InfoHub Logo

javascript tiliniń qazirgi múmkinshilikteri kóp. Vebsaıt jasaý, smartfonǵa arnalǵan baǵdarlamalar shyǵarý, 3D oıyndar jazý, tipti mıkrokontrollerdi basqarý onyń qolynan keledi. Kompúterlik ǵylym jaǵynan qaraǵanda qarapaıym jáne kemshilikteri kóp JS qalaısha Qaırat Nurtas sıaqty tanymal bolyp ketti? Bul suraqqa jaýap berý úshin tarıhqa júgineıik.

ja vascript - ti 1995 jyly Netscape kompanıasynyń qyzmetkeri Brendan Aık jasap shyǵardy. Sondaǵy kompanıanyń maqsaty - ózderiniń Netscape braýzeri Microsoft - tyń Internet Explorer braýzerinen ozyq bolýy kerek. Statıkalyq veb paraqshalarǵa kishkene dınamıka qosý tutynýshylardyń qyzyqshylyǵyn arttyrý kerek bolatyn. Jáne de áýesqoı programmısterge ońaı bolý úshin til qarapaıym bolý kerek edi.

Netscape dál tapty - ja vascript az ýaqytta veb paraqshalarǵa arnalǵan skrıpter jazý tili retinde keń tarady. Microsoft tildiń mańyzyn túsinip, keıin 1996 jyldyń tamyzynda Internet Explorer - diń 3. 0 nusqasyna ja vascript qoldaýyn qosady.

Sóıtip, 90 - shy jyldardyń sońynda JS tordaǵy eń tanymal klıent - jaq baǵdarlama jazý tili bolyp shyqty. Biraq onyń maqsatty aýdıtorıasy veb jazýshylar jáne basqa da “áýesqoılar” bolǵan soń, kóptegen qásipqoı programmerler ja vascript - ti mensinbeı júrdi. Áli kúnge deıin ondaılar bar.

2005 jyldyń aqpanynda Google kompanıasy Google Maps ónimin álemge usyndy. Bul jaıt adamdar meken - jaıdy qalaı izdeıtinin ózgertýmen qatar JS - pen tyǵyz baılanysty Ajax tehnologıasyn ashty. Bul tehnologıa saıtta jańa málimet kórsetý úshin búkil paraqshany jańadan júktemeı, tek kerekti aqparatty serverden asınhrondy túrde (ıaǵnı, saıtpen qoldanýdy toqtatpaı, fondy túrde) qabyldap, paraqshanyń kishkene bóligin ǵana jańartýǵa múmkindik berdi. Ǵalamtor áleminde bul mańyzdy ilgeri qadam bolyp sanaldy.

Sol jyly CouchDB derekqor júıesi paıda boldy. Bul júıe aqparatty JSON formatynda (JS - tiń “týǵan” formaty) saqtaıdy jáne onyń ındeksteri men kórinisteri ja vascript fýnksıalary arqyly anyqtalady. Iaǵnı, JS veb álemine qosa derekqorlar (dál aıtqanda NoSQL derekqorlary) álemine enedi.

2006 jyly braýzerdiń DOM elementterimen jumys isteýdi asa jeńildetetin jQuery jınaǵy dúnıege keldi. Onyń kómegimen qazir mıllıondaǵan saıttar iske qosylyp tur.

2008 jyly Google álemge Chrome braýzerin kórsetedi. Chrome - nyń basty erekshelikteriniń biri V8 dep atalǵan jyldam ja vascript qozǵaltqyshy boldy. Bul qozǵaltqysh ja vascript baıaý jumys isteıdi degen pikirdi ózgertti jáne braýzer jasaıtyn kompanıalardy bir - birimen jyldamdyq úshin jarysýǵa apardy. Oǵan qosa V8 bastapqy kody ashyq bolyp jarıalandy, ıaǵnı kez kelgen adam ony óz mindetine qoldana alatyn boldy.

2009 jyly V8 qoldanylyp Node. js jasaldy - jyldam jáne úlken júktemelerge shydamdy server platformasy. Osy jyldan bastap basynda “áýesqoı” dep atalǵan ja vascript mamandary “kásipqoılardyń” jumysyn ózderine úırenshikti til arqyly isteı alatyn boldy. Iaǵnı, JS - pen tek saıttyń klıent - jaq bóligi ǵana emes, server - jaq bóligi de sapasy basqa tilderden kem emes túrde jasalýy múmkin boldy.

2010 jyly Three. js paıda bolady - braýzerde 3D grafıka jasaýǵa arnalǵan jınaq. Oıyndardan bastap, sáýlet modelderin jasaýǵa arnalǵan baǵdarlamalarǵa deıin qamtyp, endi olardy kompúterge ornatpaı, jaı ǵana kerek saıttyń atyn braýzerge engizip qol jetkizýge bolatyn zamandy elestetińdershi!

2012 jyly Johnny Five atty Node. js - ke arnalǵan modýl kún kóre bastady. Onymen Arduino mıkrokontrollerlerin basqarýǵa múmkindik paıda boldy. Oǵan qosa 2014 jyldyń basynda Kickstarter - diń kómegimen aqsha jınalyp, Espruino mıkrokontrolleri shyǵaryla bastady. Onyń Arduino - dan aıyrmashylyǵy - ja vascript onyń ana tili. Osynyń nátıjesinde qazir dúnıe júzinde áýesqoı robot jasaýmen aınalysatyn adamdar kóbeıip bara jatyr. “Men, Robot” fılmindegi zaman jaqyndap kele jatyr, dostar!

2014 jyldyń kúzinde Apple kompanıasy óziniń Mac OS X operasıalyq júıesiniń jańa Yosemite nusqasyn jarıalady. Onyń basty jańalyqtarynyń biri - endi júıeniń prosesterin ja vascript arqyly avtomattaýǵa bolady.

Sońǵy jyldardaǵy tildiń shapshań damýyn baqylaı otyryp mynadaı qorytyndy jasaýǵa bolady. ja vascript - tiń kompúter áleminde osyndaı ústemdik ornatýy - ǵalamtordyń jáne onymen ilesken JS - tiń keń taralýynyń nátıjesi. Al keń taralý, ıaǵnı tildiń kóptegen adamdarǵa tanymal bolýy óz retinde ja vascript - pen baılanysty sátti jobalardyń úlesin arttyra túsirdi. Sebebi olardy basqa tilderdegi jobalarǵa qaraǵanda aıtarlyqtaı kóp adam qoldady ǵoı.

Qazirgi ýaqytta ECMAScript 6, ja vascript qoldanatyn standarttyń 6 - shy nusqasy birtindep engizilýde. Bul standart JS - tiń aldyńǵy jyldardaǵy kemshilikterin joıatyn jańa sıntaksısti usynady. Onyń engizilýimen álemdi dúrliktiretin jańa jobalardy kútemiz.