Jaqsy men jaman
Jaqsy men jaman
Maqsaty: óleńdi mánerlep oqý, mazmunyn ashý, túsindirý; óleń joldary arqyly jaqsy men jamandy ajyrata bilýin meńgertý, balalardyń shyǵarmashylyq oılaý qabiletterin damytý, jaqsy men jaman týraly óz oılaryn ashyp aıta bilýge baýlý; jaqsy bolyp ósýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: jaqsy balamen, jaman balanyń is - áreketi týraly sýretter, slaıd, jumys dápteri.
Ádis - tásilderi: suraq - jaýap, taqpaqtar, áńgimeleý.
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý. Sálemdesý sáti.
Armysyń qaıyrymdy Kún!
Armysyń qaıyrymdy Aspan ata!
Armysyń meniń dostarym!
Armysyń kelgen qonaqtar!
Kirispe bólim.
Beıne fılm
Suraq - jaýap:
- Jaqsy degen nemene?
1. Gúl ósirgen jaqsy.
2. Aǵashtarǵa, gúlderge sý quıǵan jaqsy.
3. Úlkenderge kómektesken jaqsy.
- Jaman degen nemene?
1. Salaq, kir - qojalaq bolǵan jaman.
2. Aǵashtyń butaǵyn syndyrǵan jaman.
3. Kishkentaı balalardy jylatqan jaman.
Jańa sabaq:
- Biz búgin «Jaqsy men jaman» degen tóńireginde jaqsy áreketter jasaý, jaqsydan úırený, jamannan jırený adamdy aınalasyn zor qýananyshqa bólep, baqytqa jeteleıtini týraly aıtamyz. Adam boıynda jaqsy - jaman qasıetter bolady.
- Jaqsylyq jasaý degenimiz ózderiń aıtqandaı, adamdarǵa, aınalaǵa, tabıǵatqa qaıyrymdylyq pen qamqorlyq jasaýdy, kómek kórsetýdi bildiredi. Adamdardyń bir - birine degen syılastyǵy artady. Sondaı - aq adam boıynda jaman teris, qasıetterde bolady. Ol qandaı qasıetter, odan qalaı saqtanamyz, ony búgingi «Jaqsy men jaman» degen sabaǵymyzdyń barysynda biletin bolamyz. Osy Óleńdi jazǵan Qastek Baıanbaıuly men tanysamyz.
1936 jyly 15 qarashada Almaty oblysynyń Alakól aýdanyndaǵy Taldybulaq degen jerde dúnıege kelgen. Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde bilim alǵan. 1960 jyldan bastap Alakól aýdandyq, 1965 jyldan bastap Almaty oblystyq gazet redaksıalarynda ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi bolyp istegen. 1971 – 1995 jj. «Jazýshy» baspasynda redaksıa meńgerýshisi, «Jalyn» baspasynda Bas redaktor qyzmetterin atqarǵan.
Balalarǵa arnalǵan «Arǵymaq» atty alǵashqy jınaǵy «Jazýshy» baspasynan jaryq kórgen. Óleńderi bastaýysh synyp oqýlyqtaryna, kómekshi quraldarǵa enip, keıbirine ánder jazylǵan, ertegileri boıynsha múltfılmder túsirilgen, orys, ýkraın, belorýs, ózbek, bolgar, moldovan, túrikmen, ázirbaıjan, lıtvan jáne basqa tilderge aýdarylǵan.
- Qane, balalar, men senderge suraq qoıaıyn.
- Jaqsy degen nemene?
Aǵashtarǵa, gúlderge sý quıǵan jaqsy.
Úlkenderge kómektesken jaqsy.
- Durys aıtasyńdar.
Al jaman degen nemene?
Salaq, kir - qojalaq bolǵan jaman.
Aǵashtyń butaǵyn syndyrǵan jaman.
Kishkentaı balalardy jylatqan jaman.
- Durys aıtasyńdar, balalar.
Mánerlep oqý (birge oqý).
Qaıyr kútpe baladan
Óz mysyǵyn sabaǵan
Kim aldasa anasyn,
Oǵan qalaı nanarsyń.
«eki» bolsa alǵany,
bala uıatqa qalǵany.
Oınap júrip jylasa,
oryndy emes bul asa.
Kelse sózi anaıy,
maqtamas bul balany,
Jala japqan basqaǵa,
baryp turǵan masqara.
Dobyn qımas oınaýǵa,
uıat sarań bolǵanda
Kim maqtansa kóbirek,
jasaıdy minez jóni joq.
Erinse qol jýǵanǵa,
Nassyń deımiz mundaıda.
Munsha ýaqyt sanarlyq,
Bar eken ǵoı jamandyq.
Bári jaqsy balanyń,
Beske oqıdy sabaǵyn.
Aınalaıyn baladan,
kógershindi aıaǵan.
Adal bolsa dosyna,
azamatyń osynda.
Oınatsa kim inisin,
maquldaımyz munysyn.
Ádil bolsań oıynda,
Jaqsy minez onyń da.
Kútse bala ájesin,
Jaqsy deımiz dál osyń.
Ósken bala aýylda,
Oınar attyń jalynda.
Ózi túıme qadasa,
Mundaı bala tamasha.
Ýádesin saqtaǵan,
Balany jurt maqtaǵan.
Bolady ári sanaýǵa,
Jaqsylyq kóp qalaıda.
- Óleń ne jaıly aıtylǵan (suraq, jaýap)?
- Óleńde qandaı jaǵymsyz qylyqtar beınelengen?
Jaǵymdy, jaǵysyz áreketterdi toptastyrý.
- Osy óleńde jazylǵan jaman - jaqsy qasıetterdi kim taýyp beredi?
Toppen jumys.
1 - top osy kórsetilgen sýret boıynsha jaqsy qasıetter týraly áńgimeleıdi.
2 - top jaman qasıetter týraly áńgimeleıdi.
3 - top Qupıa hattar syry men jaǵdaıattar
4 - top Qupıa hattar syry men jaǵdaıattar
- Balalar, jaqsy men dos bolyp, jaqsydan úırenip, al jamandyqtan aýlaq júreıik.
Muǵalim sózi: Adam balasynyń boıynda jaqsy da, jaman da qasıetter bolady eken. Adam bolatyn bala - barlyq jaqsy qasıetterdi úırenip, jaman minez ádetterden. unamsyz qylyqtardan aýlaq bolýǵa tyrysýy kerek.
Asosıasıa qurý.
Muǵalim suraq qoıý arqyly asosıasıa qurady.
Ómirdegi jaqsy - jaman qasıetterdi aıtady.
Jaqsy:
1 – adaldyq;
2 – meıirimdilik;
3 – qamqorlyq;
4 – kómek;
5 – qaıyrymdylyq.
Jaman:
1 – maqtanshaq;
2 – ótirikshi;
3 – ádepsiz;
4 – sarań;
5 – erinshek.
- Jaqsy bala osy qasıetterdi úırenip, jaman minez, ádetterden, unamsyz qylyqtardan aýlaq bolýǵa tyrysýlaryń kerek.
Jalǵasyn tap oıyny: Maqaldyń basyn aıtyp sońyn balalar aıtady.
- Balalar búgin biz jaqsy, jaman týraly áńgimelestik. Sender jaqsydan úırenip, jamannan jırený úshin ata - babalarymyz kóptegen maqal - mátelder aıtqan. Maqaldyń jalǵasyn balalar aıtady.
Jaqsydan úıren – _______________ (jamannan jıren).
Jaman - shaıqap sóıler – ______________ (jaqsy baıqap sóıler).
Jamandyqty - umyt – _______________ (jaqsylyqqa umtyl).
Ádepti bala - arly bala – ________________ (ádepsiz bala sorly bala). Muǵalim: Maqaldy jaqsy biledi ekensińder.
«Oınaıyq ta, oılaıyq» (kerisinshe jazylǵan naqty jaýabyn balalar aıtady).
- Úlkenderdiń aldynan kesip ótýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Qustardy atýǵa bolady – balalardyń jaýaby.
- Sabaqtan keshigýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Esikti kerýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Úıge júgirip kirýge bolady – balalardyń jaýaby.
«Adamdar bir - birine qaıyrymdylyq, meıirimdilik tanytý arqyly jaqsylyq jasaıdy».
Balalar sózi (birge aıtady).
Jaqsylyqtan úırenip, bolamyz biz jaqsy adam.
Jamandyqtan jırenip, úlgi alamyz jaqsydan.
Muǵalim: Jarqyraǵan kúndeı meıirimdi, jan shýaqty, kóńilderiń aq, adamǵa tek jaqsylyq jasaı biletin adamgershiligi mol azamat bolyńdar. Aldaǵy ýaqyttan bastap jaman ádet pen qylyqtardan tazaryp, jany taza, kóńili aq, rýhanı sezimderge baı adam bolyńdar.
Úı jumysy: Óleńdi oqý.
Qorytyndy:
Jaqyndy, dosty aıala
Qanatyń sonda talmaıdy.
Baryńdy jurttan aıama.
Jaqsylyq jasaý arqyly.
Maqsaty: óleńdi mánerlep oqý, mazmunyn ashý, túsindirý; óleń joldary arqyly jaqsy men jamandy ajyrata bilýin meńgertý, balalardyń shyǵarmashylyq oılaý qabiletterin damytý, jaqsy men jaman týraly óz oılaryn ashyp aıta bilýge baýlý; jaqsy bolyp ósýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: jaqsy balamen, jaman balanyń is - áreketi týraly sýretter, slaıd, jumys dápteri.
Ádis - tásilderi: suraq - jaýap, taqpaqtar, áńgimeleý.
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý. Sálemdesý sáti.
Armysyń qaıyrymdy Kún!
Armysyń qaıyrymdy Aspan ata!
Armysyń meniń dostarym!
Armysyń kelgen qonaqtar!
Kirispe bólim.
Beıne fılm
Suraq - jaýap:
- Jaqsy degen nemene?
1. Gúl ósirgen jaqsy.
2. Aǵashtarǵa, gúlderge sý quıǵan jaqsy.
3. Úlkenderge kómektesken jaqsy.
- Jaman degen nemene?
1. Salaq, kir - qojalaq bolǵan jaman.
2. Aǵashtyń butaǵyn syndyrǵan jaman.
3. Kishkentaı balalardy jylatqan jaman.
Jańa sabaq:
- Biz búgin «Jaqsy men jaman» degen tóńireginde jaqsy áreketter jasaý, jaqsydan úırený, jamannan jırený adamdy aınalasyn zor qýananyshqa bólep, baqytqa jeteleıtini týraly aıtamyz. Adam boıynda jaqsy - jaman qasıetter bolady.
- Jaqsylyq jasaý degenimiz ózderiń aıtqandaı, adamdarǵa, aınalaǵa, tabıǵatqa qaıyrymdylyq pen qamqorlyq jasaýdy, kómek kórsetýdi bildiredi. Adamdardyń bir - birine degen syılastyǵy artady. Sondaı - aq adam boıynda jaman teris, qasıetterde bolady. Ol qandaı qasıetter, odan qalaı saqtanamyz, ony búgingi «Jaqsy men jaman» degen sabaǵymyzdyń barysynda biletin bolamyz. Osy Óleńdi jazǵan Qastek Baıanbaıuly men tanysamyz.
1936 jyly 15 qarashada Almaty oblysynyń Alakól aýdanyndaǵy Taldybulaq degen jerde dúnıege kelgen. Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde bilim alǵan. 1960 jyldan bastap Alakól aýdandyq, 1965 jyldan bastap Almaty oblystyq gazet redaksıalarynda ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi bolyp istegen. 1971 – 1995 jj. «Jazýshy» baspasynda redaksıa meńgerýshisi, «Jalyn» baspasynda Bas redaktor qyzmetterin atqarǵan.
Balalarǵa arnalǵan «Arǵymaq» atty alǵashqy jınaǵy «Jazýshy» baspasynan jaryq kórgen. Óleńderi bastaýysh synyp oqýlyqtaryna, kómekshi quraldarǵa enip, keıbirine ánder jazylǵan, ertegileri boıynsha múltfılmder túsirilgen, orys, ýkraın, belorýs, ózbek, bolgar, moldovan, túrikmen, ázirbaıjan, lıtvan jáne basqa tilderge aýdarylǵan.
- Qane, balalar, men senderge suraq qoıaıyn.
- Jaqsy degen nemene?
Aǵashtarǵa, gúlderge sý quıǵan jaqsy.
Úlkenderge kómektesken jaqsy.
- Durys aıtasyńdar.
Al jaman degen nemene?
Salaq, kir - qojalaq bolǵan jaman.
Aǵashtyń butaǵyn syndyrǵan jaman.
Kishkentaı balalardy jylatqan jaman.
- Durys aıtasyńdar, balalar.
Mánerlep oqý (birge oqý).
Qaıyr kútpe baladan
Óz mysyǵyn sabaǵan
Kim aldasa anasyn,
Oǵan qalaı nanarsyń.
«eki» bolsa alǵany,
bala uıatqa qalǵany.
Oınap júrip jylasa,
oryndy emes bul asa.
Kelse sózi anaıy,
maqtamas bul balany,
Jala japqan basqaǵa,
baryp turǵan masqara.
Dobyn qımas oınaýǵa,
uıat sarań bolǵanda
Kim maqtansa kóbirek,
jasaıdy minez jóni joq.
Erinse qol jýǵanǵa,
Nassyń deımiz mundaıda.
Munsha ýaqyt sanarlyq,
Bar eken ǵoı jamandyq.
Bári jaqsy balanyń,
Beske oqıdy sabaǵyn.
Aınalaıyn baladan,
kógershindi aıaǵan.
Adal bolsa dosyna,
azamatyń osynda.
Oınatsa kim inisin,
maquldaımyz munysyn.
Ádil bolsań oıynda,
Jaqsy minez onyń da.
Kútse bala ájesin,
Jaqsy deımiz dál osyń.
Ósken bala aýylda,
Oınar attyń jalynda.
Ózi túıme qadasa,
Mundaı bala tamasha.
Ýádesin saqtaǵan,
Balany jurt maqtaǵan.
Bolady ári sanaýǵa,
Jaqsylyq kóp qalaıda.
- Óleń ne jaıly aıtylǵan (suraq, jaýap)?
- Óleńde qandaı jaǵymsyz qylyqtar beınelengen?
Jaǵymdy, jaǵysyz áreketterdi toptastyrý.
- Osy óleńde jazylǵan jaman - jaqsy qasıetterdi kim taýyp beredi?
Toppen jumys.
1 - top osy kórsetilgen sýret boıynsha jaqsy qasıetter týraly áńgimeleıdi.
2 - top jaman qasıetter týraly áńgimeleıdi.
3 - top Qupıa hattar syry men jaǵdaıattar
4 - top Qupıa hattar syry men jaǵdaıattar
- Balalar, jaqsy men dos bolyp, jaqsydan úırenip, al jamandyqtan aýlaq júreıik.
Muǵalim sózi: Adam balasynyń boıynda jaqsy da, jaman da qasıetter bolady eken. Adam bolatyn bala - barlyq jaqsy qasıetterdi úırenip, jaman minez ádetterden. unamsyz qylyqtardan aýlaq bolýǵa tyrysýy kerek.
Asosıasıa qurý.
Muǵalim suraq qoıý arqyly asosıasıa qurady.
Ómirdegi jaqsy - jaman qasıetterdi aıtady.
Jaqsy:
1 – adaldyq;
2 – meıirimdilik;
3 – qamqorlyq;
4 – kómek;
5 – qaıyrymdylyq.
Jaman:
1 – maqtanshaq;
2 – ótirikshi;
3 – ádepsiz;
4 – sarań;
5 – erinshek.
- Jaqsy bala osy qasıetterdi úırenip, jaman minez, ádetterden, unamsyz qylyqtardan aýlaq bolýǵa tyrysýlaryń kerek.
Jalǵasyn tap oıyny: Maqaldyń basyn aıtyp sońyn balalar aıtady.
- Balalar búgin biz jaqsy, jaman týraly áńgimelestik. Sender jaqsydan úırenip, jamannan jırený úshin ata - babalarymyz kóptegen maqal - mátelder aıtqan. Maqaldyń jalǵasyn balalar aıtady.
Jaqsydan úıren – _______________ (jamannan jıren).
Jaman - shaıqap sóıler – ______________ (jaqsy baıqap sóıler).
Jamandyqty - umyt – _______________ (jaqsylyqqa umtyl).
Ádepti bala - arly bala – ________________ (ádepsiz bala sorly bala). Muǵalim: Maqaldy jaqsy biledi ekensińder.
«Oınaıyq ta, oılaıyq» (kerisinshe jazylǵan naqty jaýabyn balalar aıtady).
- Úlkenderdiń aldynan kesip ótýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Qustardy atýǵa bolady – balalardyń jaýaby.
- Sabaqtan keshigýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Esikti kerýge bolady – balalardyń jaýaby.
- Úıge júgirip kirýge bolady – balalardyń jaýaby.
«Adamdar bir - birine qaıyrymdylyq, meıirimdilik tanytý arqyly jaqsylyq jasaıdy».
Balalar sózi (birge aıtady).
Jaqsylyqtan úırenip, bolamyz biz jaqsy adam.
Jamandyqtan jırenip, úlgi alamyz jaqsydan.
Muǵalim: Jarqyraǵan kúndeı meıirimdi, jan shýaqty, kóńilderiń aq, adamǵa tek jaqsylyq jasaı biletin adamgershiligi mol azamat bolyńdar. Aldaǵy ýaqyttan bastap jaman ádet pen qylyqtardan tazaryp, jany taza, kóńili aq, rýhanı sezimderge baı adam bolyńdar.
Úı jumysy: Óleńdi oqý.
Qorytyndy:
Jaqyndy, dosty aıala
Qanatyń sonda talmaıdy.
Baryńdy jurttan aıama.
Jaqsylyq jasaý arqyly.
You Might Also Like
-
Bul oqý qyzmeti ártúrli ádis - tásilderdi paıdalana otyryp, balalardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyryp olardyń jańa dybys pen áripti este aqtaýlaryna kómektesedi.
