Elim meniń - Qazaqstan!
«Elim meniń - Qazaqstan!»
Maqsaty:
1. Bilimdilik. Oqýshylarǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderin, konstıtýtsıasy, tarıhy týraly maǵlumat berý. Aqyl - naqyl, sheshen sózder, týǵan jer týraly óleńder úıretý.
2. Tárbıelik. Oqýshylardy otansúıgishtikke, patrıottyqqa tárbıeleý. Týǵan jerdi qadirleı bilý, baǵalaýǵa úıretý.
3. Damytýshylyq. Oqýshylardyń Otan, týǵan jer týraly oı - órisin damytý. Ózindik kózqarasy bar jeke tulǵa qalyptastyrý. Oqýshyny sahna mádenıetine úıretý.
№163 orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi
6 «a» synybynyń jetekshisi
Babadjanova Aqjarqyn Óserbaıqyzy
Kórnekiligi: Plakat, rámizder sýreti, býkletter, kitaptar, ınteraktıvti taqta.
Júrisi:
Bımen bastalady
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qadirmendi ustazdar, oqýshylar,! 6 «a» synyp oqýshylary uıymdastyryp otyrǵan «Elim meniń - Qazaqstan!» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
2 - júrgizýshi: Qazaqstan - ulan baıtaq keń dalam,
Qazaqstan - ózińe arnap án salam.
Qazaqstan - ortaq bizdiń úıimiz,
Otanym dep bar álemge jar salam.
1 - júrgizýshi: 1991 jyldyń 16 jeltoqsany - elimiz úshin erekshe kún. Óıtkeni bul kúni qazaq halqy óz aldyna derbes memleket bolýyn álemge jarıa etti..
. Osylaısha álem kartasynda Táýelsiz Qazaqstan atty jańa memleket paıda boldy. Onyń tuńǵysh Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy. Sóıtip Qazaqstan Komýnıstik partıasy Orta¬lyq Komıtetiniń HV plenýmy qabyldaǵan sheshim qazaq qoǵamyna túbegeıli ózgerister engizdi.
N. Nazarbaev qol qoıǵan alǵashqy Jarlyqtarynyń biri — 1991 jylǵy tamyzdyń 29 - yndaǵy «Semeı polıgonyn jabý týraly» Jarlyq boldy. Elbasynyń osy tarıhı sheshimi, batyl qadamy búginde dúnıe júzine málim tarıhı faktige jáne bizdiń ulttyq maqtanyshymyzdyń mánine aınaldy.
1992 QR - nyń Memlekettik rámizderi belgilendi. Olar - Týymyz, Eltańbamyz, Ánuranymyz. Bul memlekettik rámizder týǵan halqymyzdyń san ǵasyrlar boıy ańsaǵan erkindik pen bostandyqqa qol jetkizgenin kórsetedi.
2 - júrgizýshi: 1993 jylǵy qańtardyń 28 - inde Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Konstıtýsıasy qabyldandy. Negizgi Zań 4 bólimnen, 21 taraýdan, 131 baptan turdy. Qazaqstan - kóp ultty memleket. Taǵdyrdyń talaı soqpaǵynan ótken elimizge búginde táýelsizdik alǵanyna 22 jyl tolady. Qazaqstanda túrli halyq qol ustasyp, dostyq jyryn jyrlap, tynysh, beıbit ómir súrip jatyr.(mýzyka)
Orys:
Armysyzdar, týǵan jerim, Otanym,
Orys degen ultyńyz men bolamyn.
Ómir súrip Qazaqstan elinde
Dostyq penen beıbitshilik uranym.
Ózbek:
Qosh keldińiz, óner súıer halaıyq,
Jarqyn júzben sizderdi qarsy alaıyq.
Quttyqtaımyn ózbek halqy atynan
Merekemiz qutty bolsyn aǵaıyn!
Káris:
Káris ultym, Qazaqstan – otanym
Qazaqstan elinde men turamyn
Qutty bolsyn táýelsizdik kúni dep,
Ózińizge arnalady jyr — ánim.
Qazaq:
Meniń elim - Qazaqstan
Kúl álemge tanylǵan
Jelbiregen kók týym bar
Qyran búrkit samǵaǵan
Batyr ata - babalarym
Elin jaýdan qorǵaǵan
Qazaqstan Respýblıkam
Otanym dep maqtanam
Qazaq eli, qazaq jeri
Darhan taza halyq qoı
Búgin mine bolyp jatyr
Elimizde alyp toı
Jaınaı bersin elim meniń
Qazaqstan baı dalam
Tatýlyq pen beıbitshilik
Oryn alǵan saı dalam
Qazaqpyz biz týyn bıik kótergen,
Týyn ásem qyran búrkit kómkergen.
Qutty bolsyn merekemiz búgingi,
Jarqyn dalam, qulpyra ber kúnbe - kún!
(Shashý shashylady)
1 - júrgizýshi: 1998 jyly 6 mamyrda Prezıdent Aqmola qalasyn Astana dep ataýǵa Jarlyq shyǵardy. 1998 jyly 10 maýsymda jańa Astananyń resmı tusaýkeseri bolyp ótti.
Bir shańyraqta tabysqan,
Dos, baýyr kóp týysqan
Otan - ortaq úıimiz
Kóńildi án men kúıimiz.
Bizdiń bir ǵana Otanymyz bar, ol - Qazaqstan!(Bári qosylyp)
2 - júrgizýshi: 2001 jyly QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen Astana tórinen «Atameken» Qazaqstan kartasy» etnografıalyq - memorıaldyq kesheni» dep atalatyn mádenı oryn ashyldy. Qazaqstannyń kishireıtilgen kartasy ispettes. Aspan astyndaǵy mundaı murajaı dúnıe júziniń 17 elinde ǵana bar. Belgıadaǵy «Shaǵyn Evropa» saıabaǵy, Avstrıa, Shveısarıa, Germanıa, Ispanıa, Ulybrıtanıa elderiniń úlgisimen dúnıege kelgen «Atamekende» 14 oblys, 2 qala — Astana men Almaty qalalarynyń maketteri qoıylǵan.
1 - júrgizýshi: 2002 jyly Evrazıanyń kindigi — Astananyń tórinde Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń ıdeıasymen Elordanyń sımvolyna aınalǵan «Astana – Báıterek» monýmenti salyndy. Onyń bıiktigi 97 metr. Astana qalasynda memleket tarıhynda tuńǵysh ret Orta Azıa elderiniń basshylarynyń qatysýymen EQYU - nyń Samıti ótti.
Án, bıimen «Astana» Oryndaıtyn
1 - júrgizýshi: Ómirimizdi, ótkenimizdi kórip,
Ánimizdi, jyrymyzdy tyńdap,
Erligimizge, tirligimizge qarap,
Tuqymymyzdy, ǵurpymyzdy kórip,
Ózimizdi, sózimizdi tyńdap,
«Bul - qazaq», - deıdi.
2 - júrgizýshi Meniń elim – Qazaqstan. Bul árbir dala perzentiniń (kárisi bar, jasy bar) kókireginde maqtanyshpen aıtatyn sózi. Bul taqyryp tóńireginde san oılandym, kóp tolǵandym. Elim jaıly, altyn besigim týǵan jerim jaıly azamattyq júregimmen tolǵana syr sherte alar ma ekem?!
Qus uıasyz, Jyrtqysh insiz bolmaıdy.
Otansyz jan ómirinde ońbaıdy,
Ózin - ózi qorlaıdy da, sorlaıdy.
Tiri adamǵa, tiri adamǵa sol qaıǵy,
dep aqyn aǵamyz Muqaǵalı jyrlaǵandaı, Otany joq adamdar naǵyz baqytsyz jan. Al biz qazaq halqy naǵyz baq qonǵan halyqpyz dep shattana aıta alamyz. Ózimizdiń memleketimiz, tarıhymyz, tilimiz, táýelsiz elimiz, merekemiz bar.. Sonyń biri – Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik kúni.
Kúı « Balbyraýyn» Oryndaıtyn Ábiltaı Arýjan
Án «Jasa Qazaqstan!» Oryndaıtyn: Áýbákir Aqnıet
İ - júrgizýshi: Táýelsizdik joly ońaı jol emes, bul jolda san myńdaǵan adamnyń armany men taǵdyry tálkekke tústi. Bizdiń elimiz búgingi kúnge sondaı qıyn - qystaý, dańqty joldardan ótip kelip otyr. Sondyqtan da, táýelsizdigimizdiń máni ózgeshe, baǵasy teńdessiz. Endeshe táýelsizdigimizdiń tuǵyry árqashan bıik bolsyn.
2 – júrgizýshi: Qazaq halqy erkindikke jetý úshin qanshama qıyn – qystaý kezeńderdi bastan keshirdi. Myńdaǵan jyldyq tarıhy bar, Qazaqstan óz táýelsizdigin aldy. Al, 1986 jylǵy oqıǵa halyqtyń esinde máńgi saqtalady.
16 – jeltoqsanda qazaq jastary Ortalyq alańǵa shyǵyp, Qazaqstan táýelsizdigin talap etti.
1 - júrgizýshi: Iá, bul kún - Qazaqstan tarıhynda táýelsiz Qazaqstan Respýblıkasynyń týǵan kúni dep altyn árippen jazyldy. Sondyqtan da jeltoqsan búkilhalyqtyq mereke. Qazaqstan eliniń osyndaı dárejege jetý úshin sháıt bolǵan qurbandarymyzdy bir mınýt únsizdikpen eske alaıyq.
Jeltoqsan qurbandary bir mınýt únsizdikpen eske alynady.
2 - júrgizýshi: Rahmet. Qazaqstan joǵary Keńesi 1991j. 16 jeltoqsanda Qazaqstandy táýelsiz Respýblıka dep jarıalady. Eki júz jyldaı patshalyq Resseıdiń otary, jetpis jyldan astam Keńes úkimetiniń buǵaýynda bolǵan Qazaqstan egemen el boldy.
1 - júrgizýshi: Ádildik úshin kúresken jastardyń qanshasy jaýapqa tartyldy?
Jeltoqsan oqıǵasynda eren erligimen kózge túskender boldy.
Bul oqıǵaǵa baılanysty 103 adam jaýapqa tartyldy. 99 - y sottaldy. Almaty qalasy boıynsha 2401 adam qamaýǵa alynyp oqýdan 309 stýdent shyǵarylǵan, 99 - nyń ishinde 2 adam ólim jazasyna kesilgen. Olar: Qaırat Rysqulbekov, Myrzaǵalı Ábdiqulov. Jeltoqsan oqıǵasynda eren erligimen kóge túskender óte kóp, solardyń biri – Qaırat. Ol qyrshyn jasyn qıdy. Oǵan úlken aıyp taǵyldy.
2 - júrgizýshi: Erligińe qýanam da, súıinem,
Qaırat aǵa rýhyńa men ıilem.
Báısheshektiń solǵanyna ah ursam,
Ádil jannyń qazasyna kúıinem.
1 - júrgizýshi: Almaty sáýlet qurylys ınstıtýtynyń stýdenti Qaırat qazaq eliniń 21 - shi basshysy zobalańyna ushyryp, 21 jasqa kelgende, túrmeniń 21 - shi kamerasynda, 21 - shi mamyr kúni qapasta dúnıeden ótti.
2 - júrgizýshi: Qazir sizderdiń nazarlaryńyzǵa jeltoqsan oqıǵasynda ádildik úshin kúreskenderdiń biri – Qaırat jaıyndaǵy kórinisten úzindi tamashalańyzdar.
KÓRİNİS
Temir tordyń ishinde Qaırat óleń jazyp otyr. Óleńin oqıdy.
Qaırat:
Qaınama qazaq qamy úshin,
Qarýsyz shyqtyq alańǵa.
Alystan ásker aldyryp,
Qyryp saldy - aý tabanda.
Sóılesem daýsym jetpeıdi,
Kez boldyq mynaý zamanǵa.
Shovınızm edi ǵoı,
Basty sebep janjalǵa.
Osy kezde eki jendet Qaıratty sot zalyna ákeledi.
Hatshy: Sot keledi, turyńdar! Otyryńdar!
Sot úkimdi oqıdy.
Sot: - Aldyndaǵy sot nátıjesi boıynsha:
Qazaq KSR Joǵary sotynyń sot májilisi zalyndaǵy ashyq sot otyrysynda 1987 jyldyń 25 mamyryna deıin Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekovtyń aıyptaý isin qaraı kelip, joǵaryda aıtylǵan oqıǵalardyń negizinde Qazaq KSR qylmystyq ister júrgizý kodeksiniń 287, 299 jáne 301 baptaryna sáıkes sot alqasy Úkim etedi. Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekov kináli dep tabylyp mynandaı qylmystyq jazaǵa tartylsyn.
Qazaq KSR Qylmystyq Kodeksiniń 60 - baby boıynsha 3 jylǵa bas bostandyǵynan, 65 - baby boıynsha 15 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa, Qazaq KSR qylmystyq kodeksiniń 171 - 1 baby boıynsha eń joǵary ólim jazasyna, atýǵa kesilsin.
Apasy: - Joq, bul úkim durys emes. Meniń balam aq, ol qylmysker emes.
Hatshy: - Tynyshtalyńdar. Oryndaryńyzǵa otyryńyzdar.
Sot: Qaırat Rysqulbekov aqtyq sóziń bar ma?
Qaırat: Bar. (”Aqtyq sóz” óleńin oqıdy.)
”Aqtyq sóziń ne?” – degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtamyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alam deseń, alyńdar!
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
”Erkek toqty - qurbandyq”,
Atam deseń atyńdar!
Hosh aman bol artymda,
Aǵaıyn, týǵan - azamat.
Artymda qalǵan ata - anam,
El - jurtym saǵan amanat!
Sot: - Búgingi sot jabyq.
Eki jendet Qaıratty zaldan jeteledi. Osy kezde apasy balasynyń sońyna júredi. Osy kezde Qaırat “Anama” degen óleńin oqıdy.
Qaırat:
Meıirimdi aq júzine anamnyń,
Kóńil júdep, kóz jasaýrap qaraımyn.
Keshir ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Kemistigi kóp - aý myna balańnyń.
Keıin bildim, kesh uǵyndym, ókinem,
Ókinem de, basymdy ıip ótinem.
Keshir, ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Qolyńnan tym erte uzap ketip em.
Anasy:
Aıtylar teńeý qalǵan joq.
Qysqa ǵumyr súrseń de,
Tań qaldyrǵan qaraǵym!
Qazaǵyńdy Qaırat dep,
Tamsandyrǵan qaraǵym!
Elim, elim, elim dep,
Ar - namysyn saqtaǵan.
Buıyrǵanda ólimge
Kirpigin de qaqpaǵan.
Batyr babań Baýyrjan
Qoldady ma, qaraǵym,
Jeltoqsannyń shydadyń
Tolǵaǵyna, qaraǵym.
Arman, arman, arman kóp.
Mamyq bolsyn qara jer,
Jatqan jeriń jaryq bop.
Baqul bol, baqul, áı, kókem,
Táýbe, táýbe, táýbe etem!
İİ – júrgizýshi:
Táýelsizdik – shyraıly laǵyl tańsyń,
Júrekterge úmit bop jaǵylǵansyń
Aıaýlysyń bilmegen alaqannan –
Sýyp baryp qaıtadan tabylǵansyń.
İ – júrgizýshi:
«Táýelsiz Qazaqstannyń qýatty el ekenin moıyndap jatqandardyń sany kún saıyn artyp keledi. Oǵan dálel London olımpıadasy. Sportshylardyń jetistigi – naǵyz eńbek súıgishtiktiń belgisi. Bul jeńister myńdaǵan jas jetkinshekterdiń patrıottyq rýhyn oıatady. London tórinde elimizdiń ánurany shyrqalyp, týy kókke jelbiredi. Mundaı sátti eshqandaı aqshaǵa satyp ala almaısyń. Qazaqstanda 250 myńnan astam balalar men jasóspirimder sportpen aınalysady. Men bizdiń sportshylarymyzdyń úlgi - ónegesi stadıondarǵa júzdegen bolashaq chempıondardy alyp keletinine senimdimin. Jastarymyz salaýatty ómir saltymen ómir súrýge bet buryp, osy chempıondardan úlgi alýy tıis».
Án «Alǵa Qazaqstan» Oryndaıtyn Ismaıl Asyljan
Oqýshy 1: Kógildir aspanymyz ashyq bolsyn!
Kúnimiz jarqyraǵan jarqyn bolsyn!
Oqýshy 2: Tózilgen meıirim men shapaǵatqa,
Tórimde táýelsizdik qutty bolsyn!
Oqýshy 3: Táýelsizdik jyryn jyrlap ǵaryshtan,
Qazaǵymmen búkil álem tanysqan.
Oqýshy 4: Keleshegi keń óristi, kemeldi,
Jaına máńgi táýelsiz el – Qazaqstan!
Oqýshy 1: Máńgilik azat eldiń Sen belgisi,
Memleket mereıiniń sengen kúshi.
«Jasasyn, erkin Qazaq!»- dep shattanar,
Shalqalap sol bıikten kórgen kisi.
Oqýshy 2: Sharyqta, sharla kókti kók Baıraǵym,
Armanym, Azattyǵym, kópke aıǵaǵym.
Men seniń saltanatty saǵatyńa,
Óleńmen altyn shashaq shoq baıladym.
Oqýshy 3: Al samǵa álem kezip, Ánuranym,
Qalyqta Eltańbasy - shańyraǵym.
Oqýshy İ4: Kók Baıraq, kógert meniń kósegemdi,
Aspandat Atam qazaq Arýaǵyn!
İ – júrgizýshi:
Qazaqtyń belgili aqyny Muhtar Shahanovtyń. “Tórt ana” óleńinde
“Taǵdyryńdy tamyrsyzdyń indetinen qalqala,
Ár adamda óz anasynan basqa jebep júrer, demep júrer arqada
Bolý kerek qudiretti tórt ana:
Týǵan jeri - túp qazyǵy aıbyny,
Týǵan tili satylmaıtyn baılyǵy,
Týǵan dástúr, salt - sanasy tiregi,
Qadymyna shýaq shashar únemi.
Jáne týǵan tarıhy, eske alýǵa qanshama
Aýyr ári qasiretti, bolsa da,
Tórt anaǵa óńin jalǵaı almaǵan
Pendelerdiń basy qaıda qalmaǵan?
Tórt anasyn qorǵamaǵan halyqtyń
Esh qashanda baq juldyzy janbaǵan.
Qasıetti bul tórt ana – taǵdyryńnyń tynysy.
Tórt ana úshin bolǵan kúres - kúresterdiń ulysy.
İİ – júrgizýshi:
Tórt ana tek qazaq ultynda emes, ol barlyq qazaqstandyqtarda bolýy tıis. Sebebi Qazaqstanda turyp jatqan halyqtar ejelden osy ólkeni mekendegen. Olardyń tarıhy, salt - dástúri, meken - jaıy, ana tili bar. Joldaryń ashyq, jarqyn bolsyn, Táýelsiz eldiń urpaqtary. Elimiz árqashanda tynysh bolsyn - deı kele búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdy osymen aıaqtaımyz.
Maqsaty:
1. Bilimdilik. Oqýshylarǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderin, konstıtýtsıasy, tarıhy týraly maǵlumat berý. Aqyl - naqyl, sheshen sózder, týǵan jer týraly óleńder úıretý.
2. Tárbıelik. Oqýshylardy otansúıgishtikke, patrıottyqqa tárbıeleý. Týǵan jerdi qadirleı bilý, baǵalaýǵa úıretý.
3. Damytýshylyq. Oqýshylardyń Otan, týǵan jer týraly oı - órisin damytý. Ózindik kózqarasy bar jeke tulǵa qalyptastyrý. Oqýshyny sahna mádenıetine úıretý.
№163 orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi
6 «a» synybynyń jetekshisi
Babadjanova Aqjarqyn Óserbaıqyzy
Kórnekiligi: Plakat, rámizder sýreti, býkletter, kitaptar, ınteraktıvti taqta.
Júrisi:
Bımen bastalady
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qadirmendi ustazdar, oqýshylar,! 6 «a» synyp oqýshylary uıymdastyryp otyrǵan «Elim meniń - Qazaqstan!» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
2 - júrgizýshi: Qazaqstan - ulan baıtaq keń dalam,
Qazaqstan - ózińe arnap án salam.
Qazaqstan - ortaq bizdiń úıimiz,
Otanym dep bar álemge jar salam.
1 - júrgizýshi: 1991 jyldyń 16 jeltoqsany - elimiz úshin erekshe kún. Óıtkeni bul kúni qazaq halqy óz aldyna derbes memleket bolýyn álemge jarıa etti..
. Osylaısha álem kartasynda Táýelsiz Qazaqstan atty jańa memleket paıda boldy. Onyń tuńǵysh Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy. Sóıtip Qazaqstan Komýnıstik partıasy Orta¬lyq Komıtetiniń HV plenýmy qabyldaǵan sheshim qazaq qoǵamyna túbegeıli ózgerister engizdi.
N. Nazarbaev qol qoıǵan alǵashqy Jarlyqtarynyń biri — 1991 jylǵy tamyzdyń 29 - yndaǵy «Semeı polıgonyn jabý týraly» Jarlyq boldy. Elbasynyń osy tarıhı sheshimi, batyl qadamy búginde dúnıe júzine málim tarıhı faktige jáne bizdiń ulttyq maqtanyshymyzdyń mánine aınaldy.
1992 QR - nyń Memlekettik rámizderi belgilendi. Olar - Týymyz, Eltańbamyz, Ánuranymyz. Bul memlekettik rámizder týǵan halqymyzdyń san ǵasyrlar boıy ańsaǵan erkindik pen bostandyqqa qol jetkizgenin kórsetedi.
2 - júrgizýshi: 1993 jylǵy qańtardyń 28 - inde Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Konstıtýsıasy qabyldandy. Negizgi Zań 4 bólimnen, 21 taraýdan, 131 baptan turdy. Qazaqstan - kóp ultty memleket. Taǵdyrdyń talaı soqpaǵynan ótken elimizge búginde táýelsizdik alǵanyna 22 jyl tolady. Qazaqstanda túrli halyq qol ustasyp, dostyq jyryn jyrlap, tynysh, beıbit ómir súrip jatyr.(mýzyka)
Orys:
Armysyzdar, týǵan jerim, Otanym,
Orys degen ultyńyz men bolamyn.
Ómir súrip Qazaqstan elinde
Dostyq penen beıbitshilik uranym.
Ózbek:
Qosh keldińiz, óner súıer halaıyq,
Jarqyn júzben sizderdi qarsy alaıyq.
Quttyqtaımyn ózbek halqy atynan
Merekemiz qutty bolsyn aǵaıyn!
Káris:
Káris ultym, Qazaqstan – otanym
Qazaqstan elinde men turamyn
Qutty bolsyn táýelsizdik kúni dep,
Ózińizge arnalady jyr — ánim.
Qazaq:
Meniń elim - Qazaqstan
Kúl álemge tanylǵan
Jelbiregen kók týym bar
Qyran búrkit samǵaǵan
Batyr ata - babalarym
Elin jaýdan qorǵaǵan
Qazaqstan Respýblıkam
Otanym dep maqtanam
Qazaq eli, qazaq jeri
Darhan taza halyq qoı
Búgin mine bolyp jatyr
Elimizde alyp toı
Jaınaı bersin elim meniń
Qazaqstan baı dalam
Tatýlyq pen beıbitshilik
Oryn alǵan saı dalam
Qazaqpyz biz týyn bıik kótergen,
Týyn ásem qyran búrkit kómkergen.
Qutty bolsyn merekemiz búgingi,
Jarqyn dalam, qulpyra ber kúnbe - kún!
(Shashý shashylady)
1 - júrgizýshi: 1998 jyly 6 mamyrda Prezıdent Aqmola qalasyn Astana dep ataýǵa Jarlyq shyǵardy. 1998 jyly 10 maýsymda jańa Astananyń resmı tusaýkeseri bolyp ótti.
Bir shańyraqta tabysqan,
Dos, baýyr kóp týysqan
Otan - ortaq úıimiz
Kóńildi án men kúıimiz.
Bizdiń bir ǵana Otanymyz bar, ol - Qazaqstan!(Bári qosylyp)
2 - júrgizýshi: 2001 jyly QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen Astana tórinen «Atameken» Qazaqstan kartasy» etnografıalyq - memorıaldyq kesheni» dep atalatyn mádenı oryn ashyldy. Qazaqstannyń kishireıtilgen kartasy ispettes. Aspan astyndaǵy mundaı murajaı dúnıe júziniń 17 elinde ǵana bar. Belgıadaǵy «Shaǵyn Evropa» saıabaǵy, Avstrıa, Shveısarıa, Germanıa, Ispanıa, Ulybrıtanıa elderiniń úlgisimen dúnıege kelgen «Atamekende» 14 oblys, 2 qala — Astana men Almaty qalalarynyń maketteri qoıylǵan.
1 - júrgizýshi: 2002 jyly Evrazıanyń kindigi — Astananyń tórinde Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń ıdeıasymen Elordanyń sımvolyna aınalǵan «Astana – Báıterek» monýmenti salyndy. Onyń bıiktigi 97 metr. Astana qalasynda memleket tarıhynda tuńǵysh ret Orta Azıa elderiniń basshylarynyń qatysýymen EQYU - nyń Samıti ótti.
Án, bıimen «Astana» Oryndaıtyn
1 - júrgizýshi: Ómirimizdi, ótkenimizdi kórip,
Ánimizdi, jyrymyzdy tyńdap,
Erligimizge, tirligimizge qarap,
Tuqymymyzdy, ǵurpymyzdy kórip,
Ózimizdi, sózimizdi tyńdap,
«Bul - qazaq», - deıdi.
2 - júrgizýshi Meniń elim – Qazaqstan. Bul árbir dala perzentiniń (kárisi bar, jasy bar) kókireginde maqtanyshpen aıtatyn sózi. Bul taqyryp tóńireginde san oılandym, kóp tolǵandym. Elim jaıly, altyn besigim týǵan jerim jaıly azamattyq júregimmen tolǵana syr sherte alar ma ekem?!
Qus uıasyz, Jyrtqysh insiz bolmaıdy.
Otansyz jan ómirinde ońbaıdy,
Ózin - ózi qorlaıdy da, sorlaıdy.
Tiri adamǵa, tiri adamǵa sol qaıǵy,
dep aqyn aǵamyz Muqaǵalı jyrlaǵandaı, Otany joq adamdar naǵyz baqytsyz jan. Al biz qazaq halqy naǵyz baq qonǵan halyqpyz dep shattana aıta alamyz. Ózimizdiń memleketimiz, tarıhymyz, tilimiz, táýelsiz elimiz, merekemiz bar.. Sonyń biri – Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik kúni.
Kúı « Balbyraýyn» Oryndaıtyn Ábiltaı Arýjan
Án «Jasa Qazaqstan!» Oryndaıtyn: Áýbákir Aqnıet
İ - júrgizýshi: Táýelsizdik joly ońaı jol emes, bul jolda san myńdaǵan adamnyń armany men taǵdyry tálkekke tústi. Bizdiń elimiz búgingi kúnge sondaı qıyn - qystaý, dańqty joldardan ótip kelip otyr. Sondyqtan da, táýelsizdigimizdiń máni ózgeshe, baǵasy teńdessiz. Endeshe táýelsizdigimizdiń tuǵyry árqashan bıik bolsyn.
2 – júrgizýshi: Qazaq halqy erkindikke jetý úshin qanshama qıyn – qystaý kezeńderdi bastan keshirdi. Myńdaǵan jyldyq tarıhy bar, Qazaqstan óz táýelsizdigin aldy. Al, 1986 jylǵy oqıǵa halyqtyń esinde máńgi saqtalady.
16 – jeltoqsanda qazaq jastary Ortalyq alańǵa shyǵyp, Qazaqstan táýelsizdigin talap etti.
1 - júrgizýshi: Iá, bul kún - Qazaqstan tarıhynda táýelsiz Qazaqstan Respýblıkasynyń týǵan kúni dep altyn árippen jazyldy. Sondyqtan da jeltoqsan búkilhalyqtyq mereke. Qazaqstan eliniń osyndaı dárejege jetý úshin sháıt bolǵan qurbandarymyzdy bir mınýt únsizdikpen eske alaıyq.
Jeltoqsan qurbandary bir mınýt únsizdikpen eske alynady.
2 - júrgizýshi: Rahmet. Qazaqstan joǵary Keńesi 1991j. 16 jeltoqsanda Qazaqstandy táýelsiz Respýblıka dep jarıalady. Eki júz jyldaı patshalyq Resseıdiń otary, jetpis jyldan astam Keńes úkimetiniń buǵaýynda bolǵan Qazaqstan egemen el boldy.
1 - júrgizýshi: Ádildik úshin kúresken jastardyń qanshasy jaýapqa tartyldy?
Jeltoqsan oqıǵasynda eren erligimen kózge túskender boldy.
Bul oqıǵaǵa baılanysty 103 adam jaýapqa tartyldy. 99 - y sottaldy. Almaty qalasy boıynsha 2401 adam qamaýǵa alynyp oqýdan 309 stýdent shyǵarylǵan, 99 - nyń ishinde 2 adam ólim jazasyna kesilgen. Olar: Qaırat Rysqulbekov, Myrzaǵalı Ábdiqulov. Jeltoqsan oqıǵasynda eren erligimen kóge túskender óte kóp, solardyń biri – Qaırat. Ol qyrshyn jasyn qıdy. Oǵan úlken aıyp taǵyldy.
2 - júrgizýshi: Erligińe qýanam da, súıinem,
Qaırat aǵa rýhyńa men ıilem.
Báısheshektiń solǵanyna ah ursam,
Ádil jannyń qazasyna kúıinem.
1 - júrgizýshi: Almaty sáýlet qurylys ınstıtýtynyń stýdenti Qaırat qazaq eliniń 21 - shi basshysy zobalańyna ushyryp, 21 jasqa kelgende, túrmeniń 21 - shi kamerasynda, 21 - shi mamyr kúni qapasta dúnıeden ótti.
2 - júrgizýshi: Qazir sizderdiń nazarlaryńyzǵa jeltoqsan oqıǵasynda ádildik úshin kúreskenderdiń biri – Qaırat jaıyndaǵy kórinisten úzindi tamashalańyzdar.
KÓRİNİS
Temir tordyń ishinde Qaırat óleń jazyp otyr. Óleńin oqıdy.
Qaırat:
Qaınama qazaq qamy úshin,
Qarýsyz shyqtyq alańǵa.
Alystan ásker aldyryp,
Qyryp saldy - aý tabanda.
Sóılesem daýsym jetpeıdi,
Kez boldyq mynaý zamanǵa.
Shovınızm edi ǵoı,
Basty sebep janjalǵa.
Osy kezde eki jendet Qaıratty sot zalyna ákeledi.
Hatshy: Sot keledi, turyńdar! Otyryńdar!
Sot úkimdi oqıdy.
Sot: - Aldyndaǵy sot nátıjesi boıynsha:
Qazaq KSR Joǵary sotynyń sot májilisi zalyndaǵy ashyq sot otyrysynda 1987 jyldyń 25 mamyryna deıin Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekovtyń aıyptaý isin qaraı kelip, joǵaryda aıtylǵan oqıǵalardyń negizinde Qazaq KSR qylmystyq ister júrgizý kodeksiniń 287, 299 jáne 301 baptaryna sáıkes sot alqasy Úkim etedi. Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekov kináli dep tabylyp mynandaı qylmystyq jazaǵa tartylsyn.
Qazaq KSR Qylmystyq Kodeksiniń 60 - baby boıynsha 3 jylǵa bas bostandyǵynan, 65 - baby boıynsha 15 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa, Qazaq KSR qylmystyq kodeksiniń 171 - 1 baby boıynsha eń joǵary ólim jazasyna, atýǵa kesilsin.
Apasy: - Joq, bul úkim durys emes. Meniń balam aq, ol qylmysker emes.
Hatshy: - Tynyshtalyńdar. Oryndaryńyzǵa otyryńyzdar.
Sot: Qaırat Rysqulbekov aqtyq sóziń bar ma?
Qaırat: Bar. (”Aqtyq sóz” óleńin oqıdy.)
”Aqtyq sóziń ne?” – degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtamyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alam deseń, alyńdar!
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
”Erkek toqty - qurbandyq”,
Atam deseń atyńdar!
Hosh aman bol artymda,
Aǵaıyn, týǵan - azamat.
Artymda qalǵan ata - anam,
El - jurtym saǵan amanat!
Sot: - Búgingi sot jabyq.
Eki jendet Qaıratty zaldan jeteledi. Osy kezde apasy balasynyń sońyna júredi. Osy kezde Qaırat “Anama” degen óleńin oqıdy.
Qaırat:
Meıirimdi aq júzine anamnyń,
Kóńil júdep, kóz jasaýrap qaraımyn.
Keshir ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Kemistigi kóp - aý myna balańnyń.
Keıin bildim, kesh uǵyndym, ókinem,
Ókinem de, basymdy ıip ótinem.
Keshir, ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Qolyńnan tym erte uzap ketip em.
Anasy:
Aıtylar teńeý qalǵan joq.
Qysqa ǵumyr súrseń de,
Tań qaldyrǵan qaraǵym!
Qazaǵyńdy Qaırat dep,
Tamsandyrǵan qaraǵym!
Elim, elim, elim dep,
Ar - namysyn saqtaǵan.
Buıyrǵanda ólimge
Kirpigin de qaqpaǵan.
Batyr babań Baýyrjan
Qoldady ma, qaraǵym,
Jeltoqsannyń shydadyń
Tolǵaǵyna, qaraǵym.
Arman, arman, arman kóp.
Mamyq bolsyn qara jer,
Jatqan jeriń jaryq bop.
Baqul bol, baqul, áı, kókem,
Táýbe, táýbe, táýbe etem!
İİ – júrgizýshi:
Táýelsizdik – shyraıly laǵyl tańsyń,
Júrekterge úmit bop jaǵylǵansyń
Aıaýlysyń bilmegen alaqannan –
Sýyp baryp qaıtadan tabylǵansyń.
İ – júrgizýshi:
«Táýelsiz Qazaqstannyń qýatty el ekenin moıyndap jatqandardyń sany kún saıyn artyp keledi. Oǵan dálel London olımpıadasy. Sportshylardyń jetistigi – naǵyz eńbek súıgishtiktiń belgisi. Bul jeńister myńdaǵan jas jetkinshekterdiń patrıottyq rýhyn oıatady. London tórinde elimizdiń ánurany shyrqalyp, týy kókke jelbiredi. Mundaı sátti eshqandaı aqshaǵa satyp ala almaısyń. Qazaqstanda 250 myńnan astam balalar men jasóspirimder sportpen aınalysady. Men bizdiń sportshylarymyzdyń úlgi - ónegesi stadıondarǵa júzdegen bolashaq chempıondardy alyp keletinine senimdimin. Jastarymyz salaýatty ómir saltymen ómir súrýge bet buryp, osy chempıondardan úlgi alýy tıis».
Án «Alǵa Qazaqstan» Oryndaıtyn Ismaıl Asyljan
Oqýshy 1: Kógildir aspanymyz ashyq bolsyn!
Kúnimiz jarqyraǵan jarqyn bolsyn!
Oqýshy 2: Tózilgen meıirim men shapaǵatqa,
Tórimde táýelsizdik qutty bolsyn!
Oqýshy 3: Táýelsizdik jyryn jyrlap ǵaryshtan,
Qazaǵymmen búkil álem tanysqan.
Oqýshy 4: Keleshegi keń óristi, kemeldi,
Jaına máńgi táýelsiz el – Qazaqstan!
Oqýshy 1: Máńgilik azat eldiń Sen belgisi,
Memleket mereıiniń sengen kúshi.
«Jasasyn, erkin Qazaq!»- dep shattanar,
Shalqalap sol bıikten kórgen kisi.
Oqýshy 2: Sharyqta, sharla kókti kók Baıraǵym,
Armanym, Azattyǵym, kópke aıǵaǵym.
Men seniń saltanatty saǵatyńa,
Óleńmen altyn shashaq shoq baıladym.
Oqýshy 3: Al samǵa álem kezip, Ánuranym,
Qalyqta Eltańbasy - shańyraǵym.
Oqýshy İ4: Kók Baıraq, kógert meniń kósegemdi,
Aspandat Atam qazaq Arýaǵyn!
İ – júrgizýshi:
Qazaqtyń belgili aqyny Muhtar Shahanovtyń. “Tórt ana” óleńinde
“Taǵdyryńdy tamyrsyzdyń indetinen qalqala,
Ár adamda óz anasynan basqa jebep júrer, demep júrer arqada
Bolý kerek qudiretti tórt ana:
Týǵan jeri - túp qazyǵy aıbyny,
Týǵan tili satylmaıtyn baılyǵy,
Týǵan dástúr, salt - sanasy tiregi,
Qadymyna shýaq shashar únemi.
Jáne týǵan tarıhy, eske alýǵa qanshama
Aýyr ári qasiretti, bolsa da,
Tórt anaǵa óńin jalǵaı almaǵan
Pendelerdiń basy qaıda qalmaǵan?
Tórt anasyn qorǵamaǵan halyqtyń
Esh qashanda baq juldyzy janbaǵan.
Qasıetti bul tórt ana – taǵdyryńnyń tynysy.
Tórt ana úshin bolǵan kúres - kúresterdiń ulysy.
İİ – júrgizýshi:
Tórt ana tek qazaq ultynda emes, ol barlyq qazaqstandyqtarda bolýy tıis. Sebebi Qazaqstanda turyp jatqan halyqtar ejelden osy ólkeni mekendegen. Olardyń tarıhy, salt - dástúri, meken - jaıy, ana tili bar. Joldaryń ashyq, jarqyn bolsyn, Táýelsiz eldiń urpaqtary. Elimiz árqashanda tynysh bolsyn - deı kele búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdy osymen aıaqtaımyz.
You Might Also Like
-
Maqsaty: Balalarǵa ertegini rólderge bólip oınatýdyń maǵynasyn túsindirý. Balalardyń dúnıe tanymyn keńeıtý, sózdik qorlaryn molaıtý, sóılemdegi sózderdi, sózderdegi dybystardy anyq aıtý daǵdylaryn ...
