InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Yńǵaılas salalas qurmalas sóılem
Sabaqta qoldanylatyn tehnologıa túri: STO elementteri
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Salalas qurmalas jáne onyń túrleri týraly túsindirý, yńǵaılas salalastyń jalǵaýlyqty, jalǵaýlyqsyz túrleriniń jasalý joldaryn meńgertý.
Damytýshylyq: Zeıin, ynta qabiletterin, oı - óristerin damytý, BBD qalyptastyrý.
Tárbıelik: Mádenıetti sóıleýge, tazalyqqa, uqyptylyqqa, saýattylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa materıaldy túsindirý
Qoldanylatyn ádis - tásilder: túsindirý, taldaý - jınaqtaý, suraq - jaýap, oqýlyqpen jumys

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi (oqýshylardy túgendeý, sabaq taqyrybyn, maqsatyn aıtý).

2. Úı tapsyrmasyn tekserý
- Salalas qurmalastyń jasalý joldary?
- Salalas qurmalas jasaıtyn shylaýlar?
- Berilgen tapsyrmalaryn tekserý

3. Jańa sabaq.
Salalastyń quramyndaǵy jaı sóılemder bir - birimen ár túrli maǵynalyq qatynasta bolady. Soǵan oraı onyń 6 túri bar.
Taqtada: Shahań syńǵyrlaǵan ádemi daýsymen «Maqpal qarany» bastady, ózgemiz eriksiz qosylyp kettik. (yńǵaılas salalas)
Kóktemde jańbyr qalyń jaýdy, sondyqtan kók qaýlap ósti. (sebep - saldar salalas)
Táńirbergen birer ret til qatyp edi, biraq Elaman úndemedi. (qarsylyqty salalas)
Kórgenderin ózi aıtar, ıa bolmasa qyzymnan surarmyn. (talǵaýly salalas)
Birese jańbyr sebeleıdi, birese qar ushqyndaıdy. (kezektes salalas)
Ómirdiń óz zańy bar: qýanysh pen qaıǵy únemi almasyp jatady. (túsindirmeli salalas)
Quramyndaǵy jaı sóılemderiniń birinde aıtylǵan oıǵa ekinshisinde aıtylǵan oıdyń mezgildes, baǵyttas, yńǵaılas mándi qarym - qatynasta bolýyn yńǵaılas salalas deımiz.
Yńǵaılastyq mándi jalǵaýlyq shylaýlardyń qatysý - qatyspaýyna qaraı yńǵaılas salalas jalǵaýlyqty, jalǵaýlyqsyz bolyp ekige bólinedi.
1. Jalǵaýlyqsyz y. s.
A) Bir mezgilde qatar bolǵan ıa bolatyn isterdi bildiredi. Baıandaýyshtary kóbinese bir shaqta turady. Mys: Shaı ishildi, tamaq jelindi.
Á) Ár mezgilde, ıaǵnı birinen soń biri bolatyn ıa bolǵan isterdi bildiredi.
Mys: Tumarbaı aǵamyz qonaqqa shaqyrǵan edi, Gaýhar ekeýmiz soǵan bardyq.
2. Jalǵaýlyqty y. s. jáne, da, de, ári jalǵaýlyqtary arqyly jasalady.
Mys: Daryn dombyrany qaǵyp - qaǵyp jiberdi de, Álmesh «Boztorǵaıdy» bastap ketti.
Endi ári aǵashtar da shirimeıdi, ári biraz jer únemdeledi.
Asqar onsha ánshi jigit emes edi jáne onyń daýsy da qońyraýly bolmaıtyn.
Kómirdeı qara murtyn shıratyp qoıypty ári jańa shyǵyp kele jatqan shoqsha saqaly bar.
Eskertý. Jáne shylaýy qaıtalanbaı qoldanylady, odan keıin jáne ári shylaýy qaıtalanbaı qoldanylǵandy útir qoıylmaıdy, da, de, ta, te jáne ári jalǵaýlyǵy qaıtalanǵanda útir qoıylady.

4. Jattyǵý jumystaryn oryndaý.
97 - jattyǵý. (aýyzsha)
98 - jattyǵý. Sóılemderdi sóılem múshelerine taldańdar. Qaısysy jaı, qaısysy qurmalas sóılem ajyratyńdar. Tynys belgileriniń qoıylý sebebin anyqtańdar.
Jalǵaýlyqty shylaýlardyń qaısysy jaı sóılemderdi, qaısysy biryńǵaı múshelerdi baılanystyryp tur?
Dala da, egin de, toǵaı da – bári de sap - sary. (da, de shylaýlary biryńǵaı múshelerdi baı - p tur, útir biryńǵaı bastaýyshqa, syzyqsha jalpylaýysh sózge qoıylǵan)
Kabınetke Nurjamal men Baımurat kirdi de, endigi nazar solarǵa aýdy. (de shylaýy yńǵaılas salalas qurmalastyń jaı sóıl - n baıl - p tur, útir eki jaı sóılem arasyna qoıylǵan)
100 - jattyǵý. Kóp núkteniń ornyna jaı sóılemderdi oılaryńnan qoıyp, yńǵaılas salalas
qurmalas jasańdar.
Mys: El orynǵa otyrǵan kez edi, kúzdiń qara sýyǵy da bastalyp ketti.

5. Bekitý.
Kartochkamen sózder beriledi, ár toptan bir oqýshy shyǵyp, taqtaǵa sóılemder jazady nemese oqıdy.
Mys: Bir, salynyp, úı, jatyr, úı, jatyr, buzylyp, bir.
Jigit, aldymen, qyz, ketti, sońynan, ketti.
Kelisilgen, Bákeń de, jerge, jetti, ar jaǵynan, Shalabaı da, keldi, ertip, Bójeneıdi.
Jumysy, olardyń, aýyr, kúnderi de, demalatyn, jáne, az.

Suraqtar qoıý:
- Salalas qurmalastyń túrleri?
- Yńǵaılas salalas? Jasalý joly?
- Biryńǵaı múshelerden aıyrmashylyǵy qandaı? Tynys belgileri qandaı?

Yńǵaılas salalas qurmalas sóılem. júkteý