InfoHub Logo

Ertegiler eline saıahat
(ertegiler jınaǵy)

Halyq ertegileriniń bala dúnıetanymyn qalyptastyrýdaǵy mańyzy asa zor. Qazaq fólkloryndaǵy erteden kele jatqan kóne janrlardyń biri - ertegiler. Ol urpaqtan - urpaqqa aýyzsha taraǵan mol mura. Bulardy halqymyz kúni búginge deıin urpaqtan – urpaqqa aýyzsha jetkizip keledi. Ertegiden halqymyzdyń erteńge degen senimi men arman - tilegin, qıalyn, danalyǵyn, ǵasyrlyq ómir tájirıbesin kóremiz. Erteginiń qaı túrin alsaq ta ol balanyń oı - qıal ushqyrlyǵyn kúsheıtedi, minez - qulqyn, erik - jigerin qalyptastyrady. Sondyqtanda ertegini oqytýda onyń janrlyq ereksheligin eskerip. tárbıelik maqsatyna aıryqsha kóńil bólgenimiz jón.

Mazmuny
Shalqan
Shubar taýyq
Baýyrsaq
Masha men aıý
Qoıannyń úıi
Úıshik
Úsh aıý
Qolǵap
Eki átesh
Túlki men tyrna
Maqtanshaq qoıan
Túlki men qasqyr
Mysyq, átesh jáne túlki
Maqta qyz ben mysyq
Arystan men túlki
Kúndi izdegen dostar
Aqqý - qazdar
Eki sarań qonjyq
Aldar kóseniń sıqyrly tony
Kim máý dedi?
Úsh qyz
Túlki men eshki
Eki dos
Qyzyl telpek
Qarlyǵash pen dáýit
Aldarkóse men Shyqbermes Shyǵaıbaı
Úsh jalqaý
Jeti laq
Dos izdegen bota
Adasqan qumyrsqa
Úsh toraı
Jyl basyna talasqan haıýanattar
Nan qaıdan shyǵady?
Jaqsy men jaman
Aqyldy laq

Shalqan
Ataı kóktemde shalqan egedi. Shalqan úlken dáý bolyp ósedi. Kúzde atasy shalqandy japyraǵynan ustap tartyp kórdi. Biraq shalqan julynbady.
Kómekke ájeni shaqyrady.
Áje - atadan, ataı – shalqannyń japyraǵynan ustap tartty, julynbady.
Ájesi nemere qyzyn shaqyrady.
Nemeresi - ájesinen, ájesi – atasynan, atasy – shalqannyń japyraǵynan ustap tartty, julynbady.
Nemeresi ıtti kómekke shaqyrady.
It – nemeresinen, nemeresi - ájesinen, ájesi – atasynan, atasy – shalqannyń japyraǵynan ustap tartty, julynbady.
It mysyqty kómekke shaqyrady.
Mysyq – ıtten, ıt – nemeresinen, nemeresi - ájesinen, ájesi – atasynan,
atasy – shalqannyń japyraǵynan ustap tartty, julynbady.
Mysyq tyshqandy kómekke shaqyrady.
Tyshqan – mysyqtan, mysyq – ıtten, ıt – nemeresinen, nemeresi - ájesinen,
ájesi – atasynan, atasy – shalqannyń japyraǵynan ustap tartyp - tartyp.
Osylaı bári qosylyp shalqandy julyp aldy.

Shubar taýyq

Ertede bir shal men kempir ómir súripti, olardyń Shubar taýyǵy bolypty. Bir kúni taýyq jaı emes, altyn jumyrtqa taýypty. Shal men kempir qýanypty.
Shal: Kempir, jumyrtqany jaryp kórsek qaıtedi, múmkin ishinde gaýhar tas bar shyǵar?
Shal jumyrtqany qasyqpen uryp - uryp syndyra almapty.
Kempir: Ákelshi men jaryp kóreıin dedi.
Kempir de jumyrtqany uryp - uryp syndyra almapty. Tarsyldy estigen tyshqan ininen shyǵyp, ústeldiń ústimen júgirip bara jatyp, jumyrtqany quıryǵymen qaǵyp ketedi. Jumyrtqa edenge túsip jarylyp qalady. Shal men kempir jylaıdy.
Shubar taýyq: Ata, áje jylamańyzdar! Men senderge altyn emes jaı jumyrtqa taýyp beremin.
Kóp keshikpeı taýyq bir sebet iri de tátti jumyrtqa taýyp beredi. Osylaısha olar baqytty ómir súre beredi.

Baýyrsaq

Erte - erte - ertede shal men kempir turypty. Bir kúni shal kempirine aıtady.
- Kempir - aý, maǵan baýyrsaq pisirip bershi.
- Neden pisireıin? Un joq qoı.
- Áı, kempir, qoımanyń túbin qyryp kórseń. Bir baýyrsaq pisiretin ún tabylar.
Kempir solaı istedi. Qoıma túbin qyryp - qyryp eki ýys un tabady da. Qaımaq qosyp, qamyr ıleıdi. Baýyrsaqty maıǵa pisirip, tereze aldyna sýytýǵa qoıady. Jata - jata jalyqqan baýyrsaq tereze aldynan domalap túsip, jolǵa shyǵyp, domalap ketedi. Jolda domalap kele jatsa, aldynan qoıan shyǵady.
- Baýyrsaq! Baýyrsaq! Men seni jep qoıamyn!
- Joq, sen meni jeme, qoıan, men óleń aıtyp beremin, tyńdap kórshi.
Áje qoıma qyrnaǵan,
Eki ýys un jınaǵan,
Qaımaqqa ılegen,
Maıǵa pisirgen,
Tereze aldyna sýytqan,
Baýyrsaqpyn domalaq!
Atadan kettim,
Ájeden kettim,
Qoıan senen de ketemin!
Baýyrsaq alǵa qaraı domalap ketedi, qoıan qalyp qoıady. Baýyrsaq orman ishiıen domalap kele jatqanda, aldynan qasqyr shyǵady.
- Baýyrsaq! Baýyrsaq! Men seni jep qoıamyn!
- Joq, sen meni jeme, men óleń aıtyp beremin, tyńdap kórshi.
Áje qoıma qyrnaǵan,
Eki ýys un jınaǵan,
Qaımaqqa ılegen,
Maıǵa pisirgen,
Tereze aldyna sýytqan,
Baýyrsaqpyn domalaq!
Atadan kettim,
Ájeden kettim,
Qoıannan kettim,
Qasqyr senen de ketemin!
Baýyrsaq domalap ketedi. Qarsy aldynan qorbandap aıý shyǵady.
- Áı, baýyrsaq! Men seni jep qoıamyn!
- Joq, sen meni jeme, men óleń aıtyp beremin, tyńdap kórshi.
Áje qoıma qyrnaǵan,
Eki ýys un jınaǵan,
Qaımaqqa ılegen,
Maıǵa pisirgen,
Tereze aldyna sýytqan,
Baýyrsaqpyn domalaq!
Atadan kettim,
Ájeden kettim,
Qoıannan kettim,
Qasqyrdan kettim,
Aıý senen de ketemin!
Baýyrsaq domalap ketedi, aıý qalyp qoıady. Baýyrsaq zymyrap kele jatsa,
aldynan túlki shyǵa keledi.
- Amansyń ba, baýyrsaq! Kórgenderge unaısyń, qandaı ádemisin!
Baýyrsaq qýanyp, óleńin aıta bastaıdy. Túlki bolsa tyńdaǵan bolyp,
bildirmeı baýyrsaqqa jaqyndap otyrady.
- Áje qoıma qyrnaǵan,
Eki ýys un jınaǵan,
Qaımaqqa ılegen,
Maıǵa pisirgen,
Tereze aldyna sýytqan,
Baýyrsaqpyn domalaq!
Atadan kettim,
Ájeden kettim,
Qoıan senen de ketemin!
- Ádemi óleń eken! Aınalaıyn, baýyrsaq, men qartaıdym, qulaǵym estimeıdi ǵoı. Káne, meniń tumsyǵyma otyryp, óleńdi taǵy bir aıtyp bershi.
Baýyrsaq maqtaǵanǵa máz bolyp, túlkiniń tumsyǵyna shyǵyp, óleńin aıta bastaǵanda, túlki baýyrsaqty «ap!» dep jep qoıady.