Italıadaǵy joǵarǵy renesans. Mıkelandjelo, Leonardo da Vınchı, Rafael Santı shyǵarmashylyǵy
Dáristiń maqsaty.
1. Bilimdilik: Italıadaǵy joǵarǵy renesans. Mıkelandjelo, Leonardo da Vınchı, Rafael Santı shyǵarmashylyǵy týraly túsinik berý.
2. Tárbıelik: óz otanyn, halqyn shyn súıetin patrıot etip tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: ár túrli strategıalar arqyly oılaý qabiletin, aýyzsha sóıleý mádenıetin damytý.
Dáriste qoldanylatyn kórneki quraldar: plakattar, sýretter.
Dáristiń qurylymy men mazmuny.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Sálemdesý.
2. Stýdentterdi sabaqqa qatysýyn tizim boıynsha tekserý.
3. Stýdentterdi sabaqqa daıyndyǵyn, qural jabdyqtaryn tekserý.
İİ. Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha bilimin tekserý:
Tekserý ádisi: Suraq jaýap.
Suraqtar:
Túsindirý ádisi: túsindirme
Leonardo 1452 jyly 15 sáýirde Florensıa mańyndaǵy Vınchı qalashyǵynda dúnıege keldi. Ákesi - zań qyzmetkeri, anasy - sharýa áıel. 14 jasynda músinshi, zerger buıymdar sheberi Verrokkomen kezdesip, alty jyl boıy osy sheberhanada bolady, álemde bolyp jatqan qubylystarǵa zer sala qaraǵan oıshyl da zerek jas jigit ónermen qatar tabıǵat zańdaryna erekshe nazar aýdaryp, matematıka, mehanıka, fızıka ǵylymdarymen tereń aınalysady. "Madonna Lıtta" - kólemi 42h33 sm shaǵyn ǵana shyǵarma, ony sýretshi 1490 jyly salǵan. Eki ǵana keıipkerAna men bala! Tula boıyn tuńǵyshyn keýdesine qysa ustaǵan ananyń bar yqylasy men meıiri toıǵan qozydaı tompıǵan sábıine aýǵan. Kún sáúlesi mol túsken qos terezeden alystaǵy taý jotalary men aspan álemin torlaǵan sharby bulttar kórinedi. Biraq daladaǵy tirshilik te, tabıǵattyń ásem kórinisteri de ana nazaryn aýdarmaıtyn sıaqty. Sol kórinister oıymdy bólmesin degendeı, jas áıel terezege jelkesin bere otyr. Leonardo da Vınchı - qaıta órleý dáýiri týǵyzǵan alyptardyń alyby. Óz zamanynda ol aralaspaǵan, ol iz qaldyrmaǵan ǵylym men bilimniń, mádenıet pen ónerdiń birde - bir salasy joq. mehanık, matematık, anatom, soǵys ınjeneri, fılosof, fızık, músinshi, sýretshi - naǵyz "segiz qyrly, bir syrly" azamat. 1495 - 1497jyldary Leonardo úshin qýanyshty shyǵarmashylyq kezeń boldy. Mılandaǵy Santa Marıa Della Grasıe shirkeýi úıiniń tórdegi qabyrǵasyn eki jyldan astam ýaqyt boıy kórkemdegen edi. Saıyp kelgende, bul onyń kórkemdik sheshimi jaǵynan shoqtyǵy bıik týyndylary dep esepteledi. Ol "Qupıa kesh" dep atalady. 1499 jyly fransýz áskeri Mılandy alǵannan keıingi daryn taǵdyry bas tikken qaýip - qaterden arylmady. Jany jaraly, kóńili qusa bolsa da Leonardo qalamyn tastamady. 1503 - 1506 jyldar aralyǵynda Florensıaǵa oralyp, oq pen ot ortasynda júrip - aq dúnıeni dúr silkintken, bul kúnderi Parıjdegi Lývr mýzeıiniń injýmarjany sanalatyn Mona Lıza - Djokondany salǵan edi. Djokonda týyndysy bes ǵasyr boıy kórgen jandy súısindirmeı, yntyńtyrmaı qoıǵan emes. Solaı bola tursa da, ol jaıyndaǵy alýan - alýan pikirler, qyzý aıtys - tartystar bir sát saıabyr tappaı keledi. Ras, san jaǵynan alǵanda Leonardo sýretteri saýsaqpen sanaǵandaı - aq. Biraq, onyń birde - birin myńmen aıyrbastamas edi. Leonardonyń qalamynyń qudireti de osynda.
Músinshiniń mármár tasqa jan bitirip, sonsha symbatty, sulý tulǵany kóz aldyńa keltirgen sheberligine qalaı qaıran qalyp, qalaı tańdaı qaqpassyń? Óner qudireti, sirá osyndaı - aq bolar. Ol qudiret ıesi - 1475 jyly 6 naýryzda dúnıe esigin ashyp, bes ǵasyrdan astam ýaqyt halyqqa ózi ólse de ólmes, óshpes murasymen minsiz qyzmet jasap kele jatqan Mıkelandjelo edi. Ol - tasqa til bitirgen talantty músinshi, syrly boıaýǵa nurly ómir bergen sheber sýretshi, sóýlet óneriniń saıypqyran sarbazy, júregimen jyr tolǵap, syr tókken aqyn edi. Sol óner kógine órmelep shyǵyp, órshil minez, ómirlik iz qaldyrǵan Mıkelandjelonyń qaı shyǵarmasyn almańyz, eń aldymen adamdy, onyń aqyl - parasatyn, erligin, eńbegin arqaý etedi. El baqyty erkindikte, beıbit bostandyqta dep bilgen alǵyr oıly sýretker halyq qamyn jegen qolbasshyny, adamzat balasyna adamgershiliktiń izgi qasıetin ǵana tilep aıaly alaqanyn, eljiregen júregin usynǵan anany jyrlap, solardyń kesek tulǵasyn kórkem beıneledi. 1496 - 1501 jyldar. Rım. Mıkelandjelo ómirindegi eleýli kezeń: Vatıkan saraılaryndaǵy ejelgi dúnıe eskertkishterin jıyrma bes jastaǵy sýretshi bes jyl boıy zertteıdi. Mıron, Polıklet, Fıdıı stılderimen tanysady. Rımdegi Áýlıe Petr soboryndaǵy belgili músin - "Peta" ("Joqtaý") dál osy jyldary qolǵa alynady. 1504 jyly" Davıd" Florensıa qalasynyń ortalyq alańyna úlken saltanatpen qoıyldy. Jınalǵan halyqtan jer qaıysty. "Alyp jasasyn", "Fajap''', "Teńdesi joq ónep ǵoı" degen qýanyshty únder estilip jatty. Bul kún - Davıd músini dúnıege kelgen ulttyq mereke kúni bolyp jarıalanady. Bul tarıhı kún urpaqtan - urpaqqa ańyz bolyp jetti. Osy kúnnen bastap jas Mıkelandjelo Italıanyń birinshi sheberi bolyp atalady. Mıkelandjelo qaldyrǵan kóptegen muranyń tárbıelik mańyzy ýaqyt ótken saıyn arta túspek.
Rafael Ýrbınoda týǵan. Londondaǵy Ulttyq galereıada onyń 1500 jyly, ıaǵnı Rafaeldiń bar bolǵan on jeti jasynda salǵan «Rııardyń túsi» kartınasy ilýli tur. Ermıtajda iliýli turǵan «Konstabıle - qudaı ana» kartınasyn áldebir ishki ustamdylyq pen jan dúnıesiniń sabyrlylyǵy nurlandyryp turǵandaı. Rafael shyǵarmashylyǵynyń Florensıa kezine 1506 jyldary, jıyrma úsh jasynda salǵan avtoportreti jatady. Shamamen osy 1506 jyldary ol jańa, neǵurlym kúrdeli kompozısıalyq izdenisterden týyndap, florensıalyq mekteptiń aıqyn keskindemelik dástúrlerine tán ǵalamat sheberliktiń saltanatyn odan ári arttyra túsken: «Kók oranǵan Qudaı - ana», «Balapan ustaǵan Qudaı - ana», «Ǵajaıyp baǵban» atty sýretterin jasady.
İV. Jańa materıaldy bekitý: (qoıylǵan suraqtar men tapsyrmalar) Jańa ótilgen taqyryp boıynsha stýdent men suraq jaýap júrgizý.
Vİ. Qorytyndylaý (bilim baǵalaý).
Stýdentterdiń teorıalyq bilimderin, óorǵalǵan SÓJ jumystaryn baǵalaý.
Vİİ. Úı tapsyrmasy:
Biletin aqparattaryn jańa málimettermen tolyqtyrý. Berilgen taqyryptar boıynsha SÓJ jumystaryn qorǵaýǵa daıyndalý.
Ádebıetter tizimi:
1. Q. Boltabaev, E. Qosbarmaqov, A. Erkebaı., Óner 2007
2. Akıshev A. K. Iskýsstvo ı mıfologıa sakov. Alma - Ata, Naýka, 1985.
3. Akıshev K. A., Baıpakov K. M. Vosrosy arheologıcheskogo Kazahstana. Alma – Ata, 1979.
4. Ibraev B. A. Kosmogonıcheskıe predstavlenıa nashıh predkov // Dekoratıvnoe ıskýsstvo SSSR, 1980.
5. Drevnee zoloto Kazahstana. Sost. K. Akıshev. Alma - Ata, Oner, 1983.
1. Bilimdilik: Italıadaǵy joǵarǵy renesans. Mıkelandjelo, Leonardo da Vınchı, Rafael Santı shyǵarmashylyǵy týraly túsinik berý.
2. Tárbıelik: óz otanyn, halqyn shyn súıetin patrıot etip tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: ár túrli strategıalar arqyly oılaý qabiletin, aýyzsha sóıleý mádenıetin damytý.
Dáriste qoldanylatyn kórneki quraldar: plakattar, sýretter.
Dáristiń qurylymy men mazmuny.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Sálemdesý.
2. Stýdentterdi sabaqqa qatysýyn tizim boıynsha tekserý.
3. Stýdentterdi sabaqqa daıyndyǵyn, qural jabdyqtaryn tekserý.
İİ. Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha bilimin tekserý:
Tekserý ádisi: Suraq jaýap.
Suraqtar:
- Qaıta órleý tarıhynyń paıda bolýyn jazǵan ǵalymdar?
- Adamnyń qoǵamdyq uıymy kúrdeli de uzaq damý jolynan ótti?
Túsindirý ádisi: túsindirme
Leonardo 1452 jyly 15 sáýirde Florensıa mańyndaǵy Vınchı qalashyǵynda dúnıege keldi. Ákesi - zań qyzmetkeri, anasy - sharýa áıel. 14 jasynda músinshi, zerger buıymdar sheberi Verrokkomen kezdesip, alty jyl boıy osy sheberhanada bolady, álemde bolyp jatqan qubylystarǵa zer sala qaraǵan oıshyl da zerek jas jigit ónermen qatar tabıǵat zańdaryna erekshe nazar aýdaryp, matematıka, mehanıka, fızıka ǵylymdarymen tereń aınalysady. "Madonna Lıtta" - kólemi 42h33 sm shaǵyn ǵana shyǵarma, ony sýretshi 1490 jyly salǵan. Eki ǵana keıipkerAna men bala! Tula boıyn tuńǵyshyn keýdesine qysa ustaǵan ananyń bar yqylasy men meıiri toıǵan qozydaı tompıǵan sábıine aýǵan. Kún sáúlesi mol túsken qos terezeden alystaǵy taý jotalary men aspan álemin torlaǵan sharby bulttar kórinedi. Biraq daladaǵy tirshilik te, tabıǵattyń ásem kórinisteri de ana nazaryn aýdarmaıtyn sıaqty. Sol kórinister oıymdy bólmesin degendeı, jas áıel terezege jelkesin bere otyr. Leonardo da Vınchı - qaıta órleý dáýiri týǵyzǵan alyptardyń alyby. Óz zamanynda ol aralaspaǵan, ol iz qaldyrmaǵan ǵylym men bilimniń, mádenıet pen ónerdiń birde - bir salasy joq. mehanık, matematık, anatom, soǵys ınjeneri, fılosof, fızık, músinshi, sýretshi - naǵyz "segiz qyrly, bir syrly" azamat. 1495 - 1497jyldary Leonardo úshin qýanyshty shyǵarmashylyq kezeń boldy. Mılandaǵy Santa Marıa Della Grasıe shirkeýi úıiniń tórdegi qabyrǵasyn eki jyldan astam ýaqyt boıy kórkemdegen edi. Saıyp kelgende, bul onyń kórkemdik sheshimi jaǵynan shoqtyǵy bıik týyndylary dep esepteledi. Ol "Qupıa kesh" dep atalady. 1499 jyly fransýz áskeri Mılandy alǵannan keıingi daryn taǵdyry bas tikken qaýip - qaterden arylmady. Jany jaraly, kóńili qusa bolsa da Leonardo qalamyn tastamady. 1503 - 1506 jyldar aralyǵynda Florensıaǵa oralyp, oq pen ot ortasynda júrip - aq dúnıeni dúr silkintken, bul kúnderi Parıjdegi Lývr mýzeıiniń injýmarjany sanalatyn Mona Lıza - Djokondany salǵan edi. Djokonda týyndysy bes ǵasyr boıy kórgen jandy súısindirmeı, yntyńtyrmaı qoıǵan emes. Solaı bola tursa da, ol jaıyndaǵy alýan - alýan pikirler, qyzý aıtys - tartystar bir sát saıabyr tappaı keledi. Ras, san jaǵynan alǵanda Leonardo sýretteri saýsaqpen sanaǵandaı - aq. Biraq, onyń birde - birin myńmen aıyrbastamas edi. Leonardonyń qalamynyń qudireti de osynda.
Músinshiniń mármár tasqa jan bitirip, sonsha symbatty, sulý tulǵany kóz aldyńa keltirgen sheberligine qalaı qaıran qalyp, qalaı tańdaı qaqpassyń? Óner qudireti, sirá osyndaı - aq bolar. Ol qudiret ıesi - 1475 jyly 6 naýryzda dúnıe esigin ashyp, bes ǵasyrdan astam ýaqyt halyqqa ózi ólse de ólmes, óshpes murasymen minsiz qyzmet jasap kele jatqan Mıkelandjelo edi. Ol - tasqa til bitirgen talantty músinshi, syrly boıaýǵa nurly ómir bergen sheber sýretshi, sóýlet óneriniń saıypqyran sarbazy, júregimen jyr tolǵap, syr tókken aqyn edi. Sol óner kógine órmelep shyǵyp, órshil minez, ómirlik iz qaldyrǵan Mıkelandjelonyń qaı shyǵarmasyn almańyz, eń aldymen adamdy, onyń aqyl - parasatyn, erligin, eńbegin arqaý etedi. El baqyty erkindikte, beıbit bostandyqta dep bilgen alǵyr oıly sýretker halyq qamyn jegen qolbasshyny, adamzat balasyna adamgershiliktiń izgi qasıetin ǵana tilep aıaly alaqanyn, eljiregen júregin usynǵan anany jyrlap, solardyń kesek tulǵasyn kórkem beıneledi. 1496 - 1501 jyldar. Rım. Mıkelandjelo ómirindegi eleýli kezeń: Vatıkan saraılaryndaǵy ejelgi dúnıe eskertkishterin jıyrma bes jastaǵy sýretshi bes jyl boıy zertteıdi. Mıron, Polıklet, Fıdıı stılderimen tanysady. Rımdegi Áýlıe Petr soboryndaǵy belgili músin - "Peta" ("Joqtaý") dál osy jyldary qolǵa alynady. 1504 jyly" Davıd" Florensıa qalasynyń ortalyq alańyna úlken saltanatpen qoıyldy. Jınalǵan halyqtan jer qaıysty. "Alyp jasasyn", "Fajap''', "Teńdesi joq ónep ǵoı" degen qýanyshty únder estilip jatty. Bul kún - Davıd músini dúnıege kelgen ulttyq mereke kúni bolyp jarıalanady. Bul tarıhı kún urpaqtan - urpaqqa ańyz bolyp jetti. Osy kúnnen bastap jas Mıkelandjelo Italıanyń birinshi sheberi bolyp atalady. Mıkelandjelo qaldyrǵan kóptegen muranyń tárbıelik mańyzy ýaqyt ótken saıyn arta túspek.
Rafael Ýrbınoda týǵan. Londondaǵy Ulttyq galereıada onyń 1500 jyly, ıaǵnı Rafaeldiń bar bolǵan on jeti jasynda salǵan «Rııardyń túsi» kartınasy ilýli tur. Ermıtajda iliýli turǵan «Konstabıle - qudaı ana» kartınasyn áldebir ishki ustamdylyq pen jan dúnıesiniń sabyrlylyǵy nurlandyryp turǵandaı. Rafael shyǵarmashylyǵynyń Florensıa kezine 1506 jyldary, jıyrma úsh jasynda salǵan avtoportreti jatady. Shamamen osy 1506 jyldary ol jańa, neǵurlym kúrdeli kompozısıalyq izdenisterden týyndap, florensıalyq mekteptiń aıqyn keskindemelik dástúrlerine tán ǵalamat sheberliktiń saltanatyn odan ári arttyra túsken: «Kók oranǵan Qudaı - ana», «Balapan ustaǵan Qudaı - ana», «Ǵajaıyp baǵban» atty sýretterin jasady.
İV. Jańa materıaldy bekitý: (qoıylǵan suraqtar men tapsyrmalar) Jańa ótilgen taqyryp boıynsha stýdent men suraq jaýap júrgizý.
Vİ. Qorytyndylaý (bilim baǵalaý).
Stýdentterdiń teorıalyq bilimderin, óorǵalǵan SÓJ jumystaryn baǵalaý.
Vİİ. Úı tapsyrmasy:
Biletin aqparattaryn jańa málimettermen tolyqtyrý. Berilgen taqyryptar boıynsha SÓJ jumystaryn qorǵaýǵa daıyndalý.
Ádebıetter tizimi:
1. Q. Boltabaev, E. Qosbarmaqov, A. Erkebaı., Óner 2007
2. Akıshev A. K. Iskýsstvo ı mıfologıa sakov. Alma - Ata, Naýka, 1985.
3. Akıshev K. A., Baıpakov K. M. Vosrosy arheologıcheskogo Kazahstana. Alma – Ata, 1979.
4. Ibraev B. A. Kosmogonıcheskıe predstavlenıa nashıh predkov // Dekoratıvnoe ıskýsstvo SSSR, 1980.
5. Drevnee zoloto Kazahstana. Sost. K. Akıshev. Alma - Ata, Oner, 1983.
You Might Also Like
-
Taqyryby: «Qandaı kólik túrleri bar?»Kúni: Dúnıetaný: Synyp: 2 «A»Qatysqan: 23Qatyspaǵandar:Sabaqta meńgeriletin oqý maqsattary2. 1. 4. 1. Kóliktiń túrlerin ajyratý jáne olardyń qoldanystaǵy mańyzy...
