Ekojúıeler qurylymy jáne qyzmeti
Taqyryby: Ekojúıeler qurylymy jáne qyzmeti
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ekojúıelerdiń qurylymy jáne qyzmeti týraly túsinik berý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bıologıa ǵylymyna qyzyǵýshylyǵyn týdyryp, dúnıetanymyn, jeke tulǵasyn, kommýnıkatıvtik biliktiligin damytý;
Tárbıelik: Ujymshyldyqqa, óz oılaryn aıta bilýge, ekologıalyq saýattylyqqa tárbıeleý;
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: STO strategıalary
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, oqýlyq
Sabaqtyń qurylymy:
İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. «Ortada qalamsap»
İİİ. Jańa sabaq:
İV. Úı tapsyrmasy
V. Baǵalaý
Úı tapsyrmasyn tekserý. «Ortada qalamsap»
1. Bıotop, bıosenoz, bıogeosenoz degenimiz ne?
2. Bıotıkalyq qarym - qatynastar degenimiz ne?
3. Bıosenoz qurylymy neden turady?
4. Bıotıkalyq faktorlar degenimiz ne?
5. Bıosenozdyń ekologıalyq qurylymy qandaı?
6. Bıosenozdyń keńistik qurylymy qandaı?
Jańa sabaq. Asosıasıa
Ekojúıe denimiz ne?
Ekojúıemen bıogeosenozdy salystyrý
Bıogeogsenoz zertteletin nysannyń qurylymyn sıpattaýmen shekteledi.
“Ekojúıe” termıni bıogeosenoz uǵymynyń balamasy retinde jıi qoldanylady. Ony 1935 jyly aǵylshyn botanıgi A. Tenslı engizdi. Shyn máninde eki uǵym da birdeı maǵynany bildirip, birin biri tolyqtyra túsedi. Mysaly, ekojúıeler:
1) Energıa aǵynyn
2) Qorektik tizbekterdi
3) Keńistik pen ýaqytqa baılanysty san alýandyq qurylymyn
4) Evolúsıa men damýdy, basqarýdy
5) Quram bólikterdiń qarym - qatynasyn qarastyrady.
Ekojúıe - ekologıanyń fýnksıalyq birlik ólshemi.
Eń bastysy ondaǵy qurambólikterdiń bir - birimen qarym - qatynas jaǵdaıynda yqpal etýi.
Ekojúıe modeli
Qurlyq ekojúıesimen sý ekojúıesiniń qurylymyn jáne atqaratyn qyzmetin jan - jaqty zerttegen orys botanıgi V. N. Sýkachev odardyń salystyrmaly túrdegi modelin syzbanusqa túrinde kórsettti.
Ekojúıe jıyntyǵy
1. Abıotıkalyq komponentter:
● Organıkalyq qosylystar (nárýyz, kómirsý, lıpıdter)
● Beıorganı kalyq qosylystar: sý jáne mıneraldy tuzdar
2. Bıotıkalyq komponentter:
● Avtotropty organızmder (prodýsentter)
● Geterotropty organızmder
(konsýmentter jáne redýsentter)
Ekojúıedegi qorektik tizbek jáne energıa
Bıosenozdaǵy organızmder arasynda turaqty qorektik tizbekter qalyptasqan.
Barlyq qorektik tizbekter bir - birimen baılanysty jáne táýeldi. Bir deńgeıden ekinshisine, odan úshinshisine ótken saıyn zat jáne energıa berý júzege asady.
Ekologıalyq pıramıda
Árbir qorektik tizbekke ótken saıyn azyqtyq bıomassa, sandyq quramy jáne energıa qory azaıyp otyratyndyǵy anyqtalǵan. Bul zańdylyqty amerıkalyq zoolog Ch. Elton zerttegen. Sondyqtan ol “Elton pıramıdasy” dep atalady.
Ekologıalyq pıramıdanyń negizgi 3 tıpi bar.
1. Sandyq pıramıda - organızmderdiń jeke sandyq kórsetkishin anyqtaıdy
2. Bıomassa pıramıdasy - belgili bir kólem men ýaqyttaǵy jalpy qurǵaq salmaqty anyqtaıdy
3. Energıalyq pıramıda - energıa aǵynynyń qýatyn nemese “ónimdilikti” anyqtaıdy.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ekojúıelerdiń qurylymy jáne qyzmeti týraly túsinik berý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bıologıa ǵylymyna qyzyǵýshylyǵyn týdyryp, dúnıetanymyn, jeke tulǵasyn, kommýnıkatıvtik biliktiligin damytý;
Tárbıelik: Ujymshyldyqqa, óz oılaryn aıta bilýge, ekologıalyq saýattylyqqa tárbıeleý;
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: STO strategıalary
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, oqýlyq
Sabaqtyń qurylymy:
İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. «Ortada qalamsap»
İİİ. Jańa sabaq:
İV. Úı tapsyrmasy
V. Baǵalaý
Úı tapsyrmasyn tekserý. «Ortada qalamsap»
1. Bıotop, bıosenoz, bıogeosenoz degenimiz ne?
2. Bıotıkalyq qarym - qatynastar degenimiz ne?
3. Bıosenoz qurylymy neden turady?
4. Bıotıkalyq faktorlar degenimiz ne?
5. Bıosenozdyń ekologıalyq qurylymy qandaı?
6. Bıosenozdyń keńistik qurylymy qandaı?
Jańa sabaq. Asosıasıa
Ekojúıe denimiz ne?
Ekojúıemen bıogeosenozdy salystyrý
Bıogeogsenoz zertteletin nysannyń qurylymyn sıpattaýmen shekteledi.
“Ekojúıe” termıni bıogeosenoz uǵymynyń balamasy retinde jıi qoldanylady. Ony 1935 jyly aǵylshyn botanıgi A. Tenslı engizdi. Shyn máninde eki uǵym da birdeı maǵynany bildirip, birin biri tolyqtyra túsedi. Mysaly, ekojúıeler:
1) Energıa aǵynyn
2) Qorektik tizbekterdi
3) Keńistik pen ýaqytqa baılanysty san alýandyq qurylymyn
4) Evolúsıa men damýdy, basqarýdy
5) Quram bólikterdiń qarym - qatynasyn qarastyrady.
Ekojúıe - ekologıanyń fýnksıalyq birlik ólshemi.
Eń bastysy ondaǵy qurambólikterdiń bir - birimen qarym - qatynas jaǵdaıynda yqpal etýi.
Ekojúıe modeli
Qurlyq ekojúıesimen sý ekojúıesiniń qurylymyn jáne atqaratyn qyzmetin jan - jaqty zerttegen orys botanıgi V. N. Sýkachev odardyń salystyrmaly túrdegi modelin syzbanusqa túrinde kórsettti.
Ekojúıe jıyntyǵy
1. Abıotıkalyq komponentter:
● Organıkalyq qosylystar (nárýyz, kómirsý, lıpıdter)
● Beıorganı kalyq qosylystar: sý jáne mıneraldy tuzdar
2. Bıotıkalyq komponentter:
● Avtotropty organızmder (prodýsentter)
● Geterotropty organızmder
(konsýmentter jáne redýsentter)
Ekojúıedegi qorektik tizbek jáne energıa
Bıosenozdaǵy organızmder arasynda turaqty qorektik tizbekter qalyptasqan.
Barlyq qorektik tizbekter bir - birimen baılanysty jáne táýeldi. Bir deńgeıden ekinshisine, odan úshinshisine ótken saıyn zat jáne energıa berý júzege asady.
Ekologıalyq pıramıda
Árbir qorektik tizbekke ótken saıyn azyqtyq bıomassa, sandyq quramy jáne energıa qory azaıyp otyratyndyǵy anyqtalǵan. Bul zańdylyqty amerıkalyq zoolog Ch. Elton zerttegen. Sondyqtan ol “Elton pıramıdasy” dep atalady.
Ekologıalyq pıramıdanyń negizgi 3 tıpi bar.
1. Sandyq pıramıda - organızmderdiń jeke sandyq kórsetkishin anyqtaıdy
2. Bıomassa pıramıdasy - belgili bir kólem men ýaqyttaǵy jalpy qurǵaq salmaqty anyqtaıdy
3. Energıalyq pıramıda - energıa aǵynynyń qýatyn nemese “ónimdilikti” anyqtaıdy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
