Gotıkalyq óner
Dáristiń maqsaty.
1. Bilimdilik: Gotıkalyq óner týraly túsinik berý.
2. Tárbıelik: óz otanyn, halqyn shyn súıetin patrıot etip tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: ár túrli strategıalar arqyly oılaý qabiletin, aýyzsha sóıleý mádenıetin damytý.
Dáriste qoldanylatyn kórneki quraldar: plakattar, sýretter.
Dáristiń qurylymy men mazmuny.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Sálemdesý.
2. Stýdentterdi sabaqqa qatysýyn tizim boıynsha tekserý.
3. Stýdentterdi sabaqqa daıyndyǵyn, qural jabdyqtaryn tekserý.
İİ. Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha bilimin tekserý:
Tekserý ádisi: Suraq jaýap.
Suraqtar:
Túsindirý ádisi: túsindirme
Gotıka stıli - Eýropa (ásirese, Batys Eýropa ) elderiniń sáýlet ómirinde 12 ǵ - dyń 2 - jartysy 16 ǵ - da keń óris alǵan sáýlet óneri stıli. Shartty túrde german taıpalary - gottardyń esiminen atalyp ketken. Gotıkany orta ǵasyrdaǵy qalalyq jáne saraılyq mádenıet tudyrdy. Olar baǵyna qataryna ıek artqan súıir arqaly ǵımarattyń ishki tóbesin shatyrlaýda bolyp keledi.- Bul konstrýksıalyq jańa ádis ǵımarattyń ári eńseli ári búıirli bala túsýine jol ashyp túǵyr baǵalardyń arasyn túgeldeı shynylaýǵa múmkindik týǵyzdy. Túrli tústi shynylardy ásem qıýlastyra otyryp" órnek salý Gotıka. Stılindegi ónerde keń óris aldy. Sán óneri (vıtrajdaý, san alýan eskertkishter túrǵyzý.) jáne qolasqy óner (tas qashý, súıek qyrnaý t. b) de bıik satyǵa kóterildi. ónerdiń Bul túrleri, ásirese, ǵıbathanalar salýda keń qoldanylady. Olarǵa dinı nıshandar men proporsıalyq sharttylyq tán, sondaı - aq, ómirge degen qushtarlyq, asqaq rýhta ańǵarylyp turady. Gotıka. Fransıada (Parıjdegi, Reımstegi, Amendegi ǵıbadathanalar), Germanıada, Nıderlandta, Anglıa men Ispanıada, Skandınavıa elderinde, Italıada damydy.
Gotıka óneri óziniń ereksheligimen roman aǵymynan daralanyp turady. Sonymen qatar onyń ǵasyrdan ǵasyrǵa ótken saıyn kóterilgeni, damyǵany baıqalady. Mundaǵy roman stıli aýyr qorǵan - dardaı monýmenttigimen kózge tússe, gotıka aǵymy bıik symbatymen, aspanǵa umtylǵan ınedeı úshkir munaralarymen tańyrqatady. Roman men gotıka aǵymyndaǵy ǵımarattardy salystyra qarastyrsaq, erekshe qasıetterdi kórýge bolady. Roman aǵymynda salynǵan sáýlet ǵımarattarynda aýyr tóbeni ustap turý úshin terezeler az jasalynǵan. Al gotıkada terezeler óte úlken, bıik jáne jıi ornalasqan. Kire beris esiginiń mańdaısha arkasy úshkirlenip bitetindikten, gotıka ǵımarattary óte jeńil, ádemi kórinedi. Gotıka soborlary úshkir, uzynshaq bolyp keledi. Batys Eýropada alǵash ret qondyrǵyly keskindeme paıda boldy jóne ol jer - jerge jyldam taraldy. Gotıka áseri zamanynda árbir zat, onyń ishinde — kıim, jıhaz, t. b. beıneleý óneri salalarynyń enimderi ózindik iz qaldyrdy.
Gotıka óneri alǵash Fransıada jaksy damydy, bul óner túri romandyq ónerden keıin keldi. Gotıkalyq ásem óner túri Fransıada órkendep, sonda saqtalǵan. Keıinnen ol basqa elderge tarady jáne XVI ǵasyrǵa deıin sozyldy. Fransıadaǵy eń kóne jáne búkil álemge áıgili ǵımarat — "Qudaı ana" ǵımaraty. Ol XII ǵasyrda salynǵan. Orta ǵasyrlarda Fransıada 800 - ge jýyq sobor, júzdegen shirkeý, monastyrlar boldy. Sonyń biri — "Áýlıe Mıhaıl taýy" atty ansámbldik ǵımaraty. Bul Normandıa jerinde turǵyzylǵan. Fransıa gotıkasy jolymen Germanıada da saltanatty soborlar jappaı salyndy, sonyń biri — Strasbýrgtegi sobor boldy (1276). Florensıadaǵy Áýlıe Marıa del Fore shirkeýi men Mılan sobory kózge túsedi. Osy kezeńde músin, ár túrli madonnalardy keskindeý, dinı ǵımarattardy rospıstermen bederleý qolǵa alyndy. Sol kezeńde osy óner baǵytynyń asqan sheberi Djotto dı Bondone (1266 - 1337) ómir súrdi. Ol boıaýlardyń san túrli qubylmaly reńderimen - aq keskindemelik shyǵarmany jandandyra tústi. Gotıka dáýirinde mınıatúralyk keskińdeme damyp, erekshe beleske kóterildi. Buryndary mundaı óner túrimen tek dinı sopylar aınalys - sa, endi keıinnen naǵyz sýretshiler aınalysatyn boldy. Mınıatúra - men kitap kórkemdeýdi árdaıym ákimet basshylary qoldap, qamqorlykqa alyp otyrdy, sonyń biri — Fransıa gersogi Berrııskı edi.
Ispanıada Italıadaǵydaı gýmanısık ıdeıalar, aldymen ǵalymdar men aqyndarda boldy. Sodan keıin beıneleý ónerinde kelip jetti. Múnda bostandyq soǵysy 8 ǵasyrǵa so zyldy. Osyndaı kúrdeli kúresten soń ıspan últy jáne onyń ózine tán qasıetti qalyptasty. Iaǵnı beriktik batyldyq, óktemshildik jáne óz namysyn qorǵaı biledi. Bul qasıet 18 ǵasyrdan bastaldy. 16 - 17 ǵasyrlar arasynda Ispanıada ózgeshe sýretshi jumys istedi. Onyń negizgi esemi Domenıko Teotokopýlı, biraq ol ulty grek, Krıt aralynda tuǵanyna baılanysty El Greko dep atalyp ketken. (1541 - 1614). Keskindemeni ol óziniń eli Krıt aralynan oqyp kelgen, onda orta ǵasyrlar dástúrleri saqtalǵan edi. Sondan 15 ǵasyrdyń 60 - jyldary Venesıaǵa kóship keledi. Ispan keskendemesi men ony tereń emosıanaldyq, jan dýnıeniń kóterinki bolýy jaqyndatty. Onyń birneshe shyǵarmasy dıni taqyrypta jazylǵan. Sonyń biri - "Petr men Pavel apostoldary" atty shyǵarmasynda, sýretshi shyǵarmashylyǵyna tán erekshelikti kóremiz. Onda óziniń ózgeshe kórkem jazý stılin kórsetý men qatar keıpkerlerdiń adamdyq qasıetı men beredi. Shyǵarmanyń sol jaǵynda beınelengen Petrdiń máńgilik ózine - ózi suraq qoıýmen kele jatqan adam ekendigin sýyq túster arqyly, onyń qaıǵyly ónin korsete biledi. Ol óziniń barlyq qatardaǵy men, ústamdi jáne ómirdiń qyzýyna toly qalpymen anyq kórindi.
Bul sýretshige tán qasıet tańdap alǵan boıaýlarmen shyǵarmaǵa jan beredi. Qoldanǵan ádis tásilderi men salystyrmaly túrdegi serpindi núkteleridinı sújetter boldy. Onyń keskindemesi monýmenttigimen erekshelenedi. Sýretshiniń joǵary deńgeıdigi alǵashqy shyǵarmalarynyń biri - «Qasıetti Lavrentıı» (1636). Bul týyndyda qasiret kórgen qasıetti adam beınesi berilgen. Shyǵarma mazmúny ańyz boıynsha jazylǵan, múndaǵy Lavrentıı halyq batyry jáne shyndyq úshin kúresken beınesinde kórsetilgen.
Lavrentıı tulǵasy úlken kólemdi monýmentti fıgýra jáne keıingi jazǵan shyǵarmalarynyń biri, "Marıanyń jas shaǵy" - bolashaq Qudaı - ana kishkentaı qyz beınesinde kórsetilgen shyǵarma. Munan sýretshiniń óz ıdıalynda beıneni kórýge bolady.
İV. Jańa materıaldy bekitý: (qoıylǵan suraqtar men tapsyrmalar) Jańa ótilgen taqyryp boıynsha stýdent men suraq jaýap júrgizý.
Vİ. Qorytyndylaý (bilim baǵalaý).
Stýdentterdiń teorıalyq bilimderin, óorǵalǵan SÓJ jumystaryn baǵalaý.
Vİİ. Úı tapsyrmasy:
Biletin aqparattaryn jańa málimettermen tolyqtyrý. Berilgen taqyryptar boıynsha SÓJ jumystaryn qorǵaýǵa daıyndalý.
Ádebıetter tizimi:
1. Q. Boltabaev, E. Qosbarmaqov, A. Erkebaı., Óner 2007
2. Akıshev A. K. Iskýsstvo ı mıfologıa sakov. Alma - Ata, Naýka, 1985.
3. Akıshev K. A., Baıpakov K. M. Vosrosy arheologıcheskogo Kazahstana. Alma – Ata, 1979.
4. Ibraev B. A. Kosmogonıcheskıe predstavlenıa nashıh predkov // Dekoratıvnoe ıskýsstvo SSSR, 1980.
5. Drevnee zoloto Kazahstana. Sost. K. Akıshev. Alma - Ata, Oner, 1983.
1. Bilimdilik: Gotıkalyq óner týraly túsinik berý.
2. Tárbıelik: óz otanyn, halqyn shyn súıetin patrıot etip tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: ár túrli strategıalar arqyly oılaý qabiletin, aýyzsha sóıleý mádenıetin damytý.
Dáriste qoldanylatyn kórneki quraldar: plakattar, sýretter.
Dáristiń qurylymy men mazmuny.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Sálemdesý.
2. Stýdentterdi sabaqqa qatysýyn tizim boıynsha tekserý.
3. Stýdentterdi sabaqqa daıyndyǵyn, qural jabdyqtaryn tekserý.
İİ. Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha bilimin tekserý:
Tekserý ádisi: Suraq jaýap.
Suraqtar:
- Roman tarıhynyń paıda bolýyn jazǵan ǵalymdar?
- Adamnyń qoǵamdyq uıymy kúrdeli de uzaq damý jolynan ótti?
Túsindirý ádisi: túsindirme
Gotıka stıli - Eýropa (ásirese, Batys Eýropa ) elderiniń sáýlet ómirinde 12 ǵ - dyń 2 - jartysy 16 ǵ - da keń óris alǵan sáýlet óneri stıli. Shartty túrde german taıpalary - gottardyń esiminen atalyp ketken. Gotıkany orta ǵasyrdaǵy qalalyq jáne saraılyq mádenıet tudyrdy. Olar baǵyna qataryna ıek artqan súıir arqaly ǵımarattyń ishki tóbesin shatyrlaýda bolyp keledi.- Bul konstrýksıalyq jańa ádis ǵımarattyń ári eńseli ári búıirli bala túsýine jol ashyp túǵyr baǵalardyń arasyn túgeldeı shynylaýǵa múmkindik týǵyzdy. Túrli tústi shynylardy ásem qıýlastyra otyryp" órnek salý Gotıka. Stılindegi ónerde keń óris aldy. Sán óneri (vıtrajdaý, san alýan eskertkishter túrǵyzý.) jáne qolasqy óner (tas qashý, súıek qyrnaý t. b) de bıik satyǵa kóterildi. ónerdiń Bul túrleri, ásirese, ǵıbathanalar salýda keń qoldanylady. Olarǵa dinı nıshandar men proporsıalyq sharttylyq tán, sondaı - aq, ómirge degen qushtarlyq, asqaq rýhta ańǵarylyp turady. Gotıka. Fransıada (Parıjdegi, Reımstegi, Amendegi ǵıbadathanalar), Germanıada, Nıderlandta, Anglıa men Ispanıada, Skandınavıa elderinde, Italıada damydy.
Gotıka óneri óziniń ereksheligimen roman aǵymynan daralanyp turady. Sonymen qatar onyń ǵasyrdan ǵasyrǵa ótken saıyn kóterilgeni, damyǵany baıqalady. Mundaǵy roman stıli aýyr qorǵan - dardaı monýmenttigimen kózge tússe, gotıka aǵymy bıik symbatymen, aspanǵa umtylǵan ınedeı úshkir munaralarymen tańyrqatady. Roman men gotıka aǵymyndaǵy ǵımarattardy salystyra qarastyrsaq, erekshe qasıetterdi kórýge bolady. Roman aǵymynda salynǵan sáýlet ǵımarattarynda aýyr tóbeni ustap turý úshin terezeler az jasalynǵan. Al gotıkada terezeler óte úlken, bıik jáne jıi ornalasqan. Kire beris esiginiń mańdaısha arkasy úshkirlenip bitetindikten, gotıka ǵımarattary óte jeńil, ádemi kórinedi. Gotıka soborlary úshkir, uzynshaq bolyp keledi. Batys Eýropada alǵash ret qondyrǵyly keskindeme paıda boldy jóne ol jer - jerge jyldam taraldy. Gotıka áseri zamanynda árbir zat, onyń ishinde — kıim, jıhaz, t. b. beıneleý óneri salalarynyń enimderi ózindik iz qaldyrdy.
Gotıka óneri alǵash Fransıada jaksy damydy, bul óner túri romandyq ónerden keıin keldi. Gotıkalyq ásem óner túri Fransıada órkendep, sonda saqtalǵan. Keıinnen ol basqa elderge tarady jáne XVI ǵasyrǵa deıin sozyldy. Fransıadaǵy eń kóne jáne búkil álemge áıgili ǵımarat — "Qudaı ana" ǵımaraty. Ol XII ǵasyrda salynǵan. Orta ǵasyrlarda Fransıada 800 - ge jýyq sobor, júzdegen shirkeý, monastyrlar boldy. Sonyń biri — "Áýlıe Mıhaıl taýy" atty ansámbldik ǵımaraty. Bul Normandıa jerinde turǵyzylǵan. Fransıa gotıkasy jolymen Germanıada da saltanatty soborlar jappaı salyndy, sonyń biri — Strasbýrgtegi sobor boldy (1276). Florensıadaǵy Áýlıe Marıa del Fore shirkeýi men Mılan sobory kózge túsedi. Osy kezeńde músin, ár túrli madonnalardy keskindeý, dinı ǵımarattardy rospıstermen bederleý qolǵa alyndy. Sol kezeńde osy óner baǵytynyń asqan sheberi Djotto dı Bondone (1266 - 1337) ómir súrdi. Ol boıaýlardyń san túrli qubylmaly reńderimen - aq keskindemelik shyǵarmany jandandyra tústi. Gotıka dáýirinde mınıatúralyk keskińdeme damyp, erekshe beleske kóterildi. Buryndary mundaı óner túrimen tek dinı sopylar aınalys - sa, endi keıinnen naǵyz sýretshiler aınalysatyn boldy. Mınıatúra - men kitap kórkemdeýdi árdaıym ákimet basshylary qoldap, qamqorlykqa alyp otyrdy, sonyń biri — Fransıa gersogi Berrııskı edi.
Ispanıada Italıadaǵydaı gýmanısık ıdeıalar, aldymen ǵalymdar men aqyndarda boldy. Sodan keıin beıneleý ónerinde kelip jetti. Múnda bostandyq soǵysy 8 ǵasyrǵa so zyldy. Osyndaı kúrdeli kúresten soń ıspan últy jáne onyń ózine tán qasıetti qalyptasty. Iaǵnı beriktik batyldyq, óktemshildik jáne óz namysyn qorǵaı biledi. Bul qasıet 18 ǵasyrdan bastaldy. 16 - 17 ǵasyrlar arasynda Ispanıada ózgeshe sýretshi jumys istedi. Onyń negizgi esemi Domenıko Teotokopýlı, biraq ol ulty grek, Krıt aralynda tuǵanyna baılanysty El Greko dep atalyp ketken. (1541 - 1614). Keskindemeni ol óziniń eli Krıt aralynan oqyp kelgen, onda orta ǵasyrlar dástúrleri saqtalǵan edi. Sondan 15 ǵasyrdyń 60 - jyldary Venesıaǵa kóship keledi. Ispan keskendemesi men ony tereń emosıanaldyq, jan dýnıeniń kóterinki bolýy jaqyndatty. Onyń birneshe shyǵarmasy dıni taqyrypta jazylǵan. Sonyń biri - "Petr men Pavel apostoldary" atty shyǵarmasynda, sýretshi shyǵarmashylyǵyna tán erekshelikti kóremiz. Onda óziniń ózgeshe kórkem jazý stılin kórsetý men qatar keıpkerlerdiń adamdyq qasıetı men beredi. Shyǵarmanyń sol jaǵynda beınelengen Petrdiń máńgilik ózine - ózi suraq qoıýmen kele jatqan adam ekendigin sýyq túster arqyly, onyń qaıǵyly ónin korsete biledi. Ol óziniń barlyq qatardaǵy men, ústamdi jáne ómirdiń qyzýyna toly qalpymen anyq kórindi.
Bul sýretshige tán qasıet tańdap alǵan boıaýlarmen shyǵarmaǵa jan beredi. Qoldanǵan ádis tásilderi men salystyrmaly túrdegi serpindi núkteleridinı sújetter boldy. Onyń keskindemesi monýmenttigimen erekshelenedi. Sýretshiniń joǵary deńgeıdigi alǵashqy shyǵarmalarynyń biri - «Qasıetti Lavrentıı» (1636). Bul týyndyda qasiret kórgen qasıetti adam beınesi berilgen. Shyǵarma mazmúny ańyz boıynsha jazylǵan, múndaǵy Lavrentıı halyq batyry jáne shyndyq úshin kúresken beınesinde kórsetilgen.
Lavrentıı tulǵasy úlken kólemdi monýmentti fıgýra jáne keıingi jazǵan shyǵarmalarynyń biri, "Marıanyń jas shaǵy" - bolashaq Qudaı - ana kishkentaı qyz beınesinde kórsetilgen shyǵarma. Munan sýretshiniń óz ıdıalynda beıneni kórýge bolady.
İV. Jańa materıaldy bekitý: (qoıylǵan suraqtar men tapsyrmalar) Jańa ótilgen taqyryp boıynsha stýdent men suraq jaýap júrgizý.
Vİ. Qorytyndylaý (bilim baǵalaý).
Stýdentterdiń teorıalyq bilimderin, óorǵalǵan SÓJ jumystaryn baǵalaý.
Vİİ. Úı tapsyrmasy:
Biletin aqparattaryn jańa málimettermen tolyqtyrý. Berilgen taqyryptar boıynsha SÓJ jumystaryn qorǵaýǵa daıyndalý.
Ádebıetter tizimi:
1. Q. Boltabaev, E. Qosbarmaqov, A. Erkebaı., Óner 2007
2. Akıshev A. K. Iskýsstvo ı mıfologıa sakov. Alma - Ata, Naýka, 1985.
3. Akıshev K. A., Baıpakov K. M. Vosrosy arheologıcheskogo Kazahstana. Alma – Ata, 1979.
4. Ibraev B. A. Kosmogonıcheskıe predstavlenıa nashıh predkov // Dekoratıvnoe ıskýsstvo SSSR, 1980.
5. Drevnee zoloto Kazahstana. Sost. K. Akıshev. Alma - Ata, Oner, 1983.
You Might Also Like
