InfoHub Logo

Aqyn Jambyl Jabaevqa degen qurmet birden kelgen joq. Ol kóshpeli baladan uly aqynǵa deıin uzaq jol júrip keshti. Ol Lenın jáne Eńbek Qyzyl Tý ordenderimen marapattalǵan. Onyń qurmetine kósheler men eskertkishter atalǵan. Alaıda, Jambyl Jabaev dúnıege kelgeninen bastap, ómiri qıyndyqtarǵa toly boldy.

Jambyl Jabaev 1846 jyly 28 aqpanda Jambyl taýynyń eteginde (qazirgi Almaty oblysynyń Jambyl aýdany) dúnıege kelgen. Táýelsiz jáne buzyq bala bolyp ósken ol— qobyz ben dombyra tartýdy anasy Uldannan úırendi. Ol óte erte jasynan poezıaǵa tartylys kúshin sezindi. Ol dombyra tartýdy erte úırendi. Aqynnyń anasy Uldan balany qoldap, dombyra tartý talanty aǵasynan berildi dep aıtqan. Ákesi ulynyń qyzyǵýshylyǵyn quptamaǵan. Bala kezinen «Qobylandy», «Alpamys» dastandarynan, qyrǵyzdyń «Manas» eposynan, «Rústem týraly ańyz», «Kóroǵly» shyǵarmalarynan úzindiler oryndaıtyn bolǵan. Jambyl jas kezinde shýly kompanıalardy, adamdar kóp shoǵyrlanǵan jerlerdi jaqsy kóretin, kóbinese malshylar men baqtashylarmen ýaqyt ótkizetin, óıtkeni olar kóptegen kóńildi ánder men ertegilerdi biletin. Kishkentaı Jambyl Jabaev ótken uly adamdar týraly ańyzdar men eski ańyzdardy qýana-qýana tyńdaıtyn bolǵan.

14 jasynda Jambyl aqyn bolýdy sheshedi. Bata ​​úshin ol ákesine barady, biraq ol balasynyń ótinishin qabyldamaıdy. Ákesiniń bata berýge bas tartqanyna qaramastan, Jambyl Jabaev úıden ketip, Súıinbaı aqynnyń shákirti bolady. Alty jyl boıyna muǵalimniń tájirıbesin qabyldap, 20 jasyna deıin táýelsiz aqyn boldy. Osydan keıin ol aqyndardyń shyǵarmashylyq aıtystarynda birneshe ret jeńiske jetti. Aıtysqa qatysqan Jambyl jas kezinde, 16-17 jasynda keń tanymal boldy. Jas aqyn óziniń ımprovızasıasynda qazaq qoǵamy ómiriniń ózekti máselelerin qozǵap, halyqtyń muń-muqtajyn tilge tıek etti, zańsyzdyq sýretterin saldy, bostandyq úshin kúresýge shaqyrdy. Ol halyq týraly, halyq úshin, án aıtqan. Jambylmen uzaq jyldar boıy tańdandy, onyń shyǵarmalary álem halyqtarynyń kóptegen tilderine aýdarylyp, KSRO-da da, shetelderde de úlken tırajben basylyp shyqty.

J.Jabaev qazaq halqynyń poetıkalyq óneriniń damýyna úlken úles qosty. Búkil ómirin adamzattyń máńgilik jalpy qundylyqtaryn dáripteýge, jaqsylyqty, ádilettilikti dáripteýge jáne patrıotızmdi tárbıeleýge arnady.

Uly Otan soǵysy kezeńindegi poezıada J.Jabaevanyń negizgi orny Otandy qorǵaýǵa jáne halyqtar dostyǵyna arnaldy. Tórt jyl boıy ol sózsiz sarbazdar, gvardıashylar, Máskeý men Lenıngrad qalalary týraly týyndylar jasady. Bul týyndylardyń kópshiligi patrıottyq poezıanyń naǵyz jaýharlary boldy. Soǵys jyldary Jambyl Jabaev «Lenıngradtyq órkenim» ánin jazǵan bolatyn. Aqynnyń úndeýi qorshaýdaǵy qala turǵyndaryna sol qorqynyshty ýaqyttan aman qalýǵa kómektesti. Búgin Sankt-Peterbýrgte onyń esimin alyp júrgen kósheler bar.

1945 jyly 22 maýsymda Jambyl Jabaev 99 jasynda qaıtys boldy. Qazaqstannyń kóptegen qalalarynda jáne TMD elderinde aqynnyń qurmetine kósheler, mektepter atalady, bústter men eskertkishter ornatyldy.

QR Ulttyq kitaphanasynyń qorynan shyqqan «Jyr alyby Jambyl» atty kitap kórmesinde dana qart Jambyl Jabaevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy, onyń Otanǵa degen súıispenshilikke toly týyndylary týraly materıaldary, merzimdi basylym betterinde ol týraly Qazaqstannyń aqyn-jazýshylarynyń maqalalary men estelikteri usynylǵan.

Naýanova A. R. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Shyǵystaný fakúltetiniń 1 kýrs stýdenti

---