Jas pedagogtardyń kásibı áleýmettenýine yqpal etýshi faktorlar
JAS PEDAGOGTARDYŃ KÁSİBI ÁLEÝMETTENÝİNE YQPAL ETÝSHİ FAKTORLAR
Ańdatpa: Maqalada pedagog mamandardyń kásibı áleýmettendirý máseleleri, onyń prınsıpteri, baǵyty jáne nátıjeli kásibı áleýmettendirýdiń pedagogıkalyq sharttary qarastyrylady.
Tirek sózder: tulǵany kásibı áleýmettendirý, pedagogtyń kásibı áleýmettenýi, pedagogıkalyq sharttar.
Anotasıa: V state rassmatrıvaetsá problema professıonalnoı sosıalızasıı pedagoga, ee prınsıpy, napravlenıa, a takje ýslovıa ýspeshnoı professıonalnoı sosıalızasıı.
Klúchevye slova: professıonalnaıa sosıalızasıa lıchnostı, professıonalnaıa sosıalızasıa pedagoga, pedagogıcheskıe ýslovıa.
Abstract: The article deals with the problem of professional socialization of the teacher, its principles, directions, as well as the conditions of successful professional socialization.
Key words: professional socialization of the person, professional socialization of the teacher, pedagogical conditions.
Elimizdiń erteńi, memleketimizdiń jarqyn bolashaǵy bilimdi de bilgir jastardyń qolynda. Qaı zamanda bolmasyn qoǵamnyń qozǵaýshy kúshi - jastar. Osy rette Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Men, sizder, búgingi jastar erekshe urpaq ekenderińizdi qaıtalaýdan jalyqpaımyn. Sizder táýelsiz Qazaqstanda ómirge keldińizder jáne sonda er jetip kelesizder. Sizderdiń jastyq shaqtaryńyzdyń ýaqyty - bizdiń elimizdiń kóterilý jáne gúldený ýaqyty. Sizder osy jetistikter rýhyn jáne tabysqa degen umtylýshylyqty boılaryńyzǵa sińirdińizder», - degen sózi memleketpen ult bolashaǵy jastar bolashaǵymen tikeleı baılanysty ekendigin aıqyndaıdy [1].
«Qazaqstan Respýblıkasy úzdiksiz bilim berý júıesindegi tárbıe tujyrymdamasynda: «Qazirgi zamanǵy qoǵamda adamnan tek polıtehnıkalyq bilimdi bolýyn talap etip qana qoımaı, joǵary deńgeıdegi mádenıet, ǵylym men tehnıkanyń túrli salalarynda tereń mamandanýyn, qoǵamda ómir súrip, tirshilik ete bilýdi talap etedi» [2]. Daryndy, bilimdi jastar ǵana egemendigimizdiń erteńin baıandy etip, qoǵamnyń áleýmettik - ekonomıkalyq damýyna úles qosa alady [3].
Kásibı áleýmettenýdiń zamanaýı tujyrymdamasy fransýz áleýmettanýshy G. Tardttyń kásibı áleýmettený teorıasynan bastaý alady. Órisi keń kásibı áleýmettený teorıasyn ındıvıdtiń qarym - qatynas barysynda jalpyǵa mindetti qabyldanǵan normalardy meńgerý arqyly áleýmettik júıege aralasý prosesin sıpattaıtyn T. Parsons óńdemelegen.
Pedagogıkalyq turǵyda kásibı áleýmettený - adamnyń ómir boıy damýy men qalyptasýyndaǵy áleýmettik normalar men mádenı qundylyqtardy meńgerý úderisinde qorshaǵan ortamen ózara is - qımyl, sondaı - aq, ózi ómir súretin qoǵamda ózin - ózi damytý jáne ózin - ózi tabysty kórsetý bolyp tabylady.
Jas mamandardyń jeke tulǵasyn kásibı áleýmettendirý tómendegi negizgi mindetterdi kórsetedi:
- jas mamandardyń jeke tulǵasy bolashaǵyn, saıası jáne áleýmettik mańyzdylyǵyn ózektendirý;
- ıntellektýaldyq, uıymdastyrýshylyq, ádistemelik jáne tárbıe mindetterin júzege asyrýǵa shoǵyrlandyrý;
- ashyq aqparattyq, bilim berý, jeke tulǵany kásibı áleýmettendirý, qalyptastyrý, kásibı áleýmettik jáne tulǵalyq keńistikti qurý, jas mamandardyń jeke tulǵalyq jaýapkershiligin seziný jáne óz betinshe derbestik qasıetin saqtaı otyryp, kásibı áleýmettik ortaǵa beıimdelýi;
- jas mamandardy rýhanı, ıntellektýaldyq jáne óz densaýlyǵy men kásibı áleýmettik biliktigi men jaýapkershiligin kóterýdi uıymdastyrý;
- jas mamandardyń álemdik jáne ulttyq mádenıetti ıgerýine baılanysty toleranttylyqqa, kelisim jáne ultaralyq mádenıet pen qarym - qatynasqa tárbıeleý;
- qoǵamǵa, qorshaǵan ortaǵa, tabıǵatqa jaǵymdy kózqaras qalyptastyrýǵa yqpal etetin kásibı áleýmettik pedagogıkalyq jaǵdaı jasaý;
- kásibı baǵdar men tulǵanyń ózin - ózi iske asyrýyna jáne óz bilimin úzdiksiz jetildirý qajettigin týdyrý.
A. V. Mýdrık kásibı áleýmettenýdiń faktorlary retinde makrofaktorlardy, mezofaktorlardy jáne mıkrofaktorlardy bólip kórsetedi [4].
Pedagogtyń kásibı áleýmettenýdiń makrofaktorlaryna biz álemde bolyp jatqan prosesterdiń Qazaqstandaǵy bilim berý prosesine áser etý faktory retinde qarastyramyz. Qazaqstannyń bilim berý júıesiniń sheteldik, sonyń ishinde Eýropalyq bilim berý standarttaryna saı bolýy. Álemdik bilim berý keńistigine kirý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasy otandyq bilim berýdiń ozyq dástúrleri men standarttaryn saqtaı otyryp, álemdik bilim berý tájirıbesine baǵyttalǵan strategıalyq kýrsyn tańdady. Búginde Elbasymyz alǵa qoıǵan, damyǵan otyz eldiń qataryna kirý jónindegi «Ult jospary - 100 naqty qadam» - barshamyzǵa ortaq jaýapkershilik júktep, Qazaqstannyń bilim berý salasyn jańǵyrtýyndaǵy negizgi baǵyttaryn aıqyndaýdy kózdeıdi.
Nazarova Shynar Talǵatqyzy
M. Ótemisov atyndaǵy BQMÝ, BQO, Oral qalasy
Jas pedagogtardyń kásibı áleýmettenýine yqpal etýshi faktorlar. júkteý
Ańdatpa: Maqalada pedagog mamandardyń kásibı áleýmettendirý máseleleri, onyń prınsıpteri, baǵyty jáne nátıjeli kásibı áleýmettendirýdiń pedagogıkalyq sharttary qarastyrylady.
Tirek sózder: tulǵany kásibı áleýmettendirý, pedagogtyń kásibı áleýmettenýi, pedagogıkalyq sharttar.
Anotasıa: V state rassmatrıvaetsá problema professıonalnoı sosıalızasıı pedagoga, ee prınsıpy, napravlenıa, a takje ýslovıa ýspeshnoı professıonalnoı sosıalızasıı.
Klúchevye slova: professıonalnaıa sosıalızasıa lıchnostı, professıonalnaıa sosıalızasıa pedagoga, pedagogıcheskıe ýslovıa.
Abstract: The article deals with the problem of professional socialization of the teacher, its principles, directions, as well as the conditions of successful professional socialization.
Key words: professional socialization of the person, professional socialization of the teacher, pedagogical conditions.
Elimizdiń erteńi, memleketimizdiń jarqyn bolashaǵy bilimdi de bilgir jastardyń qolynda. Qaı zamanda bolmasyn qoǵamnyń qozǵaýshy kúshi - jastar. Osy rette Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Men, sizder, búgingi jastar erekshe urpaq ekenderińizdi qaıtalaýdan jalyqpaımyn. Sizder táýelsiz Qazaqstanda ómirge keldińizder jáne sonda er jetip kelesizder. Sizderdiń jastyq shaqtaryńyzdyń ýaqyty - bizdiń elimizdiń kóterilý jáne gúldený ýaqyty. Sizder osy jetistikter rýhyn jáne tabysqa degen umtylýshylyqty boılaryńyzǵa sińirdińizder», - degen sózi memleketpen ult bolashaǵy jastar bolashaǵymen tikeleı baılanysty ekendigin aıqyndaıdy [1].
«Qazaqstan Respýblıkasy úzdiksiz bilim berý júıesindegi tárbıe tujyrymdamasynda: «Qazirgi zamanǵy qoǵamda adamnan tek polıtehnıkalyq bilimdi bolýyn talap etip qana qoımaı, joǵary deńgeıdegi mádenıet, ǵylym men tehnıkanyń túrli salalarynda tereń mamandanýyn, qoǵamda ómir súrip, tirshilik ete bilýdi talap etedi» [2]. Daryndy, bilimdi jastar ǵana egemendigimizdiń erteńin baıandy etip, qoǵamnyń áleýmettik - ekonomıkalyq damýyna úles qosa alady [3].
Kásibı áleýmettenýdiń zamanaýı tujyrymdamasy fransýz áleýmettanýshy G. Tardttyń kásibı áleýmettený teorıasynan bastaý alady. Órisi keń kásibı áleýmettený teorıasyn ındıvıdtiń qarym - qatynas barysynda jalpyǵa mindetti qabyldanǵan normalardy meńgerý arqyly áleýmettik júıege aralasý prosesin sıpattaıtyn T. Parsons óńdemelegen.
Pedagogıkalyq turǵyda kásibı áleýmettený - adamnyń ómir boıy damýy men qalyptasýyndaǵy áleýmettik normalar men mádenı qundylyqtardy meńgerý úderisinde qorshaǵan ortamen ózara is - qımyl, sondaı - aq, ózi ómir súretin qoǵamda ózin - ózi damytý jáne ózin - ózi tabysty kórsetý bolyp tabylady.
Jas mamandardyń jeke tulǵasyn kásibı áleýmettendirý tómendegi negizgi mindetterdi kórsetedi:
- jas mamandardyń jeke tulǵasy bolashaǵyn, saıası jáne áleýmettik mańyzdylyǵyn ózektendirý;
- ıntellektýaldyq, uıymdastyrýshylyq, ádistemelik jáne tárbıe mindetterin júzege asyrýǵa shoǵyrlandyrý;
- ashyq aqparattyq, bilim berý, jeke tulǵany kásibı áleýmettendirý, qalyptastyrý, kásibı áleýmettik jáne tulǵalyq keńistikti qurý, jas mamandardyń jeke tulǵalyq jaýapkershiligin seziný jáne óz betinshe derbestik qasıetin saqtaı otyryp, kásibı áleýmettik ortaǵa beıimdelýi;
- jas mamandardy rýhanı, ıntellektýaldyq jáne óz densaýlyǵy men kásibı áleýmettik biliktigi men jaýapkershiligin kóterýdi uıymdastyrý;
- jas mamandardyń álemdik jáne ulttyq mádenıetti ıgerýine baılanysty toleranttylyqqa, kelisim jáne ultaralyq mádenıet pen qarym - qatynasqa tárbıeleý;
- qoǵamǵa, qorshaǵan ortaǵa, tabıǵatqa jaǵymdy kózqaras qalyptastyrýǵa yqpal etetin kásibı áleýmettik pedagogıkalyq jaǵdaı jasaý;
- kásibı baǵdar men tulǵanyń ózin - ózi iske asyrýyna jáne óz bilimin úzdiksiz jetildirý qajettigin týdyrý.
A. V. Mýdrık kásibı áleýmettenýdiń faktorlary retinde makrofaktorlardy, mezofaktorlardy jáne mıkrofaktorlardy bólip kórsetedi [4].
Pedagogtyń kásibı áleýmettenýdiń makrofaktorlaryna biz álemde bolyp jatqan prosesterdiń Qazaqstandaǵy bilim berý prosesine áser etý faktory retinde qarastyramyz. Qazaqstannyń bilim berý júıesiniń sheteldik, sonyń ishinde Eýropalyq bilim berý standarttaryna saı bolýy. Álemdik bilim berý keńistigine kirý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasy otandyq bilim berýdiń ozyq dástúrleri men standarttaryn saqtaı otyryp, álemdik bilim berý tájirıbesine baǵyttalǵan strategıalyq kýrsyn tańdady. Búginde Elbasymyz alǵa qoıǵan, damyǵan otyz eldiń qataryna kirý jónindegi «Ult jospary - 100 naqty qadam» - barshamyzǵa ortaq jaýapkershilik júktep, Qazaqstannyń bilim berý salasyn jańǵyrtýyndaǵy negizgi baǵyttaryn aıqyndaýdy kózdeıdi.
Nazarova Shynar Talǵatqyzy
M. Ótemisov atyndaǵy BQMÝ, BQO, Oral qalasy
Jas pedagogtardyń kásibı áleýmettenýine yqpal etýshi faktorlar. júkteý
You Might Also Like
-
Qazaq tilinen kúntizbelik - taqyryptyq jospar. 2 synyp
