«Elim» dep týǵan, «Jerim» dep eńbek etken er Tólegen Medetbaev
Oryndaǵan: Tóremuratova Gúldáýren
№2 Oblystyqarnaıy sanatorıalyq mektep - ınternatynyń 4 synyp oqýshysy
Jetekshisi: N. Kalybaeva
Mazmuny
Pikir
Resenzıa
İ. Kirispe ….............................................................................. 3 - 6
1. 1. Zertteýdiń ózektiligi
1. 2. Maqsattary men mindetteri
1. 3. Jumystyń qurylymy
1. 4. Zertteýdiń kózderi
İİ. Ilıchten kelgen jedel hat.................................................. 8
İİİ. Negizgi bólim..................................................................... 9 - 11
3. 1. Eńbek joly
3. 2. Qolbasshy Medetbaev
3. 3. Sovdep tóraǵasy
3. 4. Eńbekshil halyqqa ákireń emes qamqorshy bolǵan azamat
İÚ. Qorytyndy.......................................................................... 13
Ú. Ádebıetter tizimi.................................................................. 14
Úİ. Ótinishter....................................................................... 15 - 48
Úİİ. Usynymdar......................................................................... 49
Kirispe.
Men, Tóremuratova Gúldáýren, Aral qalasy № 2 Oblystyq arnaıy sanatorıalyq mektep - ınternatynyń 4 - synybynda oqımyn.
Bul taqyrypty tańdaýyma sebep bolǵan: Eń aldymen Tólegen Medetbaevtyń esimimen ózimniń kóshemniń atalýy jáne ortalyq alańdaǵy mármár tasqa osy kisiniń esimi jazylǵan úlken hattyń úlgisi edi. Osy sátten bastap, bul kisi tegin adam bolmaǵan eken ǵoı, degen oı kelip, Ol kisi týraly kóbirek bilgim keldi.
Sebebi týǵan jeriniń órkendeýi men ósýi úshin aıanbaı eńbek etken azamattarymyz bolmasa, biz osyndaı berekeli de beıbit zamanda ómir súrer me edik? Sol azamattarymyzdyń biri - Tólegen Medetbaev.
Men ózimniń rızashylyǵymdy osy jobam arqyly bildirgim keledi, ıaǵnı Tólegen Medetbaevtyń ózi jáne otbasy týraly derekter jınap jarıa etpekpin.
Ǵylymı – zertteý ózektiligi
Qıyn qystaý zaman artta qaldy. Biz, beıbit te baqytty ómir súrýdemiz. Osyndaı ómir úshin eńbek etken adamdardy biz umytpaýymyz kerek. Olar týraly qandaı da estelik bolsa, jınap, este saqtap júrýimiz kerek. Týǵan jeri úshin eńbek etip, dúnıeden ozǵan azamattarymyz kóp. Biraq sol kisiler týraly derekterdi týǵan - týystarynan jınaýǵa múmkinshilik bar. Meniń jazǵan jumysym da ózektiligin joǵaltpaıdy degen senimdemin.
Maqsaty:
Keńestik dáýirdegi Araldyń atyn álemge tanytqan, biz úshin ańyz adam - Tólegen Medetbaev týraly aqparat jınaý.
Mindeti:
1. Týǵan jerimniń tarıhy týraly bilimimdi arttyrý.
2. Otbasylyq muraǵattar men estelikter boıynsha Tólegen atanyń ómirin qadaǵalaý.
3. İzdeý jáne ǵylymı - zertteý jumysynyń daǵdylaryn qalyptastyrý.
Ǵylymı - zertteý nysany:
Tólegen Medetbaevtyń eńbek joly.
Otbasylyq muraǵatynan zertteý qujattar, BAQ, týystarynyń estelikteri.
Zertteý orny:
Qyzylorda oblysy
Aral qalasy
Zertteý mezgili:
2016 - 2017 j.
Ádisteri:
Otbasylyq muraǵat zertteý, týystarymen suhbat, ómirbaıany týraly jınalǵan aqparatty taldaý jáne sıntezdeý.
Zertteý kózderi bolyp tabyldy:
- Týystarynyń estelikteri, otbasylyq murajaı materıaldary.
- Murajaı materıaldar bólimi.
Qurylymy:
Kirispe, negizgi bólim, qorytyndy jáne taldaý. Bul jumysta qoldanylǵan fotosýretter, qujattar jáne estelikter Tólegen Medetbaevtyń ómiri men eńbek jolyn dáripteıdi.
Bul jumystyń praktıkalyq jáne teorıalyq maǵynasy, óz eli, jeri, otany týraly bilgisi keletin oqyrmandardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyratyndyǵynda. Sonymen qatar Tólegen Medetbaevtyń urpaqtaryna unaıtyny sózsiz. Jumysty «Araldyń qurmetti azamattary» atty tárbıe saǵatynda qoldandyq. Bul jumysty synyp saǵattary men ólke taný jumysyna qoldanýǵa bolady. Jumys taqyrybyna baılanysty kórkem - prezentasıa jasaldy.
Ilıchten kelgen hat
1921 jyly 7 qazanda Aral balyqshylaryna arnap V. I. Lenın óziniń úndeý hatyn jazdy. Onda: «Sizderge búkil Edil boıy jáne Prıýraleniń bir bóligin buryn sońdy bolmaǵan qurǵaqshylyq beleń aldy. Astrahan gýbernıasynan bastap Tatar respýblıkasy, Perm gýbernıasyna deıin sozylǵan qurǵaqshylyq mıllondaǵan adamdar ashtyqtan qyrylyp jatyr. Sol halyqtarǵa, isinip jatqan kempir shaldarǵa, kúızelip jatqan segiz mıllıon eńbekkerge, eń aqyry bárinen buryn qyrylyp ketýi múmkin jeti mıllıon balaǵa kómek berińizder". Halyq tegis jumyldy, top - topqa bólinip jylymdar salyndy. Eki jarym aıdan keıin Aral Sovdepi Tólegen Medetbaev telegrammada: "Aral baseıniniń balyqshylary on tórt vagon shıki balyq jóneltti. Buǵan Bógen balyqshylary erekshe belsendilikpen qatysty" delingen hatqa qol qoıdy.
Negizgi bólim
Tarıhty óshire almaısyń. Taý qozǵalsa da, ol qozǵalmaıdy. Sol kúıinde qalady. Adam ómiri de solaı. Elim dep, týǵan jerim dep etken eńbegi baǵalanýy, qurmettelýi tıis. Sondaı Aral azamattarynyń biri Tólegen Medetbaev edi.
Ol kim bolǵan? Bul saýalǵa arǵy - bergi sarǵaıǵan qaǵaz betterine, tustastarynyń estelik jazbalaryna silteme jasaı otyryp, jaýap qaıyrýǵa bolǵandaı eken.
Tólegen Medetbaev 1890 jyly kedeı - sharýanyń otbasynda dúnıege keledi. Anasynan erte aıyrylady. Ákesi de, ózi de malaılyqta júrip, Qazaly qalasynda 1914 jyly ashylǵan orys - túzem (jergilikti ult) ýchılıshesine túsedi. Eki jyl oqyǵasyn kúnkóris úshin Kalandarov degen baı - kópestiń alyp kel, baryp keline jegiledi. 1915 jyly ákesi de máńgilikke kóz jumǵan - dy.
Alǵashqy eńbek jolyn baılardyń jalshysy bolýdan bastaǵan. 1916 jyly Keńes ókimetiniń alǵashqy jyldarynda jumysshy sharýa mılısıasynyń erikti otrádyn uıymdastyrýǵa qatysqan. 1918 jyly "Sovdepke jańa basshy kerek. Ol saıası saýatty, revolúsıa isine shyn berilgen jáne tabandy bólshevık bolý kerek. Ol Tólegen Medetbaev" degen usynys bir aýyzdan maquldandy. Tólegen Medetbaev Sovdep tóraǵalyǵyna saılandy. Sol jyly qalada mektep ashyldy. Osydan bastap qazaq balalaryn mektepke tartý kúresi bas taldy. 1920 jyly qazaqtyń jetim balalary úshin mektep janynan ınternat ashylyp, barlyq bala óz ana tilinde tereń bilim aldy. Kesh - qurym jumystan keıin jumysshylar da oqyp, saýattaryn ashty. Bundaı mektep ınternat Bógende, Qamystybas eldi mekeninde boldy. 1919 - 1920 jyldary ol Aralda mılısıa bastyǵy bolady. Osy jumysta júrip, ol sharýa semınary, aýyl sharýashylyǵy birlestikterin, sonymen qatar Bógen balyqshylar birlestigin qurdy. Onyń quramy 7 birlestikten quralǵan: Qarashalań, Qaratereń, Qaratúp soltústik jaǵalaýynan Saryshyǵanaq, Raıym, Jalańash, Shómishkól, Aqshataý kólderi biriktirilip birlestik quryldy.
№2 Oblystyqarnaıy sanatorıalyq mektep - ınternatynyń 4 synyp oqýshysy
Jetekshisi: N. Kalybaeva
Mazmuny
Pikir
Resenzıa
İ. Kirispe ….............................................................................. 3 - 6
1. 1. Zertteýdiń ózektiligi
1. 2. Maqsattary men mindetteri
1. 3. Jumystyń qurylymy
1. 4. Zertteýdiń kózderi
İİ. Ilıchten kelgen jedel hat.................................................. 8
İİİ. Negizgi bólim..................................................................... 9 - 11
3. 1. Eńbek joly
3. 2. Qolbasshy Medetbaev
3. 3. Sovdep tóraǵasy
3. 4. Eńbekshil halyqqa ákireń emes qamqorshy bolǵan azamat
İÚ. Qorytyndy.......................................................................... 13
Ú. Ádebıetter tizimi.................................................................. 14
Úİ. Ótinishter....................................................................... 15 - 48
Úİİ. Usynymdar......................................................................... 49
Kirispe.
Men, Tóremuratova Gúldáýren, Aral qalasy № 2 Oblystyq arnaıy sanatorıalyq mektep - ınternatynyń 4 - synybynda oqımyn.
Bul taqyrypty tańdaýyma sebep bolǵan: Eń aldymen Tólegen Medetbaevtyń esimimen ózimniń kóshemniń atalýy jáne ortalyq alańdaǵy mármár tasqa osy kisiniń esimi jazylǵan úlken hattyń úlgisi edi. Osy sátten bastap, bul kisi tegin adam bolmaǵan eken ǵoı, degen oı kelip, Ol kisi týraly kóbirek bilgim keldi.
Sebebi týǵan jeriniń órkendeýi men ósýi úshin aıanbaı eńbek etken azamattarymyz bolmasa, biz osyndaı berekeli de beıbit zamanda ómir súrer me edik? Sol azamattarymyzdyń biri - Tólegen Medetbaev.
Men ózimniń rızashylyǵymdy osy jobam arqyly bildirgim keledi, ıaǵnı Tólegen Medetbaevtyń ózi jáne otbasy týraly derekter jınap jarıa etpekpin.
Ǵylymı – zertteý ózektiligi
Qıyn qystaý zaman artta qaldy. Biz, beıbit te baqytty ómir súrýdemiz. Osyndaı ómir úshin eńbek etken adamdardy biz umytpaýymyz kerek. Olar týraly qandaı da estelik bolsa, jınap, este saqtap júrýimiz kerek. Týǵan jeri úshin eńbek etip, dúnıeden ozǵan azamattarymyz kóp. Biraq sol kisiler týraly derekterdi týǵan - týystarynan jınaýǵa múmkinshilik bar. Meniń jazǵan jumysym da ózektiligin joǵaltpaıdy degen senimdemin.
Maqsaty:
Keńestik dáýirdegi Araldyń atyn álemge tanytqan, biz úshin ańyz adam - Tólegen Medetbaev týraly aqparat jınaý.
Mindeti:
1. Týǵan jerimniń tarıhy týraly bilimimdi arttyrý.
2. Otbasylyq muraǵattar men estelikter boıynsha Tólegen atanyń ómirin qadaǵalaý.
3. İzdeý jáne ǵylymı - zertteý jumysynyń daǵdylaryn qalyptastyrý.
Ǵylymı - zertteý nysany:
Tólegen Medetbaevtyń eńbek joly.
Otbasylyq muraǵatynan zertteý qujattar, BAQ, týystarynyń estelikteri.
Zertteý orny:
Qyzylorda oblysy
Aral qalasy
Zertteý mezgili:
2016 - 2017 j.
Ádisteri:
Otbasylyq muraǵat zertteý, týystarymen suhbat, ómirbaıany týraly jınalǵan aqparatty taldaý jáne sıntezdeý.
Zertteý kózderi bolyp tabyldy:
- Týystarynyń estelikteri, otbasylyq murajaı materıaldary.
- Murajaı materıaldar bólimi.
Qurylymy:
Kirispe, negizgi bólim, qorytyndy jáne taldaý. Bul jumysta qoldanylǵan fotosýretter, qujattar jáne estelikter Tólegen Medetbaevtyń ómiri men eńbek jolyn dáripteıdi.
Bul jumystyń praktıkalyq jáne teorıalyq maǵynasy, óz eli, jeri, otany týraly bilgisi keletin oqyrmandardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyratyndyǵynda. Sonymen qatar Tólegen Medetbaevtyń urpaqtaryna unaıtyny sózsiz. Jumysty «Araldyń qurmetti azamattary» atty tárbıe saǵatynda qoldandyq. Bul jumysty synyp saǵattary men ólke taný jumysyna qoldanýǵa bolady. Jumys taqyrybyna baılanysty kórkem - prezentasıa jasaldy.
Ilıchten kelgen hat
1921 jyly 7 qazanda Aral balyqshylaryna arnap V. I. Lenın óziniń úndeý hatyn jazdy. Onda: «Sizderge búkil Edil boıy jáne Prıýraleniń bir bóligin buryn sońdy bolmaǵan qurǵaqshylyq beleń aldy. Astrahan gýbernıasynan bastap Tatar respýblıkasy, Perm gýbernıasyna deıin sozylǵan qurǵaqshylyq mıllondaǵan adamdar ashtyqtan qyrylyp jatyr. Sol halyqtarǵa, isinip jatqan kempir shaldarǵa, kúızelip jatqan segiz mıllıon eńbekkerge, eń aqyry bárinen buryn qyrylyp ketýi múmkin jeti mıllıon balaǵa kómek berińizder". Halyq tegis jumyldy, top - topqa bólinip jylymdar salyndy. Eki jarym aıdan keıin Aral Sovdepi Tólegen Medetbaev telegrammada: "Aral baseıniniń balyqshylary on tórt vagon shıki balyq jóneltti. Buǵan Bógen balyqshylary erekshe belsendilikpen qatysty" delingen hatqa qol qoıdy.
Negizgi bólim
Tarıhty óshire almaısyń. Taý qozǵalsa da, ol qozǵalmaıdy. Sol kúıinde qalady. Adam ómiri de solaı. Elim dep, týǵan jerim dep etken eńbegi baǵalanýy, qurmettelýi tıis. Sondaı Aral azamattarynyń biri Tólegen Medetbaev edi.
Ol kim bolǵan? Bul saýalǵa arǵy - bergi sarǵaıǵan qaǵaz betterine, tustastarynyń estelik jazbalaryna silteme jasaı otyryp, jaýap qaıyrýǵa bolǵandaı eken.
Tólegen Medetbaev 1890 jyly kedeı - sharýanyń otbasynda dúnıege keledi. Anasynan erte aıyrylady. Ákesi de, ózi de malaılyqta júrip, Qazaly qalasynda 1914 jyly ashylǵan orys - túzem (jergilikti ult) ýchılıshesine túsedi. Eki jyl oqyǵasyn kúnkóris úshin Kalandarov degen baı - kópestiń alyp kel, baryp keline jegiledi. 1915 jyly ákesi de máńgilikke kóz jumǵan - dy.
Alǵashqy eńbek jolyn baılardyń jalshysy bolýdan bastaǵan. 1916 jyly Keńes ókimetiniń alǵashqy jyldarynda jumysshy sharýa mılısıasynyń erikti otrádyn uıymdastyrýǵa qatysqan. 1918 jyly "Sovdepke jańa basshy kerek. Ol saıası saýatty, revolúsıa isine shyn berilgen jáne tabandy bólshevık bolý kerek. Ol Tólegen Medetbaev" degen usynys bir aýyzdan maquldandy. Tólegen Medetbaev Sovdep tóraǵalyǵyna saılandy. Sol jyly qalada mektep ashyldy. Osydan bastap qazaq balalaryn mektepke tartý kúresi bas taldy. 1920 jyly qazaqtyń jetim balalary úshin mektep janynan ınternat ashylyp, barlyq bala óz ana tilinde tereń bilim aldy. Kesh - qurym jumystan keıin jumysshylar da oqyp, saýattaryn ashty. Bundaı mektep ınternat Bógende, Qamystybas eldi mekeninde boldy. 1919 - 1920 jyldary ol Aralda mılısıa bastyǵy bolady. Osy jumysta júrip, ol sharýa semınary, aýyl sharýashylyǵy birlestikterin, sonymen qatar Bógen balyqshylar birlestigin qurdy. Onyń quramy 7 birlestikten quralǵan: Qarashalań, Qaratereń, Qaratúp soltústik jaǵalaýynan Saryshyǵanaq, Raıym, Jalańash, Shómishkól, Aqshataý kólderi biriktirilip birlestik quryldy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Soǵystan keıingi jyldardaǵy Qazaqstan ónerkásibiniń damýy
