InfoHub Logo

Esse
«Qazaq tilim - Baılyǵym»
Tilim meniń - taýsylmaıtyn baılyǵym. Eń qudiretti de qasterli óz ana tilim. Shyr etip dúnıege kelgennen beri ana tilimmen ósip kelemin. Ana tili arqyly alǵashqy álippeni tanydym. Sodan beri mine, óz ana tilimmen sýsyndap kelemin. Óz tarıhymdy tanyp bildim. Týǵan tilimizdiń abyroıyn asqaqtatý – árbir azamattyń boryshy. Sebebi, bizdiń bolmysymyz, salt - dástúrimiz, dinimiz, mádenıetimiz osy tilimizde jatyr. Táýelsiz eldiń jas urpaǵyn parasatty, bilimdi, isker, qabiletti, ultjandy etip qalyptastyrýda memlekettik tilimizdiń atqaratyn qyzmeti óte joǵary. Sondyqtan da týǵan elimizdiń memlekettik tilin bilýge mindettimiz. Óıtkeni, til - ata - babamyzdan bizge qalǵan amanaty. Ata - baba murasyn jalǵastyrý, onyń mártebesin kóterý myna barshamyzdyń mindetimiz, paryzymyz. Til arqyly aqyndarymyz ben jazýshylarymyzdyń. danalardyń sózderin, óleń - jyrlaryn oqyp bilemiz, olardan ǵıbrat alamyz. “Óner aldy – qyzyl til” degen osydan shyqqan bolar. Eliniń bolashaǵyn oılaǵan,. qurmetpen qaraǵan árbir azamat ana tilin saqtap qalýy úshin qolynan kelgen kómegin aıamaýy tıis. Asyl qazynamyzǵa aınalǵan qazaq tiliniń qundylyǵynyń arta berýine árdaıym óz úlesimdi qosamyn. Táýelsiz Qazaqstannyń kóginde kók baıraǵymyz jelbiredi, ár qazaqtyń júreginde Ánuranymyz aıtyldy, ózimizdiń qazaq tilimizben qaıtadan qaýyshtyq. Qazaqstan Respýblıkasynyń til týraly Zańy qabyldandy. Bunyń bári Elbasynyń kóregen saıasatynyń arqasynda dep bilemin. Endigi bizdiń mindetimiz tilimizdi saqtap, sol tilde saýatty jazyp, oıymyzdy qazaq tilinde taza jetkizý, ardaqtap qurmetteý.

B. Momyshulynyń "Anamyzdyń aq sútimen boıymyzǵa daryǵan tilimizdi umytý - búkil ata - babamyzdy, tarıhymyzdy umytý"- degen bolatyn. Sondyqtan tilimizdi umytpaı, álemdegi eń myqty, básekege qabiletti elý eldiń qataryna ený úshin qazaq tilin joǵary mártebede ustaýy kerek dep bilemin. M. Jumabaev: “Ultqa tilinen qymbat nárse bolmaq emes, bir ulttyń tilinde sol ulttyń syry, tarıhy, turmys tirshiligi, minezi aıqyn kórinip turady” - degen. Til baılyǵy - árbir ulttyń maqtanyshy. Ár azamat óziniń ana tilin, kóziniń qarashyǵyndaı qarap, orynsyz shubarlanýyna qarsy turýymyz kerek.

Til – ótkenniń urpaqqa qaldyrǵan amanaty, búgingi kúnniń abyroıy, erteńgi kúnniń kepili. Sondyqtan da óz ana tilimizdiń qadirin bilip, óz tilimizde durys sóılese bilý – ár qazaq balasynyń birden - bir mindeti bolyp tabylady. Biz, bolashaq jastar tilimizdiń abyroıyn asqaqtatamyz. bıikke kóteremiz dep nyq senimmen aıtqym keledi.
 Meniń ana tilim – sheksiz baı, shuraıly, tegeýrini myqty til. Óıtkeni ómirdiń almastaı qyryn, abzal syryn túsine bilýime basty sebepker - sol ana tilim! Mynaý jaryq dúnıege kelgennen bastap, ananyń áldıimen boıyma sińirip kele jatqan tilim men úshin eń qasterli, eń qymbat til. Aqyn S. Toraıǵyrov ana tilimdi: Súıemin týǵan tildi – anam tilin, Besikte jatqanymda - aq bergen bilim. Shyr etip jerge túsken mınýtymnan, Qulaǵyma sińirgen tanys únin, – dep jyrǵa qosqan. Ana tilim - ata - babamyzdan mıras bolyp kele jatqan baǵa jetpes mura. Demek ár adam ana tilin kóziniń qarashyǵyndaı qorǵaýǵa, onyń tazalyǵyn saqtaýǵa tıis. Amal ne, týǵan tilimizdi shubarlap, basqa tildiń sózderimen aralastyryp sóıleıtinderdi jıi kóremin. Tipti, týǵan tilinen bezetin soraqylardy da, mensinbeýshilikpen qarap, qazaqsha sóıleýge uıalatyndardy kórgende, belgili orys jazýshysy K. G. Paýstovskııdiń «Týǵan tiline jany ashymaǵan adam – jándik» degen sózi oıyma eriksiz oralady. Ana tili - ar ólshemi. Olaı bolsa, tildi shubarlaý – ardy shubarlaý, kóńil tunyǵyn maılaý. Eń jaqsy adam – ana tilin qurmettegen adam. Bul seniń basqa tildi meńgerýińe bóget bolmaıdy, qaıta seni adamgershilikke, shyn patrıot bolýǵa jeteleıdi. Ana tildiń tereń ıirimderine boılaı bilý – sanaly adam bolǵysy keletin jas adamnyń birinshi paryzy. Ol – týǵan jerińdi, elińdi, súıikti Otanyńdy súıe bilý degen sóz. Aqıyq aqyn M. Maqataev «Otan» atty óleńinde: Men onyń túnin súıem, kúnin súıem Aǵyndy ózen, asqar taý, gúlin súıem. Men onyń qasıetti tilin súıem Men onyń qudiretti únin súıem, – dep Otandy súıýdiń, ana tilin súıýdiń qudiretti bıik sezim ekendigin bildiredi.
Meniń elim – kóp ultty Qazaqstan. Qansha ulttyń balasy bir anadan týǵandaı tatý - tátti ómir súrip jatyr. Qazaqstanda ulttar arasynda tatýlyq pen birlik, yntymaqtastyq pen dostyq ornaǵany - bárimiz úshin maqtanysh. Bul - bizdiń Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń sarabdal saıasatynyń, dana oılarynyń jemisi. Elimizdi jarqyn bolashaqqa jeteleıtin, halyq múddesin ǵana oılaıtyn Elbasynyń arqasynda biz, qazaq eli, máńgilik el bolyp qala bermekpiz. Elbasy N. Nazarbaevtyń «Qazaqstan - 2050»: «Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Joldaýynda: «Endi eshkim ózgerte almaıtyn bir aqıqat bar! Ana tilimiz Máńgilik elimizben birge Máńgilik til boldy. Bul máseleni daýdyń taqyryby emes, ulttyń uıytqysy ete bilgenimiz jón. Bizdiń tilimiz memlekettiń barlyq júıesinde qoldanylýy úshin biz ózimizdi ózimiz qamshylaýymyz kerek jáne osyǵan ózimiz atsalysýymyz qajet» degen joldaýyndaǵy sózderin barsha qazaqstandyq quptaıdy. Men álemdegi eń baı, eń sulý tilderdiń biri – qazaq tiliniń qudiretine árdaıym senemin. Tilimiz - birligimizdiń tiregi, halqymyzdyń ulttyq baılyǵy. Qazir Elbasymyz úsh tildi bilýdi mindettep otyr. Bolashaqta bul úlken másele bolmaq. Meniń oıymsha, eger adam ózge tildi biletin bolsa, ol rýhanı baı adam dep oılaımyn. Óıtkeni sol til arqyly basqa halyqtyń mádenıetin, dástúrin úırenedi, basqa tildi úırený arqyly tanymy keńeıedi. Sondyqtan men óz zamandastarymdy «ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» dep aqyn Q. Myrzalıev aıtqandaı, basqa tildi bile otyryp, eń aldymen óz ana tilimizdi qurmetteýge shaqyramyn jáne bárine: Meıli, sen kóp tildi bil «qoı» demes em! Pýshkın, Baıron, Shekspır, Geınege sen. Biraq seni qazaq dep aıta almaımyn Týǵan ana tilińde sóılemeseń, – degim keledi. Syrdyń syrshyl aqyny Á. Tájibaev «Biz túgel qazaq bola bileıik» degen óleńinde: Kúrkire, kóńilim, Qobyzym, gýle, burqyra! Kún jańa týdy Erlikke ǵana umtylar. Eldikti qorǵa, Eldikti bastar erlikti aıt. Sarynyń seniń Rýh bersin jýas jurtyńa Jyrla, tilim, jyrla! - deıdi. Qoryta kelgende, Abaı árlegen til, Jambyl jyrlaǵan til – qazaq tili, Máńgilik eldiń Máńgilik tili bolyp qala bermek!

Aqtóbe qalasy, №52 «Qulager»
balabaqshasynyń tárbıeshisi:
Ahaeva Aıgýlá Erjanovna