InfoHub Logo

Tarıh 5 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Ertedegi túrikter
Maqsaty:
Bilimdilik: «Túrik» ataýyna túsinik berý, Túrik qaǵandyǵynyń qoǵamdyq qurylysynyń ereksheligin ashyp kórsetý jáne saıası tarıhy men sharýashylyq jaǵdaıy týraly túsinik berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tarıhı oılap, qorytyndy shyǵara bilý qabiletterin, oı - órisin damytý.
Tárbıelik: Qazaqtardyń arǵy ata - babalary túrikterdiń jan - jaqty damý tarıhyn oqyta otyryp, oqýshylardy ultjandylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: Jańa sabaqty meńgertý.
Sabaqtyń ádisi: STO elementteri, toppen, jubymen jumys, pikiralysý, suraq - jaýap.
Kórnekiligi: Túrki dáýiriniń kartasy, slaıdtar, eskertkishteri, sharýashylyǵy men turmysyn sıpattaıtyn sýretter.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Sálemdesý, synypty túgendeý, synypty topqa bólý.
İİ. Úı tapsyrmasy. §20. «Edil patsha».
Toptastyrý.
Edil patsha týraly ne bilemiz dep oılaısyńdar?

Test suraqtary:
1. Edil - Attıla kim?
A. Ǵun memleketiniń bıleýshisi, ımperator atanǵan qolbasshy, uly tulǵa.
Á. Jaýynger
B. Bı
2. Batys Ǵundardyń İİ ǵ ulysy qaı jerde quryldy?
A. Aral teńiziniń jaǵalaýynda
Á. Kaspıı teńiziniń jaǵalaýynda
B. Balqash kóliniń mańynda
3. Balaámir qaı jyly bılik qurdy?
A. 373j
Á. 374j
B. 375j
4. Balaámirdiń basshylyǵymen ǵundar qandaı jerlerdi ózine baǵyndyrdy?
A. Donnan Dneprge deıingi jerlerdi jaýlap aldy
Á. Ertis boıyn
B. Balqash kólin
5. Edil patsha tusynda qaı jerlerdi jaýlap alý aıaqtaldy?
A. Eýropany jaýlap alý aıaqtaldy
Á. Egıpetti jaýlap alý aıaqtaldy
B. Vavılondy jaýlap alý aıaqtaldy
6. Edil qaı jyly taqqa otyrdy?
A. 433j
Á. 432j
B. 434j
7. Edildi qarsylastary qalaı atady?
A. Qaharly jaýynger
Á. Qudaıdyń qahary.
B. Aıdahar
8. Qaı ımperıa Edil patshaǵa táýeldi ekenin moıyndap, ǵundarǵa alym - salyq tólep turdy?
A. Shyǵys Rım ımperıasy.
Á. Vızantıa
B. Danıa
9. Katalýn dalasyndaǵy shaıqastyq mańyzy qandaı?
A. Rım ımperıasy qulady
Á. Danıa memleketi qurady
B. Vızantıa ımperıasy qulady
10. Edil patsha qandaı elderdi shabýyldady?
A. Shyǵys Rım ımperıasyn
Á. German taıpalaryn, Reın ózenin, Vızantıa, Danıaǵa, Býrgýnd korolin talqandap jeńiske jetti.
B. Eýropany
11. Edil patsha qaı jyly qaza tapty?
A. 453j.
Á. 454j
B. 455j
12. Ǵun ımperıanyń ydyraý sebebi?
A. Edil patshanyń qaza tabýy
Á. Arabtardyń soǵys jarıalaýy
B. Taq muragerleriniń bılik úshin talas tartysy.

İİİ. Jańa sabaq.
Sabaqtyń jospary:
1. «Túrki» ataýy týraly ańyz
2. Túrik qaǵanaty
3. Túrik qaǵanatynyń ydyraýy
4. Túrik qaǵanaty halqynyń kásibi, turmysy.

İÚ. Qyzyǵýshylyqty oıatý. Boljaý strategıasy.
1. B. z. b ómir súrgen qandaı taıpalardy, memleketterdi bilesińder?
Saq taıpalary jáne ǵun memleketi odaǵy.
2. Qandaı el bıleýshilerin bilesińder?
Saqtarda: Tumar patshaıym, Ǵundarda: Móde, Edil.

Ú. Maǵynany taný.
Oqýshylardy jeke - jeke № (nomerleımiz) 1, 2, 3, 4
Ár oqýshyǵa tapsyrmalar beriledi.
1 top. Býmyn, 2 top. Muqan, 3top. Estemı qaǵandarǵa jeke - jeke toqtalý.
2top Túrik qaǵanatynyń ydyraýy
3 top. Túrik qaǵanaty halqynyń kásibi, turmysy.

«Túrki» ataýy týraly ańyz.
Ejelgi túrkilerdiń shyǵýy týraly Qytaı jylnamalarynda mynadaı ańyz bar. Uly Ǵun ordasynan bólingen el Saryjazyqtan kóship, Altaı taýynyń qoınaýyn panalaýǵa betteıdi. Jolda olar ańdyp júrgen jaýlardyń qolyna túsip, túgel qyrylady. Tek 10 jasar bala ǵana aman qalady. Osy balany kókbóri qasqyr taýyp alyp asyraıdy. Keıin osy baladan kókbóriler urpaǵy taraıdy. Kósemi Ashına taıpaǵa óz atyn beredi, osy Ashına taıpasynan shyqqan kósemderdiń biri óz jurtyn Altaıǵa qonystandyrady. Qasqyr asyraǵan baladan on urpaq taraǵan kórinedi. Túrkiler ózderin kóne syna jazýlarynda «on oq býdýn» d. a. Ol 10 uldan taraǵan el degendi bildiredi. Osy jergilikti taıpalar ózderin «túrkilermiz» d. a.

2. Qaǵandarǵa jeke - jeke toqtalyp ótý.
1. Túrik qaǵanatynyń qandaı qaǵandaryn bilesińder?
2. Qaǵandar qaǵanattyń kúsheıýine qandaı úles qosty?
3. Qandaı eldermen saýda baılanysyn jasady?
3. Qaǵanattyń álsireý sebepteri.
Qaǵandar áýletiniń arasynda bılik úshin talas - tartys, birliktiń bolmaýy.
4. Turmysy, kásibi.
Kóshpeli jáne otyryqshy mal sharýashylyǵy, ańshylyq, eginshilik.