda oqýshylarǵa orfografıalyq nemese fonetıkalyq jaǵynan aýyrlyq keltirip júrgen sózderge erekshe nazar aýdarylady.

Dıktanttyń endigi bir túri baqylaý dıktanty. Baqylaý dıktantynda mátinniń qurylymy men quramy tolyq saqtalyp oryndalady. Baqylaý dıktantyn arnaıy sabaq retinde júrgizýge bolady. Onda oqýshy oqý baǵdarlamasynyń aǵymy boıynsha tıisti maqsatqa saı búkil sabaq boıy dıktant jazyp, óziniń daıyndyq deńgeıin kórsetedi. Onyń kólemi: 5 synyp - 50 - 60 sóz, 6 synyp - 60 - 70 sóz, 7 synyp 70 - 80 sóz.

Qateden saqtandyrý dıktanty oqýshylardyń jibergen qateleri boıynsha júrgiziledi. Mundaı dıktantty túsindirme dıktanty túrinde júrgizse tıimdirek.

İ modýl. «Meniń mektebim. Leksıka»
Sózdik dıktant
Muǵalim, jińishke, óshirgish, súrtý, qabat, úıirme, qaryndash, tártipti, sýarý, dáris, ornalasqan (11 sóz)

Terme dıktant
Synyp
Synyptyń qabyrǵasy aq, tóbesi bıik, edeni sary. Synypta úsh tereze bar. Oladyń áınegi úlken. Qabyrǵada ádemi sýret ilingen. Synypta partalar úsh qatar qoıylǵan. Partalardyń ústinde dápterler, qalamdar, oqýlyqtar, qaǵazdar, kúndelikter jatyr. Synypta ústel, taqta, oryndyq, bor, shúberek bar. Oryndyq ústeldiń janynda tur. Taqtanyń túsi qońyr. Esiktiń túsi aq. partalardyń túsi kók. Bizdiń synyp taza, jaryq. (55 sóz)
Tapsyrma. Mátinnen omonım bolatyn sózderdi terip jazyp, omonımdik maǵynasyn túsindirińder. Mysal keltirińder.

Baqylaý dıktanty
Mektep
Qyrkúıek aıy jaqyndap qaldy. Mekteptegi jóndeý jumystary aıaqtalyp, oqýshylardy taza synyptar, syrlanǵan esikter, tereze, parta, taqtalar kútip turǵandaı. Jaz boıy dem alyp tynyqqan oqýshylar kóterińki kóńilmen mektepterine saǵynyshpen oralady. Bizdiń mektep óte ádemi, bıik. Mektepte kompúter synyptary bar. Mektepte óte bilimdi muǵalimder sabaq beredi. Mekteptiń úlken sport zaly bar. Ol esh ýaqytta bos bolmaıdy. (54 sóz)
Tapsyrma. Jumys, ádemi, oqýshy, muǵalim, sabaq, syrlanǵan sózderiniń sınonımderin jazyńdar.

Shyǵarmashylyq dıktant
Oqý quraldary
Kitap, qalam, dápter, óshirgish, qaryndash, syzǵysh, sómke, kúndelik, ushtaǵysh, qaıshy. (10 sóz)

İİ modýl. «Tanysý. Fonetıka. Dybystar»
Sózdik dıktant
Turamyn, aty - jónim, sińlim, túski, tamaq, ádepti, ózim, shuǵyldanamyn, sálemetsiz be, qýanyshtymyn. (10 sóz)

Erkin dıktant
Sálemdesý
Sálemdesý – ádeptiliktiń belgisi. Sálemdesý – kezdesken adamdardyń bir - birine aman – saýlyq tilep, nıettestigin bildirýi. Árbir adam «Qaıyrly tań!», «Qaıyrly kún!», «Qaıyrly kesh!» degen sózderdi sálemdesýge qosyp, táýliktiń úsh merziminde de bir - birimen aq jarqyn sálemdesýge tıis. Qazaq saltynda adam amandasqanda, oń alaqanyn júreginiń ústine qoıyp, basyn ıedi, nemese, qol alysyp amandasady. (48 sóz)

Túsindirme dıktant
Túski tamaq
Tańerteń bala eshbir jumyssyz úıde otyrady. Túski asty ishetin ýaqytta sheshesi et pen sorpa qoıady. Balasy sorpany iship: «Tańerteńgi sorpadan myna sorpa dámdirek eken», - deıdi.
Sonda sheshesi: «Bul tańerteńgi sorpanyń qalǵany edi, saǵan bul sorpanyń dámdi bolǵany – sen túske deıin jumys istep, sharshadyń. Tańerteń eshbir jumyssyz úıde otyrǵan soń, as saǵan dámsiz kórindi», - dedi. (54 sóz)

İİİ modýl. «Qazaq tili sabaǵynda. Býyn. Ekpin. Tasymal»
Sózdik dıktant
Úırenemiz, zań, aryń, memlekettik, sóıleımiz, qurmetteý, býyn, tuıyq, án aıtamyz, maqal – mátelder. (10 sóz)
Ózdik dıktant
Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik tili (İ taraý, 4 - bap)
Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik tili - qazaq tili.
Memlekettik til – memlekettiń búkil aýmaǵynda qoǵamdyq qatynastardyń barlyq salasynda qoldanylatyn memlekettik basqarý, zań shyǵarý, sot isin júrgizý jáne is qaǵazdaryn júrgizý tili.
Qazaqstan halqyn toptastyrýdyń asa mańyzdy faktory bolyp tabylatyn memlekettik tildi meńgerý – Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir azamatynyń paryzy.
Úkimet, ózge de memlekettik, jergilikti ókildi jáne atqarýshy organdar: Qazaqstan Respýblıkasynda memlekettik tildi barynsha damytýǵa, onyń halyqaralyq bedelin nyǵaıtýǵa;
Qazaqstan Respýblıkasynyń barsha azamattarynyń memlekettik tildi erkin jáne tegin meńgerýine qajetti barlyq uıymdastyrýshylyq, materıaldyq - tehnıkalyq jaǵdaılardy jasaýǵa;
qazaq dıasporasyna ana tilin saqtaýy jáne damytýy úshin kómek kórsetýge mindetti. (91 sóz)

5 - synypqa arnalǵan dıktanttar jınaǵy. júkteý