InfoHub Logo

Qyzylorda OPD EQQİQB tarapynan jarıalanǵan baıqaýǵa

Salaýatty ómirge keri yqpalyn tıgizetin jaǵymsyz áreket – ol nashaqorlyq.

N.Á.Nazarbaev.

Ómir – adamzat balasyna berilgen baǵa jetpes syı. Ómirdiń biz úshin qymbat ári táttiligi sol, ony barynsha aıalap, mándi, maǵynaly etip ótkizbesek, qas-qaǵym sátte, kózdi ashyp-jumǵansha ótedi de ketedi. «Ólshenip bergen ómir bar» degendeı,  bul jalǵanda eshkim de, eshnárse de máńgilik emes.  Adam balasy shyr etip, jaryq dúnıe esigin ashqannan keıin ómirdiń san qıly joldarynan, buralań-belesterinen ótedi. Taǵdyrdyń nebir taram joldarymen júrse de adam óz ómiriniń mánin jete túsinýi, sezinýi qajet.

 Taqyrypty eń alǵash kórip,baıqaý erejelerimen tanysqan kezde,biraz abdyrap, qobaljyp, uzaq oılanyp qalǵanym ras.Neden bastap jazamyn?Qalaı men dál osy taqyrypty tolyq ashyp,saralap,oqýǵa turarlyq maqalany  jazamyn.Nege?Sebebi,bul taqyryptyń qamtıtyn aýmaǵy keń,qarastyratyn máselesi óte ózekti.Ekiniń biri aqtarylyp, óz oıyn búkpesiz aıta alatyn taqyryp emes. 

Esirtki – asa qaýipti, aıyǵýy úmitsiz áleýmettik dert. Búkil adamzat balasyna úlken qaýip tóndirýge qaýqarly, ǵalamdyq dertke aınalǵan esirtkige táýeldilik bizdiń qoǵamda da bar. Osy bir zıany orasan zatty bir qoldanyp kórgen adamnyń taǵdyry kúrt ózgerip, ómiriniń mán-mańyzyn joǵaltyp alatyny da – belgili jaıt. Statısıka boıynsha qazirgi kezde esirtkini qabyldaıtyndardyń kópshiligi jastar bolyp otyr. Máselen, elimizde 5 myńǵa jýyq jasóspirim esirtki tutynady. Onyń ishinde eń jasy 7 jasta. Mektep tabaldyryǵyn endi ǵana attap,álippemen tanysqan 7 jasar balanyń esirtkige áýes dep aıtý,adam aıtsa nanǵysyz jáıt.Besikten beli endi shyqqan balanyń mundaı qurdymǵa batýy neden dep,árıne tolǵanamyz.Oǵan sebep te,saldar da jeterlik.Alaıda,máseleni sheshý joly ońaıǵa soǵyp turǵan joq.Bul máseleni sheshýde eń birinshi-densaýlyqtyń qadirin jóndi túsindirip,beriletin tálim-tárbıemiz tas qamaldaı berik bolýy kerek.

Balany qazirgi tańda tárbıeleıtin basty qural ne?Balaǵa tárbıeni kógildir ekran,búkil álemdi  boıyna jınap alǵan smartfon beretini aıtpasa da belgili.Ata-ana balamen  otyryp,syrlasyp,bir birimen áńgime dúken qurýdan qaldy.Dana Abaı atamyz óz sózinde:"Bala tárbıesi basty baılyǵyń, keshikseń kóretiniń qaıǵy-muń."-degen eken.Mine, dál osy kúni osynyń zardabyn tartyp otyrǵanymyz shyndyq.Hakim Abaı atamyzdyń zamanynda «táıt» dese tyıylatyn,baǵaly tárbıeden de tym alystap bara jatqan sıaqtymyz. Urpaq tárbıesi – bul bolashaq tiregi. «Adamzat urpaǵymen myń jasaıdy», - degendeı urpaq tárbıesi – qaı kezde de halyqtyń másele bolǵan.Ultymyzdyń,qazaq halqymyzdyń bolashaǵy óz qolymyzda.                                                                                    

Adam úshin denniń saýlyǵy óte mańyzdy. Densaýlyq – baǵa jetpes baılyǵymyz,jarqyn ómir súrýimizdiń kepili. Alaıda, qoǵamda óz densaýlyǵyna nemquraıly qarap, esirtki, temeki sıaqty zıandy zattarǵa áýestenip, ómiriniń qysqarýyna ózi sebepshi bolyp jatqan jandar  barshylyq. Bul – óte ókinishti! Esirtki adamnyń rýhanı jan-dúnıesin kúıretip, sanasyn ýlap, óziniń kim ekenin, qaıdan kelip, qaıda baratynyn bilmeıtin máńgúrttikke jeteleıdi. Esirtki qoldanǵan adam óz ómirin qurtqany bylaı turyp, mańaıyndaǵylarǵa da úlken qater tóndirýi múmkin. Sondyqtan, esirtkige táýeldikpen qoǵam bolyp kúresý asa mańyzdy.

Búginde táýelsiz, jan-jaqty damyǵan, myqty eldermen básekege túse alatyndaı derbes elge aınaldyq. Elimizde tynyshtyq, bereke-birlik bar. Desek te, biz Táýelsizdikke qalaı qol jetkizgenimizdi, osy jaıly ómir bizge qalaı kelgenin árdaıym esimizden shyǵarmaýymyz tıis. Ata-babalarymyzdyń san myńdaǵan jyldar boıy beıbit kúndi armandaǵanyn, azattyq jolynda ult bolashaǵy úshin jandaryn qıǵanyn, jerimizdi, eldigimizdi, birligimizdi saqtap, ony urpaǵyna amanat etip qaldyrǵanyn túısigimizben sezinip ótýimiz kerek. Amanatqa qıanat jasamaı, maǵynaly ómir súrip, beıbitshiligimizdi máńgilik etýge atsalysýymyz qajet. Al, bul amanatty tek esirtkisiz qoǵamnyń aqjúrek, adal urpaqtary oryndaı alady.

Nashaqorlyqqa qarsy kúres júrgizý-bizdiń qolymyzda.Elimizdiń erteńi jarqyn bolýy-dál osy sátten bastalady.Esirtki zattardy tutynýdyń aldyn alý úshin qoǵam bolyp jumys jasap,jadnama,broshúralar shyǵaryp,jasóspirimder men jastar arasynda túrli sharalar,pikirtalastar ótkizýimiz kerek.

 Jeke basqa kelgende, árkim - óz ómiriniń «qojaıyny». Ǵajaıyp ómirdi adam ózi jasap ala alady. Ol úshin tárbıe men bilimdi boıyna sińirip, jaqsy men jamannyń arajigin ajyrata alatyndaı dárejede bolsa bolǵany. Esirtkisiz ómir qashanda ǵajaıypqa toly bolmaq.

Qyzylorda oblysy,Qyzylorda qalasy M.Mámetova atyndaǵy Qyzylorda pedagogıkalyq joǵary kolejiniń stýdenti Sadyq Gúljan

---