Jaǵalar
Sabaqtyń taqyryby: Jaǵalar. Konstrýksıalaý.
Sabaqtyń maqsaty: Jaǵalardy jikteý konstrýksıalaý. Jaǵa
Túrlerimen tanysý, iskerlikke uqyptylyqqa
baýlý.
Kórnekilikter: Jaǵa túrleri býkletteri, suraq kartalary,
baǵalaý betshesi, qaıshy, ıne, jip, ólsheýish lenta t. b. kerekti quraldar.
Uıymdastyrý: 1. Joq oqýshylardy belgileý.
2. Quraldaryn tekserý tolyqtyrý.
3. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý. Báıge oıyny.
4. Syzba turǵyzý. (jaǵa túrleri).
5. Qorytyndy «Ǵajaıyp úshtik» oıyny.
Jańa sabaq.
Qandaı da bolmasyn kıimniń ádemi bolyp kórinýi kóbine jaǵanyń formasyn durys tańdaı bilýine baılanysty. Jaǵa negizinen eki bólikten turady. Kórinip turatyn jaǵa - qyry, kórinbeı turatyn jaǵa - tiliktemesi. (Bul syzba jumysyn oryndaǵanda) aralarynan búgý syzyǵy ótedi. Jaǵa kıimniń quramdas bóliginiń biri. Kıimniń sánine qaraı úlgi jasaıdy. Jaǵa mataǵa baılanysty jalań ne qos qabatty etip tigiledi. Astyńǵy jáne ústińgi beti. Jaǵanyń ústińgi beti astyńǵy betinen 2 mm deı artyq bolady. Pishinine baılanysty jaǵalar ár túrli bolady. Jaǵa, negizinen, eki bólekten turady: kórinetin jaǵa — qyrynan jáne kórinbeıtin jaǵa - tiktemesinen, aralarynan búgý syzyǵy ótedi.
Jaǵany moıyndyqqa qosýdyń ózindik erejesi bar. Ony moıyndyqqa qondyryp tigilgen jáne negizgi bólshekpen, kóbinese aldyńǵy boımen birge pishilgen (tutas pishimdi) dep eki topqa bóledi. Pishimine qaraı olar: tik jaǵa ( bıiktigi 3, 5 - 4, 5sm), tik - qaıyrma jaǵa (bıiktigi 2, 5 - 3, 5 sm) jartylaı tik jaǵa (bıiktigi 2sm-deı), jazyq jaǵa (bıiktigi 0, 5 sm) dep bólinedi.
Syzba syzǵanda qondyryp tigý syzyǵy qanshalyqty túzý bolsa, jaǵa tiktemesi sonshalyqty bıik bolady. Moıyndyq oıyndysyna qaraı jaǵalardy: ashyq moıyndyqty jáne jabyq moıyndyqty dep bóledi.
Jaǵa túrlerine toqtalý. Býklettegi jaǵalarmen tanystyrý. Osy jaǵalardyń ishinde tik jaǵa men jartylaı tik jaǵa syzbasyn syzamyz. Tik jaǵaǵa beriletin belgili bir ólshemder bolady. Jaǵanyń uzyndyǵy aldyńǵy boı men artqy boı moıyn oıyndysyn ólsheý arqyly alynady. Eni 4 sm beriledi. OA 21 sm. OJ 4 sm. OO1= OA: 2 = 21: 2 = 11, 5 sm. AA1 qondyryp tigý syzyǵy 3 sm beriledi. Jaǵa qıyqtaryn shyǵarý núktesi OJ= O1O2 = A1A2.
Jaǵa eni boıynsha qondyryp tigý syzyǵyna paralell syzyqtar arqyly qosamyz. Jartylaı tik jaǵa syzbasyn túsirý. Kóterý núktesi 3 sm. Jaǵanyń eni = 10 sm. Búgý syzyǵynyń ortasyn tabý jaǵanyń uzyndyǵyn 2-ge bólý arqyly tabylady.
Jartylaı tik jaǵa syzba qurylymy: Kóterý mólsheri ( bıiktigi) 4 - 6 sm. Kómekshi Jm oıa - 0, 2hO, J+2 sm. Kómekshi syzyq núktelerdi qosý. Kómekshi syzyq JA: 2. Qaıyrý mólsheri 1 sm. Qondyrý tigý syzyǵy J tik buryshty. Jaǵa eni 9 - 10, 5sm. Jaǵanyń aldyńǵy sheti AA3 =JJ1. Kómekshi syzyq núktelerdi qosý. Kómekshi syzyq J1AZ: 2. Qaıyrý mólsheri 2 - 2, 5 sm. Jaǵa qyryqıyǵy J núkteleri buryshtaryn qosý.
Jaǵa úlgilerinen syzbalar.
Saramandyq jumys:
1. Jaǵa túrleriniń syzbasyn túsirip úlgi daıyndaý.
2. Úlgini mataǵa ornalastyryp jaǵa qıamyz.
3. Syzba boıynsha tigýge mata eseptep alamyz.
4. Jaǵany bir birine qosyp jumys jasaımyz.
Qorytyndylaý:
Ǵajaıyp úshtik oıyny arqyly qorytyndylaımyz.
Baǵalaý:
Jumys ornyn jınastyrý.
Báıge
1. Erkin qonymdylyq úshin qosymsha ólshemderdi ata.
Jaýaby:
1. Moıyn oramyna = 0, 7 – 1sm
2. Kókirek oramyna = 4 – 6 sm.
3. Bel oramyna = 1 – 3 sm.
4. Myqyn (jambas) oramyna 2 – 4 sm.
2. Syzba qandaı bólshekterden turady?
Jaýaby:
1. Bazıstik tor.
2. Artqy boı.
3. Aldyńǵy boı.
4. Jeń.
5. Jaǵa
3. Bazıstik tor qandaı ólshemderge baılanysty jasalady?
Jaýaby:
1. Artqy boı.
2. Aldyńǵy boı eni.
3. Jartylaı myqyn oramy.
4. Aldyńǵy boıdyń bel syzyǵyna deıingi bıiktigi.
5. Buıymnyń uzyndyǵy.
4. Jeń konstrýksıasyn oryndaý úshin qandaı ólshemder alý kerek?
Jaýaby:
1. Bilek oramy.
2. Bilezik oramy.
3. Jeń uzyndyǵy.
5. Romantıkalyq, fólklorlyq stılderge anyqtama ber.
Jaýaby:
1. Romantıkalyq stıl – ádemilik, erekshelik, náziktik, bólinip kórinip turady. Mysaly: Jelbirshekter, shilterler, banttar jatady.
2. Fólklorlyq stıl – ulttyq sıpattaǵy osy zamanǵy kıimder. Mysaly: oıý – órnekter, kesteler jatady.
6. Klasıkalyq, sporttyq stılderge anyqtama ber.
Jaýaby:
1. Klasıkalyq stılge - formanyń turaqtylyǵy jatady. Mysaly: kostúm – shalbar, jeket – kostúm, plash, beldemshe, blýzka t. b.
2. Sporttyq stılge - demalysta, sportpen aınalysqanda, saıahatqa shyqqanda kıýge yńǵaıly kıimder. Mysaly: kúrteme, jeıde, kombınezondar, djınsy.
7. Stıl degenimiz ne? Stıl neshege bólinedi?
Jaýaby: Stıl degenimiz – máner, sıpat, ereksheliktik.
Stıl 4 bólinedi: 1. Klasıkalyq stıl.
2. Sporttyq stıl.
3. Romantıkalyq stıl.
4. Fólklorlyq stıl.
8. Sán, kostúm sózine anyqtama ber.
Sán – kıim kıý mádenıeti, ár – túrli qoǵamnyń, dáýirdiń turaqty kıim úlgisi.
Kostúm – belgili bir ulttyń, ár – túrli qoǵamnyń, dáýirdiń turaqty kıim úlgisi.
9. Tulǵa ólshemderin ata.
Jaýaby: Oram, Jartylaı oram, Eni, Bıiktigi, Uzyndyq.
10. Kıimdi konstrýksıalaý prosesi.
1. Sýretter.
2. Qosymshalar.
3. Syzbalar.
4. Esepteý formýlalary.
11. Ólshemdi adam denesiniń qaı jaǵynda turyp ólsheıdi?
Jaýaby: Ólshemderdi adamnyń denesiniń oń jaǵynda turyp ólsheıdi.
12. Kóldeneń ólshem men uzyndyq ólshemder qalaı jazylady?
Jaýaby: Uzyndyq ólshemder tolyq, kóldeneń ólshemder jartylaı jazylady.
13. Ólshem alý kezinde saqtalatyn erejelerdi atap ber.
1. Ólshemdi oń jaǵynan turyp ólsheý.
2. Ólsheýish lentany qatty tartýǵa nemese bosatýǵa bolmaıdy.
3. Ólshem alatyn adam tik turýy qajet.
«Ǵajaıyp úshtik» oıyny.
Tehnologıa páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵanyń uzyndyǵyn qalaı tabamyz?
Jaýaby: Artqy jáne aldyńǵy boıdyq moıyn oıyndysyn ólsheý arqyly tabamyz.
20 upaı 2. Ashyq moıyndyqty jaǵalardy ata.
Jaýaby: Ashyq moıyndyqty jaǵalar. 1. Sháli jaǵa. 2. Kostúm jaǵa.
3. Apash jaǵa. 4. Jazyq.
10 upaı
3. Jabyq moıyndyqty jaǵalar.
Jaýaby: 1. Tik jaǵa. 2. Qaıyrma jaǵa. 3. Jartylaı tik jaǵa.
Syzý páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵa bólikterin ata.
Jaýaby: 1. Jaǵa qyry. 2. Jaǵa tiliktemesi.
20 upaı 2. Jaǵa qandaı buryshtyq syzbada syzylady?
Jaýaby: Jaǵa kóbine tik buryshty syzbada syzylady.
10 upaı
3. Jaǵa syzyqtaryn ata.
Jaýaby: 1. Búgilý syzyǵy. 2. Qondyryp tigý syzyǵy. 3. Jıek syzyǵy.
Matematıka páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵanyń búgý syzyǵynyń ortasyn qalaı tabady?
Jaýaby: Jaǵanyń uzyndyǵyn 2 - ge bóledi.
20 upaı 2. Tik jaǵa syzbasynyń qondyryp tigý syzyǵy neshe sm esebimen alynady?
Jaýaby: Qondyryp tigý syzyǵy 3 sm kóleminde alynady.
10 upaı
3. Jartylaı tik jaǵa syzbasynyń kóterý mólsheriniń bıiktigi neshe sm esebimen alynady?
Jaýaby: Jartylaı tik jaǵanyń kóterý mólsheri 2-4sm aralyǵynda alynady.
Sabaqtyń maqsaty: Jaǵalardy jikteý konstrýksıalaý. Jaǵa
Túrlerimen tanysý, iskerlikke uqyptylyqqa
baýlý.
Kórnekilikter: Jaǵa túrleri býkletteri, suraq kartalary,
baǵalaý betshesi, qaıshy, ıne, jip, ólsheýish lenta t. b. kerekti quraldar.
Uıymdastyrý: 1. Joq oqýshylardy belgileý.
2. Quraldaryn tekserý tolyqtyrý.
3. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý. Báıge oıyny.
4. Syzba turǵyzý. (jaǵa túrleri).
5. Qorytyndy «Ǵajaıyp úshtik» oıyny.
Jańa sabaq.
Qandaı da bolmasyn kıimniń ádemi bolyp kórinýi kóbine jaǵanyń formasyn durys tańdaı bilýine baılanysty. Jaǵa negizinen eki bólikten turady. Kórinip turatyn jaǵa - qyry, kórinbeı turatyn jaǵa - tiliktemesi. (Bul syzba jumysyn oryndaǵanda) aralarynan búgý syzyǵy ótedi. Jaǵa kıimniń quramdas bóliginiń biri. Kıimniń sánine qaraı úlgi jasaıdy. Jaǵa mataǵa baılanysty jalań ne qos qabatty etip tigiledi. Astyńǵy jáne ústińgi beti. Jaǵanyń ústińgi beti astyńǵy betinen 2 mm deı artyq bolady. Pishinine baılanysty jaǵalar ár túrli bolady. Jaǵa, negizinen, eki bólekten turady: kórinetin jaǵa — qyrynan jáne kórinbeıtin jaǵa - tiktemesinen, aralarynan búgý syzyǵy ótedi.
Jaǵany moıyndyqqa qosýdyń ózindik erejesi bar. Ony moıyndyqqa qondyryp tigilgen jáne negizgi bólshekpen, kóbinese aldyńǵy boımen birge pishilgen (tutas pishimdi) dep eki topqa bóledi. Pishimine qaraı olar: tik jaǵa ( bıiktigi 3, 5 - 4, 5sm), tik - qaıyrma jaǵa (bıiktigi 2, 5 - 3, 5 sm) jartylaı tik jaǵa (bıiktigi 2sm-deı), jazyq jaǵa (bıiktigi 0, 5 sm) dep bólinedi.
Syzba syzǵanda qondyryp tigý syzyǵy qanshalyqty túzý bolsa, jaǵa tiktemesi sonshalyqty bıik bolady. Moıyndyq oıyndysyna qaraı jaǵalardy: ashyq moıyndyqty jáne jabyq moıyndyqty dep bóledi.
Jaǵa túrlerine toqtalý. Býklettegi jaǵalarmen tanystyrý. Osy jaǵalardyń ishinde tik jaǵa men jartylaı tik jaǵa syzbasyn syzamyz. Tik jaǵaǵa beriletin belgili bir ólshemder bolady. Jaǵanyń uzyndyǵy aldyńǵy boı men artqy boı moıyn oıyndysyn ólsheý arqyly alynady. Eni 4 sm beriledi. OA 21 sm. OJ 4 sm. OO1= OA: 2 = 21: 2 = 11, 5 sm. AA1 qondyryp tigý syzyǵy 3 sm beriledi. Jaǵa qıyqtaryn shyǵarý núktesi OJ= O1O2 = A1A2.
Jaǵa eni boıynsha qondyryp tigý syzyǵyna paralell syzyqtar arqyly qosamyz. Jartylaı tik jaǵa syzbasyn túsirý. Kóterý núktesi 3 sm. Jaǵanyń eni = 10 sm. Búgý syzyǵynyń ortasyn tabý jaǵanyń uzyndyǵyn 2-ge bólý arqyly tabylady.
Jartylaı tik jaǵa syzba qurylymy: Kóterý mólsheri ( bıiktigi) 4 - 6 sm. Kómekshi Jm oıa - 0, 2hO, J+2 sm. Kómekshi syzyq núktelerdi qosý. Kómekshi syzyq JA: 2. Qaıyrý mólsheri 1 sm. Qondyrý tigý syzyǵy J tik buryshty. Jaǵa eni 9 - 10, 5sm. Jaǵanyń aldyńǵy sheti AA3 =JJ1. Kómekshi syzyq núktelerdi qosý. Kómekshi syzyq J1AZ: 2. Qaıyrý mólsheri 2 - 2, 5 sm. Jaǵa qyryqıyǵy J núkteleri buryshtaryn qosý.
Jaǵa úlgilerinen syzbalar.
Saramandyq jumys:
1. Jaǵa túrleriniń syzbasyn túsirip úlgi daıyndaý.
2. Úlgini mataǵa ornalastyryp jaǵa qıamyz.
3. Syzba boıynsha tigýge mata eseptep alamyz.
4. Jaǵany bir birine qosyp jumys jasaımyz.
Qorytyndylaý:
Ǵajaıyp úshtik oıyny arqyly qorytyndylaımyz.
Baǵalaý:
Jumys ornyn jınastyrý.
Báıge
1. Erkin qonymdylyq úshin qosymsha ólshemderdi ata.
Jaýaby:
1. Moıyn oramyna = 0, 7 – 1sm
2. Kókirek oramyna = 4 – 6 sm.
3. Bel oramyna = 1 – 3 sm.
4. Myqyn (jambas) oramyna 2 – 4 sm.
2. Syzba qandaı bólshekterden turady?
Jaýaby:
1. Bazıstik tor.
2. Artqy boı.
3. Aldyńǵy boı.
4. Jeń.
5. Jaǵa
3. Bazıstik tor qandaı ólshemderge baılanysty jasalady?
Jaýaby:
1. Artqy boı.
2. Aldyńǵy boı eni.
3. Jartylaı myqyn oramy.
4. Aldyńǵy boıdyń bel syzyǵyna deıingi bıiktigi.
5. Buıymnyń uzyndyǵy.
4. Jeń konstrýksıasyn oryndaý úshin qandaı ólshemder alý kerek?
Jaýaby:
1. Bilek oramy.
2. Bilezik oramy.
3. Jeń uzyndyǵy.
5. Romantıkalyq, fólklorlyq stılderge anyqtama ber.
Jaýaby:
1. Romantıkalyq stıl – ádemilik, erekshelik, náziktik, bólinip kórinip turady. Mysaly: Jelbirshekter, shilterler, banttar jatady.
2. Fólklorlyq stıl – ulttyq sıpattaǵy osy zamanǵy kıimder. Mysaly: oıý – órnekter, kesteler jatady.
6. Klasıkalyq, sporttyq stılderge anyqtama ber.
Jaýaby:
1. Klasıkalyq stılge - formanyń turaqtylyǵy jatady. Mysaly: kostúm – shalbar, jeket – kostúm, plash, beldemshe, blýzka t. b.
2. Sporttyq stılge - demalysta, sportpen aınalysqanda, saıahatqa shyqqanda kıýge yńǵaıly kıimder. Mysaly: kúrteme, jeıde, kombınezondar, djınsy.
7. Stıl degenimiz ne? Stıl neshege bólinedi?
Jaýaby: Stıl degenimiz – máner, sıpat, ereksheliktik.
Stıl 4 bólinedi: 1. Klasıkalyq stıl.
2. Sporttyq stıl.
3. Romantıkalyq stıl.
4. Fólklorlyq stıl.
8. Sán, kostúm sózine anyqtama ber.
Sán – kıim kıý mádenıeti, ár – túrli qoǵamnyń, dáýirdiń turaqty kıim úlgisi.
Kostúm – belgili bir ulttyń, ár – túrli qoǵamnyń, dáýirdiń turaqty kıim úlgisi.
9. Tulǵa ólshemderin ata.
Jaýaby: Oram, Jartylaı oram, Eni, Bıiktigi, Uzyndyq.
10. Kıimdi konstrýksıalaý prosesi.
1. Sýretter.
2. Qosymshalar.
3. Syzbalar.
4. Esepteý formýlalary.
11. Ólshemdi adam denesiniń qaı jaǵynda turyp ólsheıdi?
Jaýaby: Ólshemderdi adamnyń denesiniń oń jaǵynda turyp ólsheıdi.
12. Kóldeneń ólshem men uzyndyq ólshemder qalaı jazylady?
Jaýaby: Uzyndyq ólshemder tolyq, kóldeneń ólshemder jartylaı jazylady.
13. Ólshem alý kezinde saqtalatyn erejelerdi atap ber.
1. Ólshemdi oń jaǵynan turyp ólsheý.
2. Ólsheýish lentany qatty tartýǵa nemese bosatýǵa bolmaıdy.
3. Ólshem alatyn adam tik turýy qajet.
«Ǵajaıyp úshtik» oıyny.
Tehnologıa páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵanyń uzyndyǵyn qalaı tabamyz?
Jaýaby: Artqy jáne aldyńǵy boıdyq moıyn oıyndysyn ólsheý arqyly tabamyz.
20 upaı 2. Ashyq moıyndyqty jaǵalardy ata.
Jaýaby: Ashyq moıyndyqty jaǵalar. 1. Sháli jaǵa. 2. Kostúm jaǵa.
3. Apash jaǵa. 4. Jazyq.
10 upaı
3. Jabyq moıyndyqty jaǵalar.
Jaýaby: 1. Tik jaǵa. 2. Qaıyrma jaǵa. 3. Jartylaı tik jaǵa.
Syzý páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵa bólikterin ata.
Jaýaby: 1. Jaǵa qyry. 2. Jaǵa tiliktemesi.
20 upaı 2. Jaǵa qandaı buryshtyq syzbada syzylady?
Jaýaby: Jaǵa kóbine tik buryshty syzbada syzylady.
10 upaı
3. Jaǵa syzyqtaryn ata.
Jaýaby: 1. Búgilý syzyǵy. 2. Qondyryp tigý syzyǵy. 3. Jıek syzyǵy.
Matematıka páni boıynsha.
30 upaı 1. Jaǵanyń búgý syzyǵynyń ortasyn qalaı tabady?
Jaýaby: Jaǵanyń uzyndyǵyn 2 - ge bóledi.
20 upaı 2. Tik jaǵa syzbasynyń qondyryp tigý syzyǵy neshe sm esebimen alynady?
Jaýaby: Qondyryp tigý syzyǵy 3 sm kóleminde alynady.
10 upaı
3. Jartylaı tik jaǵa syzbasynyń kóterý mólsheriniń bıiktigi neshe sm esebimen alynady?
Jaýaby: Jartylaı tik jaǵanyń kóterý mólsheri 2-4sm aralyǵynda alynady.
You Might Also Like
