Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik
Tárbıe saǵatynyń taqyryby: «Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik»
Maqsaty: 1. Oqýshylardyń boıynda Qazaqstannyń ótkeni men búgingi ómirin salystyra otyryp, óz elimizdiń damý tarıhy týraly tanymdaryn qalyptastyrý. Ulttyq sana sezimin, saıası saýattylyǵyn oıatý.
2. Oqýshylarǵa patrıottyq tárbıe berý, Otandy súıýge jáne erlikke baýlý. Jeltoqsan oqıǵasynda el qamyn jegen erlerdi úlgi tutý, ónege alýǵa jáne halqynyń tarıhyn bilýge úıretý, dostyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, prezentasıa, «Jeltoqsan jeli» koıpi, «Allajar» fılmi, túrme, fotosýretter.
1-júrgizýshi: Armysyzdar aǵaıyn! Elimizdiń táýelsizdik kúni barshańyzǵa qutty bolsyn! Babalardyń armany, analardyń tilegi bolǵan baqyt-táýelsizdik jıyrmasynshy ǵasyrdyń aıaqtalar tusynda bizdiń mańdaıymyzǵa daryp, alaqanymyzǵa qondy. Azattyq degen osynaý qasıetti uǵymdy jaqyndatý úshin talaı erlerdiń jany qıyldy! Memlekettik táýelsizdik – ulttyq qaýipsizdiktiń jáne qazaqstandyqtardyń rýhanı ál-aýqatynyń, óz kúshine, erkine, qýatyna senip, bar maqsattaryn júzege asyrýynyń, Qazaqstandaǵy ulttyq kelisim men tynyshtyqtyń kepili. Memleketimizdiń ósip-ónip, shyńǵa jetip órkendeýi – bizdiń jetistigimiz, halaıyq!
2-júrgizýshi: Búgingi Táýelsizdigimizdiń 21 jyldyǵyna arnalǵan «Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik» atty merekelik keshimizge qosh keldińizder!
21 jyl ishinde táýelsiz Qazaq elin qalyptastyryp, naryqtyń qıyn ótkelekterinen aman ótkizip, damyp kelemiz. Osy kezeńde Qazaqstandy dúnıe dıdaryndaǵy eń myqty memleketter tanıtyndaı, syılaıtyndaı deńgeıge jetkizgen tuńǵysh prezıdentimiz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtaı kóregen saıasatkerdiń eren eńbegin dál búgin jáne árqshanda aıtyp ótemiz.
Táýelsizdik kúni elimizdiń barlyq azamattary úshin orny erekshe mereke dep bilemiz, sebebi, osynaý júrekjardy qýanyshqa toly kúndi ata-babalarymyz ǵasyrlar boıy armandap, kútýmen ótti.
1-júrgizýshi:
Armandardy jaqyndatyp tym alys,
Bizdiń jaqqa jetken eken jyly aǵys.
Egemendik - el baqyty, erteńi,
O, halaıyq! Qutty bolsyn qýanysh!
Azat ólkem kúndeı kúlgen shyǵystan,
Asyl elim jan - júrekti uǵysqan.
Ata babam ańsap ótken baqytym,
Aınalaıyn, Qazaqstan - Gúlstan!
2-júrgizýshi:
Shaıqalmasyn eshkimniń shańyraǵy,
Baqyt kórsin Otannyń san ulany - deı kele quttyqtaý sózdi mektebimizdiń dırektory Marat Esimhanuly Shempaevqa beriledi.
1-júrgizýshi:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn
Shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń.
1-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń,
Aınalaıyn, aınalaıyn jas qaıraty halqymnyń.
Temir qoldar qýatty edi alqymyńdy qaýsyrǵan
Namysyńdy jyqpaı óttiń náýbe, dúleı maýsymnan.
Jalǵyz qalǵan shaqtarymda jiger aldym boıyma
Túrme toryn jaryp shyqqan seniń qaısar daýsyńnan.
Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla, jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderindeı er namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!
1-júrgizýshi:
Qazir bul kún qazaq halqy úshin uly kún, ári qaıǵyly, ári baqytty kún. 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy qazaq halqynda buryn bolmaǵan eń aýyr da, ádiletsiz kóterilistiń
biri.
2-júrgizýshi:
Endi mine, osy Jeltoqsan kóterilisine qatysqan aǵalarymyz ben apalarymyz úsh ǵasyrǵa jýyq ýaqyt boıy armandaǵan táýelsizdikke qol jetkizdi.
Kórinis:
Alań. Qulpytas jany. M. Shahanov jáne qyz ben jigit, ana, oqýshy.
Jigit: Almatyǵa jolym túsip kele qalsam men mindetti túrde Respýblıka alańyna soǵamyn. Esime marǵaý dúnıeni dúr silkindirgen qasiretti de qasıetti Jeltoqsan oqıǵasy túsedi. Sebebi, alańǵa egemendik úshin qurban bolǵan Qaıratpen birge men de bolǵan edim.
Qyz: Men de osy alańǵa kelsem, barlyǵy maǵan ne aıtasyń degendeı bolady.
Aqtyq sóziń armandaryń hatta qaldy
Kórip júrmiz qıyp ap saqtaǵandy
Qaırat! Qaırat!
Sen meni estımisiń
Lagerde sen shiritpeı, aqtap aldyń, - degim keledi jáne kelgen saıyn osy sózdi qaıtalaı beremin.
Ortaǵa aqyryndap ana shyǵady. Táýelsizdik monýmentine gúl shoǵyn qoıady. Janynda nemeresi bolady.
Ana: Ia, aınalaıyn balapandarym!
Óser eldiń qaı sátterde birlik bolmaq qalaýy
Laýla, laýla Jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy!
Ózderińdeı ar - namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda tıisti emes eńkeıýge jalaýy.
1-júrgizýshi:
Oryny aǵalardyń bizben tolsyn,
Sábıler aǵalardyń jolyn qýsyn.
1mınýt únsizdikpen eske alaıyq,
Arýaq aǵalardyń yrza bolsyn.
Jeltoqsan qurbandaryn eske alyp 1 mınýttyq únsizdik jarıalanady.
(Zaldan kórinis qoıýshylar shyǵyp ketedi)
2-oqýshy:
Jas arýdyń janarynda – Jeltoqsan,
Qandy ǵasyr tabanynda – Jeltoqsan.
Qaraly ómir qaıystyrǵan halqymnyń,
Qara tuman qabaǵynda – Jeltoqsan.
Jaýyzdyqty jasaǵan da – Jeltoqsan,
Jańa ǵumyr bastaǵan da – Jeltoqsan.
Jazyqsyzdyń kóz jasyna jýynyp,
Abaqtyǵa tastaǵan da – Jeltoqsan.
Namysymnyń shyraǵy da – Jeltoqsan,
Surqaı ómir synaǵy da – Jeltoqsan.
Jigitterdiń urany da - Jeltoqsan,
Jańa kúnniń shýaǵy da – Jeltoqsan.
1-júrgizýshi:
Ia, ol kún táýelsizdiktiń týyn eń alǵash kótergen áıgili 1986 jyldyń 16 jeltoqsan edi. Tańerteńgilik saǵat 10.00 da bar joǵy 18 mınýtta 26 jyl eldi úzdiksiz basqaryp
kelgen D.A.Qonaev túsirilip, ornyna G.Kolbın eshkimniń pikirinsiz-aq usynylǵan edi.
2-júrgizýshi:
Osydan 25 jyl burynǵy Almaty oqý oryndarynyń biriniń jataqhanasynyń aldyndaǵy oqıǵa. Kórinis.
Kórinis
- Qyzdar, men gazet ákeldim.
- Ne jańalyq shyǵypty?
- KOKP Ortalyq Komıtetiniń hatshysy D.Qonaevty alyp, ornyna
V.Kolbındi taǵaıyndapty.
- Kolbın degen kim eken?
- Qaıdan kelipti?
- Kolbın Ýlánovtan kelipti.
- Qazaqstandy ózimizdiń qazaqstandyq azamat basqarsyn!
- Biz demokratıany talap etemiz.
- Qane júrińder, qyzdar, jigitter alańǵa keteıik!
3-oqýshy:
Súımeıtuǵyn boldyq qoı, súımeı ǵumyr
Kóleńkemiz kúnnen de tımeıdi nur.
Kolbın degen kim eken, qaıdan kelgen?
Ýa, syrtymyzdan qashanǵy bıleıdi bul?
Táýelsizdik ońaılyqpen kelmeıdi,
Bizge ony eshkim aıap bermeıdi.
Táýelsizdik – Qaırat, Lázzat, Erboldyń,
Tas kóshede tas-talqan bop ólgeni.
1-júrgizýshi:
Alańǵa shyǵyp óz oılaryn aıtýǵa tyrysqan qazaqtyń órimdeı qarýsyz jastaryna soldattar men mılısıa qyzmetkeri qarsy qoıyldy. Qyz jigitterdi aıaýsyz taıaqqa jyqty, túrmege qamady. Erbol, Lázzat, Sabıra syndy jańa ǵana búrshik atyp kele jatqan tal shybyqtaı jastarymyzdyń ómirin úzdi.
2-júrgizýshi:
Iá, izgilik ataýlydan kúder úzip, eń sońǵy úmiti, bar senimi kúıregen, rýhanı ezilgen balań jigit Qaırat. Qaırat esil er kózi tirisinde jazǵan óleńderi adam júregin tebirentedi.
Sonyń biri «Meniń taǵdyrym».
4-oqýshy:
Ómir boıy jolym bolyp kórmedi,
Jylap kelem bul dúnıege kelgeli.
Qaıǵy shańy basty meniń denemdi,
Túspeıdi shań silkinsem de men endi.
Joldaǵan sálemimdi dos almady,
Shyn ba eken-aý tas kereń bop qalǵany.
Aıta berem, aıta berem qaıbirin,
Aýyr meniń, aýyr meniń taǵdyrym.
Taǵdyr meni aıamady, qorlady,
Jalynsam da, jylasamda bolmady.
Qarańǵy ómir baqytym joq, joq meniń,
Armandaǵan aq sáýlege jetpedim.
5-oqýshy:
Tursa da bıik ór basyn,
Qazaqqa baqyt ornasyn.
Seksen altynshy jylǵydaı,
Jeltoqsan jeli bolmasyn!
Kún keship lapyldaǵan jastarym,
Dúrliktirdi jeltoqsannyń aspanyn.
Jerdi, dindi, tildi baba dástúrin
Qorǵaý úshin kóterdi olar bastaryn.
1-júrgizýshi:
1986 jylydyń sol bir qasiretti kúni «Sherý uıymdastyrýǵa qatysy bar» degen jalǵan aıyppen qanshama zıaly azamattar jazalandy, jumystan qýyldy. Biraq ol úshin jaýapqa tartylǵan eshkim bolǵan joq.
2-júrgizýshi:
1986 jylǵy 16 jeltoqsan kúni D.Qonaevtyń ornyna Kolbın kelip, 17-si jastar Brejnev atyndaǵy alańǵa beıbit jáne saıası sherýge shyǵady. Sherýge shyqqan jastardy saperlik kúrekpen, dýbınkamen, sý atqysh mashınamen, ıtpen jáne t.b. taratady. Erteńine 18-jeltoqsan Qaırattyń úıi.
Kórinis.
Sahnada Qaırat pen jeńgesi dastarhan basynda otyrady. Úıge mılısıoner jigit kiredi.
Mılısıa: Biz organnan keldik. Qaırat Rysqulbekov degen azamatty tutqyndaýǵa keldik. Prokýrordyń sanksıasy bar. Mine!
Jeńgesi: Qaırat, beri kel.
Mılısıa: Tez jınal, bizben birge ketesiń.
Jeńgesi. Oıbaı-aý bularyń ne? Judyryqtaı balanyń ne jazyǵy baredi? Áke-sheshesine ne betimizdi aıtamyz.
Mılısıa: Jeńeshe, sabyr etińiz! Bul jigit bir tóbeleske qatysypty. Anyq – qanyǵyn teksergen soń qaıtaryp jiberemiz.
(Osy kezde Qaıratty mılısıoner alyp ketedi.)
6-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń!
Jeltoqsan-zaman tolǵaǵy baıtaq dalanyń,
Sharpysqan sátti úmit pen kúdik nalanyń.
Qaırat, Lázzat pen Sábıra
Qurbany bolǵan jalanyń.
«Nashaqor» dep «ultshyl» dep,
Qazaqqa kúıe jaqqan kún.
Bazary ketip bir kúnde,
Qaıǵyǵa halyq batqan kún.
KÓRİNİS
Kezekshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov na dopros.
Tergeýshi: Aıypker Rysqulbekov, sen Mır men Sátbaev kóshelerinde jasaqshylardy kórdiń be?
Qaırat: Eger ol kóshege barmasam olardy qaıdan kóremin?
Tergeýshi: Savıskııdi sen óltirdiń be?
Qaırat: Joq, óltirgen joqpyn?
Tergeýshi: Seniń uryp jatqanyńdy bireý kóripti ǵoı.
Qaırat: Olaı bolsa meni sol adammen bettestir, bul ótirik jala.
Tergeýshi: Ah, ty, dekabrıst neschastnyı. Ia tebe pokajý ótirikti! Jala
deıdi eshe! Eı, Ryskýlbekov, sen, «Savıskııdi óltirdim» dep
moınyńa ala sal, sonda seniń jazań jeńildenedi. Eger,sen
Savıskııdi óltirgenińdi moıyndasań, ákeńe tıispeımiz.
Áıtpese ákeńdi de…
Qaırat: Joldas tergeýshi, bul jala ǵoı! Óltirmegen adamdy óltirdim dep qalaı moıyndaımyn, adam túgil tyshqandy da óltirip kórgen emespin.
Tergeýshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov, sen aqymaq bolma,
«Saveskııdi óltirdim» dep moıynda. Bul – bir. Sen ákeńnen 4 myń som alyp, myna meniń alaqanyma sal, bul – eki. Túsindiń be, maqulyq?
Qaırat:
Joldas tergeýshi! Aıylda ázer kúnin kórip otyrǵan ata-anamdy aqsha dep qınaǵym kelmeıdi jáne ne úshin aqsha tóleýim kerek?
Ne úshin? Eshqandaı qylmysym joq.
Tergeýshi: Áketińder, qurtyńdar, atyńdar!
2- júrgizýshi: 5 «A» synyp oqýshysy Baıan Juldyzdyń oryndaýynda «Atameken áni»
1-júrgizýshi:
Mańdaıyna jazylǵan az ǵana ǵumyrdyń sońǵy saǵatyna deıin mynaý aldamshy dúnıeden rahym kútip, kúderin úzbegen suńǵyla jigittiń kóńili kim úshin, ne úshin mert bolýǵa tıis ekenin seze bastaǵan tárizdi.
KÓRİNİS
Temir tordyń ishinde Qaırat óleń jazyp otyr. Óleńin oqıdy.
Qaırat:
Qaınama qazaq qamy úshin,
Qarýsyz shyqtyq alańǵa.
Alystan ásker aldyryp,
Qyryp saldy-aý tabanda.
Sóılesem daýsym jetpeıdi,
Kez boldyq mynaý zamanǵa.
Shovınızm edi ǵoı,
Basty sebep janjalǵa.
Osy kezde eki jendet Qaıratty sot zalyna ákeledi.
Hatshy: Sot keledi, turyńdar!
Hatshy: Otyryńdar!
Sot úkimdi oqıdy.
Sot: -Aldyndaǵy sot nátıjesi boıynsha:
Qazaq KSR Joǵary sotynyń sot májilisi zalyndaǵy ashyq sot otyrysynda 1987 jyldyń 25 mamyryna deıin Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekovtyń aıyptaý isin qaraı kelip, joǵaryda aıtylǵan oqıǵalardyń negizinde Qazaq KSR qylmystyq ister júrgizý kodeksiniń 287, 299 jáne 301 baptaryna sáıkes sotalqasy Úkim etedi.
Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekov kináli dep tabylyp mynandaı qylmystyq jazaǵa tartylsyn.
Qazaq KSR Qylmystyq Kodeksiniń 60-baby boıynsha 3 jylǵa bas bostandyǵynan, 65-baby boıynsha 15 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa, Qazaq KSR qylmystyq kodeksiniń 171-1 baby boıynsha eń joǵary ólim jazasyna , atýǵa kesilsin.
Apasy: -Joq, bul úkim durys emes. Meniń balam aq, ol qylmysker emes.
Hatshy: -Tynyshtalyńdar. Oryndaryńyzǵa otyryńyzdar.
Sot: Qaırat Rysqulbekov aqtyq sóziń bar ma?
Qaırat: Bar.
”Aqtyq sóz” óleńin oqıdy.
Qaırat:
”Aqtyq sóziń ne?” – degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtamyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alam deseń, alyńdar!
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
”Erkek toqty - qurbandyq”,
Atam deseń atyńdar!
Hosh aman bol artymda,
Aǵaıyn, týǵan-azamat.
Artymda qalǵan ata-anam,
El-jurtym saǵan amanat!
Sot: -Búgingi sot jabyq.
Eki jendet Qaıratty zaldan jeteledi. Osy kezde apasy balasynyń sońynan júredi. ”Qaırat” anama óleńin oqıdy.
Qaırat:
Meıirimdi aq júzine anamnyń,
Kóńil júdep, kóz jasaýrap qaraımyn.
Keshir ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Kemistigi kóp-aý myna balańnyń.
Keıin bildim, kesh uǵyndym, ókinem,
Ókinem de, basymdy ıip ótinem.
Keshir, ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Qolyńnan tym erte uzap ketip em.
2-júrgizýshi: Almaty sáýlet qurylys ınstıtýtynyń stýdenti Qaırat qazaq eliniń 21-shi basshysy zobalańyna ushyrap, 21 jasqa kelgende, túrmeniń 21-shi kamerasynda, 21-shi mamyr kúni qapasta dúnıeden ótti.
Óleń: «Jeltoqsan jeli»
1-júrgizýshi:
Jeltoqsan oqıǵasy Qarat Rysqulbekov, Erbol Sypataev, Sábıra Muhametjanova, Lázzat Asanova tárizdi batyrlarymyzdyń bar ekenin dáleldep berdi.
Arada tórt jyl ótken soń 1990 17-jeltoqsanda sol alańǵa eskertkish taqta qoıyldy.
7- oqýshy:
Bolsyn osy ar aldynda sóz aqtyq,
Qan men namys bolsa boıda qazaqtyq.
Qaıtpas qaısar qasıetti kúrespen,
Alyppyz biz máńgi teńdik,azattyq.
Ár qazaqtyń esinde saqtalady,
Jeltoqsandyq órkender aqtalady.
Er namysyn qorǵaǵan sarbazdarym,
Erlikteriń máńgilik saqtalady.
2- júrgizýshi:
Jeltoqsan juldyzdary Qaırat Rysqulbekovke «Halyq qaharmany» ataǵy berilip, aıryqsha erekshelik belgisi «Altyn juldyz» tapsyryldy. Sábıra, Lázzattarǵa aqtaý jónindegi anyqtama qaǵazdary berildi.
Serpip bultty basqan eldiń bar mysyn,
Týdy kúnim ádiletti arly shyń.
Alys joldan zaryqtyryp, sharshatyp
Keldiń be sen, Azattyǵym, armysyń!
1-júrgizýshi:
Osy oqıǵadan keıin arada 5 jyl ótkende 1991 jyldyń jeltoqsan aıynyń 16-sy kúni qazaq eli shynaıy táýelsizdik aldy. Táýelsizdik, bul-basymyzǵa qonǵan baq, baqyt.
Bas alańda el josqan,
Jastar qany jýǵan tún.
16 jeltoqsan - Táýelsizdik týǵan kún!
Kók aspanda týlardyń
Jelbiregen kúni - bul,
Elim degen uldardyń
Eljiregen kúni - bul.
Jupar shashqan gúlimniń
Jańa ashylǵan kúni - bul.
Meniń ana tilimniń
Baǵy ashylǵan kúni - bul.
Erkin: Dúbirletsin óńirdi
Dúbirlesin dúldili.
Qazaq degen elimniń Qutty bolsyn bul - kúni!
11 „A“ synyp oqýshysy Qambarov Arhattyń oryndaýynda án.
Júrgizýshiler: Búgingi «Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik» atty merekelik keshimiz aıaqtaldy, qosh saý bolyńyzdar!
Maqsaty: 1. Oqýshylardyń boıynda Qazaqstannyń ótkeni men búgingi ómirin salystyra otyryp, óz elimizdiń damý tarıhy týraly tanymdaryn qalyptastyrý. Ulttyq sana sezimin, saıası saýattylyǵyn oıatý.
2. Oqýshylarǵa patrıottyq tárbıe berý, Otandy súıýge jáne erlikke baýlý. Jeltoqsan oqıǵasynda el qamyn jegen erlerdi úlgi tutý, ónege alýǵa jáne halqynyń tarıhyn bilýge úıretý, dostyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, prezentasıa, «Jeltoqsan jeli» koıpi, «Allajar» fılmi, túrme, fotosýretter.
1-júrgizýshi: Armysyzdar aǵaıyn! Elimizdiń táýelsizdik kúni barshańyzǵa qutty bolsyn! Babalardyń armany, analardyń tilegi bolǵan baqyt-táýelsizdik jıyrmasynshy ǵasyrdyń aıaqtalar tusynda bizdiń mańdaıymyzǵa daryp, alaqanymyzǵa qondy. Azattyq degen osynaý qasıetti uǵymdy jaqyndatý úshin talaı erlerdiń jany qıyldy! Memlekettik táýelsizdik – ulttyq qaýipsizdiktiń jáne qazaqstandyqtardyń rýhanı ál-aýqatynyń, óz kúshine, erkine, qýatyna senip, bar maqsattaryn júzege asyrýynyń, Qazaqstandaǵy ulttyq kelisim men tynyshtyqtyń kepili. Memleketimizdiń ósip-ónip, shyńǵa jetip órkendeýi – bizdiń jetistigimiz, halaıyq!
2-júrgizýshi: Búgingi Táýelsizdigimizdiń 21 jyldyǵyna arnalǵan «Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik» atty merekelik keshimizge qosh keldińizder!
21 jyl ishinde táýelsiz Qazaq elin qalyptastyryp, naryqtyń qıyn ótkelekterinen aman ótkizip, damyp kelemiz. Osy kezeńde Qazaqstandy dúnıe dıdaryndaǵy eń myqty memleketter tanıtyndaı, syılaıtyndaı deńgeıge jetkizgen tuńǵysh prezıdentimiz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtaı kóregen saıasatkerdiń eren eńbegin dál búgin jáne árqshanda aıtyp ótemiz.
Táýelsizdik kúni elimizdiń barlyq azamattary úshin orny erekshe mereke dep bilemiz, sebebi, osynaý júrekjardy qýanyshqa toly kúndi ata-babalarymyz ǵasyrlar boıy armandap, kútýmen ótti.
1-júrgizýshi:
Armandardy jaqyndatyp tym alys,
Bizdiń jaqqa jetken eken jyly aǵys.
Egemendik - el baqyty, erteńi,
O, halaıyq! Qutty bolsyn qýanysh!
Azat ólkem kúndeı kúlgen shyǵystan,
Asyl elim jan - júrekti uǵysqan.
Ata babam ańsap ótken baqytym,
Aınalaıyn, Qazaqstan - Gúlstan!
2-júrgizýshi:
Shaıqalmasyn eshkimniń shańyraǵy,
Baqyt kórsin Otannyń san ulany - deı kele quttyqtaý sózdi mektebimizdiń dırektory Marat Esimhanuly Shempaevqa beriledi.
1-júrgizýshi:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn
Shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń.
1-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń,
Aınalaıyn, aınalaıyn jas qaıraty halqymnyń.
Temir qoldar qýatty edi alqymyńdy qaýsyrǵan
Namysyńdy jyqpaı óttiń náýbe, dúleı maýsymnan.
Jalǵyz qalǵan shaqtarymda jiger aldym boıyma
Túrme toryn jaryp shyqqan seniń qaısar daýsyńnan.
Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla, jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderindeı er namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!
1-júrgizýshi:
Qazir bul kún qazaq halqy úshin uly kún, ári qaıǵyly, ári baqytty kún. 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy qazaq halqynda buryn bolmaǵan eń aýyr da, ádiletsiz kóterilistiń
biri.
2-júrgizýshi:
Endi mine, osy Jeltoqsan kóterilisine qatysqan aǵalarymyz ben apalarymyz úsh ǵasyrǵa jýyq ýaqyt boıy armandaǵan táýelsizdikke qol jetkizdi.
Kórinis:
Alań. Qulpytas jany. M. Shahanov jáne qyz ben jigit, ana, oqýshy.
Jigit: Almatyǵa jolym túsip kele qalsam men mindetti túrde Respýblıka alańyna soǵamyn. Esime marǵaý dúnıeni dúr silkindirgen qasiretti de qasıetti Jeltoqsan oqıǵasy túsedi. Sebebi, alańǵa egemendik úshin qurban bolǵan Qaıratpen birge men de bolǵan edim.
Qyz: Men de osy alańǵa kelsem, barlyǵy maǵan ne aıtasyń degendeı bolady.
Aqtyq sóziń armandaryń hatta qaldy
Kórip júrmiz qıyp ap saqtaǵandy
Qaırat! Qaırat!
Sen meni estımisiń
Lagerde sen shiritpeı, aqtap aldyń, - degim keledi jáne kelgen saıyn osy sózdi qaıtalaı beremin.
Ortaǵa aqyryndap ana shyǵady. Táýelsizdik monýmentine gúl shoǵyn qoıady. Janynda nemeresi bolady.
Ana: Ia, aınalaıyn balapandarym!
Óser eldiń qaı sátterde birlik bolmaq qalaýy
Laýla, laýla Jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy!
Ózderińdeı ar - namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda tıisti emes eńkeıýge jalaýy.
1-júrgizýshi:
Oryny aǵalardyń bizben tolsyn,
Sábıler aǵalardyń jolyn qýsyn.
1mınýt únsizdikpen eske alaıyq,
Arýaq aǵalardyń yrza bolsyn.
Jeltoqsan qurbandaryn eske alyp 1 mınýttyq únsizdik jarıalanady.
(Zaldan kórinis qoıýshylar shyǵyp ketedi)
2-oqýshy:
Jas arýdyń janarynda – Jeltoqsan,
Qandy ǵasyr tabanynda – Jeltoqsan.
Qaraly ómir qaıystyrǵan halqymnyń,
Qara tuman qabaǵynda – Jeltoqsan.
Jaýyzdyqty jasaǵan da – Jeltoqsan,
Jańa ǵumyr bastaǵan da – Jeltoqsan.
Jazyqsyzdyń kóz jasyna jýynyp,
Abaqtyǵa tastaǵan da – Jeltoqsan.
Namysymnyń shyraǵy da – Jeltoqsan,
Surqaı ómir synaǵy da – Jeltoqsan.
Jigitterdiń urany da - Jeltoqsan,
Jańa kúnniń shýaǵy da – Jeltoqsan.
1-júrgizýshi:
Ia, ol kún táýelsizdiktiń týyn eń alǵash kótergen áıgili 1986 jyldyń 16 jeltoqsan edi. Tańerteńgilik saǵat 10.00 da bar joǵy 18 mınýtta 26 jyl eldi úzdiksiz basqaryp
kelgen D.A.Qonaev túsirilip, ornyna G.Kolbın eshkimniń pikirinsiz-aq usynylǵan edi.
2-júrgizýshi:
Osydan 25 jyl burynǵy Almaty oqý oryndarynyń biriniń jataqhanasynyń aldyndaǵy oqıǵa. Kórinis.
Kórinis
- Qyzdar, men gazet ákeldim.
- Ne jańalyq shyǵypty?
- KOKP Ortalyq Komıtetiniń hatshysy D.Qonaevty alyp, ornyna
V.Kolbındi taǵaıyndapty.
- Kolbın degen kim eken?
- Qaıdan kelipti?
- Kolbın Ýlánovtan kelipti.
- Qazaqstandy ózimizdiń qazaqstandyq azamat basqarsyn!
- Biz demokratıany talap etemiz.
- Qane júrińder, qyzdar, jigitter alańǵa keteıik!
3-oqýshy:
Súımeıtuǵyn boldyq qoı, súımeı ǵumyr
Kóleńkemiz kúnnen de tımeıdi nur.
Kolbın degen kim eken, qaıdan kelgen?
Ýa, syrtymyzdan qashanǵy bıleıdi bul?
Táýelsizdik ońaılyqpen kelmeıdi,
Bizge ony eshkim aıap bermeıdi.
Táýelsizdik – Qaırat, Lázzat, Erboldyń,
Tas kóshede tas-talqan bop ólgeni.
1-júrgizýshi:
Alańǵa shyǵyp óz oılaryn aıtýǵa tyrysqan qazaqtyń órimdeı qarýsyz jastaryna soldattar men mılısıa qyzmetkeri qarsy qoıyldy. Qyz jigitterdi aıaýsyz taıaqqa jyqty, túrmege qamady. Erbol, Lázzat, Sabıra syndy jańa ǵana búrshik atyp kele jatqan tal shybyqtaı jastarymyzdyń ómirin úzdi.
2-júrgizýshi:
Iá, izgilik ataýlydan kúder úzip, eń sońǵy úmiti, bar senimi kúıregen, rýhanı ezilgen balań jigit Qaırat. Qaırat esil er kózi tirisinde jazǵan óleńderi adam júregin tebirentedi.
Sonyń biri «Meniń taǵdyrym».
4-oqýshy:
Ómir boıy jolym bolyp kórmedi,
Jylap kelem bul dúnıege kelgeli.
Qaıǵy shańy basty meniń denemdi,
Túspeıdi shań silkinsem de men endi.
Joldaǵan sálemimdi dos almady,
Shyn ba eken-aý tas kereń bop qalǵany.
Aıta berem, aıta berem qaıbirin,
Aýyr meniń, aýyr meniń taǵdyrym.
Taǵdyr meni aıamady, qorlady,
Jalynsam da, jylasamda bolmady.
Qarańǵy ómir baqytym joq, joq meniń,
Armandaǵan aq sáýlege jetpedim.
5-oqýshy:
Tursa da bıik ór basyn,
Qazaqqa baqyt ornasyn.
Seksen altynshy jylǵydaı,
Jeltoqsan jeli bolmasyn!
Kún keship lapyldaǵan jastarym,
Dúrliktirdi jeltoqsannyń aspanyn.
Jerdi, dindi, tildi baba dástúrin
Qorǵaý úshin kóterdi olar bastaryn.
1-júrgizýshi:
1986 jylydyń sol bir qasiretti kúni «Sherý uıymdastyrýǵa qatysy bar» degen jalǵan aıyppen qanshama zıaly azamattar jazalandy, jumystan qýyldy. Biraq ol úshin jaýapqa tartylǵan eshkim bolǵan joq.
2-júrgizýshi:
1986 jylǵy 16 jeltoqsan kúni D.Qonaevtyń ornyna Kolbın kelip, 17-si jastar Brejnev atyndaǵy alańǵa beıbit jáne saıası sherýge shyǵady. Sherýge shyqqan jastardy saperlik kúrekpen, dýbınkamen, sý atqysh mashınamen, ıtpen jáne t.b. taratady. Erteńine 18-jeltoqsan Qaırattyń úıi.
Kórinis.
Sahnada Qaırat pen jeńgesi dastarhan basynda otyrady. Úıge mılısıoner jigit kiredi.
Mılısıa: Biz organnan keldik. Qaırat Rysqulbekov degen azamatty tutqyndaýǵa keldik. Prokýrordyń sanksıasy bar. Mine!
Jeńgesi: Qaırat, beri kel.
Mılısıa: Tez jınal, bizben birge ketesiń.
Jeńgesi. Oıbaı-aý bularyń ne? Judyryqtaı balanyń ne jazyǵy baredi? Áke-sheshesine ne betimizdi aıtamyz.
Mılısıa: Jeńeshe, sabyr etińiz! Bul jigit bir tóbeleske qatysypty. Anyq – qanyǵyn teksergen soń qaıtaryp jiberemiz.
(Osy kezde Qaıratty mılısıoner alyp ketedi.)
6-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń!
Jeltoqsan-zaman tolǵaǵy baıtaq dalanyń,
Sharpysqan sátti úmit pen kúdik nalanyń.
Qaırat, Lázzat pen Sábıra
Qurbany bolǵan jalanyń.
«Nashaqor» dep «ultshyl» dep,
Qazaqqa kúıe jaqqan kún.
Bazary ketip bir kúnde,
Qaıǵyǵa halyq batqan kún.
KÓRİNİS
Kezekshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov na dopros.
Tergeýshi: Aıypker Rysqulbekov, sen Mır men Sátbaev kóshelerinde jasaqshylardy kórdiń be?
Qaırat: Eger ol kóshege barmasam olardy qaıdan kóremin?
Tergeýshi: Savıskııdi sen óltirdiń be?
Qaırat: Joq, óltirgen joqpyn?
Tergeýshi: Seniń uryp jatqanyńdy bireý kóripti ǵoı.
Qaırat: Olaı bolsa meni sol adammen bettestir, bul ótirik jala.
Tergeýshi: Ah, ty, dekabrıst neschastnyı. Ia tebe pokajý ótirikti! Jala
deıdi eshe! Eı, Ryskýlbekov, sen, «Savıskııdi óltirdim» dep
moınyńa ala sal, sonda seniń jazań jeńildenedi. Eger,sen
Savıskııdi óltirgenińdi moıyndasań, ákeńe tıispeımiz.
Áıtpese ákeńdi de…
Qaırat: Joldas tergeýshi, bul jala ǵoı! Óltirmegen adamdy óltirdim dep qalaı moıyndaımyn, adam túgil tyshqandy da óltirip kórgen emespin.
Tergeýshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov, sen aqymaq bolma,
«Saveskııdi óltirdim» dep moıynda. Bul – bir. Sen ákeńnen 4 myń som alyp, myna meniń alaqanyma sal, bul – eki. Túsindiń be, maqulyq?
Qaırat:
Joldas tergeýshi! Aıylda ázer kúnin kórip otyrǵan ata-anamdy aqsha dep qınaǵym kelmeıdi jáne ne úshin aqsha tóleýim kerek?
Ne úshin? Eshqandaı qylmysym joq.
Tergeýshi: Áketińder, qurtyńdar, atyńdar!
2- júrgizýshi: 5 «A» synyp oqýshysy Baıan Juldyzdyń oryndaýynda «Atameken áni»
1-júrgizýshi:
Mańdaıyna jazylǵan az ǵana ǵumyrdyń sońǵy saǵatyna deıin mynaý aldamshy dúnıeden rahym kútip, kúderin úzbegen suńǵyla jigittiń kóńili kim úshin, ne úshin mert bolýǵa tıis ekenin seze bastaǵan tárizdi.
KÓRİNİS
Temir tordyń ishinde Qaırat óleń jazyp otyr. Óleńin oqıdy.
Qaırat:
Qaınama qazaq qamy úshin,
Qarýsyz shyqtyq alańǵa.
Alystan ásker aldyryp,
Qyryp saldy-aý tabanda.
Sóılesem daýsym jetpeıdi,
Kez boldyq mynaý zamanǵa.
Shovınızm edi ǵoı,
Basty sebep janjalǵa.
Osy kezde eki jendet Qaıratty sot zalyna ákeledi.
Hatshy: Sot keledi, turyńdar!
Hatshy: Otyryńdar!
Sot úkimdi oqıdy.
Sot: -Aldyndaǵy sot nátıjesi boıynsha:
Qazaq KSR Joǵary sotynyń sot májilisi zalyndaǵy ashyq sot otyrysynda 1987 jyldyń 25 mamyryna deıin Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekovtyń aıyptaý isin qaraı kelip, joǵaryda aıtylǵan oqıǵalardyń negizinde Qazaq KSR qylmystyq ister júrgizý kodeksiniń 287, 299 jáne 301 baptaryna sáıkes sotalqasy Úkim etedi.
Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekov kináli dep tabylyp mynandaı qylmystyq jazaǵa tartylsyn.
Qazaq KSR Qylmystyq Kodeksiniń 60-baby boıynsha 3 jylǵa bas bostandyǵynan, 65-baby boıynsha 15 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa, Qazaq KSR qylmystyq kodeksiniń 171-1 baby boıynsha eń joǵary ólim jazasyna , atýǵa kesilsin.
Apasy: -Joq, bul úkim durys emes. Meniń balam aq, ol qylmysker emes.
Hatshy: -Tynyshtalyńdar. Oryndaryńyzǵa otyryńyzdar.
Sot: Qaırat Rysqulbekov aqtyq sóziń bar ma?
Qaırat: Bar.
”Aqtyq sóz” óleńin oqıdy.
Qaırat:
”Aqtyq sóziń ne?” – degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtamyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alam deseń, alyńdar!
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
”Erkek toqty - qurbandyq”,
Atam deseń atyńdar!
Hosh aman bol artymda,
Aǵaıyn, týǵan-azamat.
Artymda qalǵan ata-anam,
El-jurtym saǵan amanat!
Sot: -Búgingi sot jabyq.
Eki jendet Qaıratty zaldan jeteledi. Osy kezde apasy balasynyń sońynan júredi. ”Qaırat” anama óleńin oqıdy.
Qaırat:
Meıirimdi aq júzine anamnyń,
Kóńil júdep, kóz jasaýrap qaraımyn.
Keshir ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Kemistigi kóp-aý myna balańnyń.
Keıin bildim, kesh uǵyndym, ókinem,
Ókinem de, basymdy ıip ótinem.
Keshir, ana, keshirimshil ediń ǵoı,
Qolyńnan tym erte uzap ketip em.
2-júrgizýshi: Almaty sáýlet qurylys ınstıtýtynyń stýdenti Qaırat qazaq eliniń 21-shi basshysy zobalańyna ushyrap, 21 jasqa kelgende, túrmeniń 21-shi kamerasynda, 21-shi mamyr kúni qapasta dúnıeden ótti.
Óleń: «Jeltoqsan jeli»
1-júrgizýshi:
Jeltoqsan oqıǵasy Qarat Rysqulbekov, Erbol Sypataev, Sábıra Muhametjanova, Lázzat Asanova tárizdi batyrlarymyzdyń bar ekenin dáleldep berdi.
Arada tórt jyl ótken soń 1990 17-jeltoqsanda sol alańǵa eskertkish taqta qoıyldy.
7- oqýshy:
Bolsyn osy ar aldynda sóz aqtyq,
Qan men namys bolsa boıda qazaqtyq.
Qaıtpas qaısar qasıetti kúrespen,
Alyppyz biz máńgi teńdik,azattyq.
Ár qazaqtyń esinde saqtalady,
Jeltoqsandyq órkender aqtalady.
Er namysyn qorǵaǵan sarbazdarym,
Erlikteriń máńgilik saqtalady.
2- júrgizýshi:
Jeltoqsan juldyzdary Qaırat Rysqulbekovke «Halyq qaharmany» ataǵy berilip, aıryqsha erekshelik belgisi «Altyn juldyz» tapsyryldy. Sábıra, Lázzattarǵa aqtaý jónindegi anyqtama qaǵazdary berildi.
Serpip bultty basqan eldiń bar mysyn,
Týdy kúnim ádiletti arly shyń.
Alys joldan zaryqtyryp, sharshatyp
Keldiń be sen, Azattyǵym, armysyń!
1-júrgizýshi:
Osy oqıǵadan keıin arada 5 jyl ótkende 1991 jyldyń jeltoqsan aıynyń 16-sy kúni qazaq eli shynaıy táýelsizdik aldy. Táýelsizdik, bul-basymyzǵa qonǵan baq, baqyt.
Bas alańda el josqan,
Jastar qany jýǵan tún.
16 jeltoqsan - Táýelsizdik týǵan kún!
Kók aspanda týlardyń
Jelbiregen kúni - bul,
Elim degen uldardyń
Eljiregen kúni - bul.
Jupar shashqan gúlimniń
Jańa ashylǵan kúni - bul.
Meniń ana tilimniń
Baǵy ashylǵan kúni - bul.
Erkin: Dúbirletsin óńirdi
Dúbirlesin dúldili.
Qazaq degen elimniń Qutty bolsyn bul - kúni!
11 „A“ synyp oqýshysy Qambarov Arhattyń oryndaýynda án.
Júrgizýshiler: Búgingi «Elimniń baqytyn terbetken Táýelsizdik» atty merekelik keshimiz aıaqtaldy, qosh saý bolyńyzdar!
You Might Also Like
