Jurnaq pen jalǵaý
Qazaq tili
Sabaqtyń taqyryby: Jurnaq pen jalǵaý
Sabaqtyń maqsaty: sóz týraly uǵymdy pysyqtaý; oqýshylarǵa qosymshalardyń qyzmetteri ár túrli bolatynyny týraly, qyzmetine qaraı jurnaq jáne jalǵaý bolyp bólinetindigi týraly túsinikterin keńeıtý. Sóılemdegi sózderdiń baılanysyn tabý, sóılem quraý, sóz maǵynasyn túsiný, baılanystyryp sóıleý daǵdylaryn jetildirý.
Sabaqtyń mindetteri:
- «jańa sóz», «baılanysqan sóz» degen uǵymdardy túsindirý;
- jurnaq pen jalǵaýdyń jalǵaný retin túsindirý;
- sózdik qorlaryn damytý.
Sabaqtyń kórnekiligi: keste, úlestirmeli qıma qaǵazdar, rebýs,
Sabaqtyń ádis tásilderi: «Step by step» baǵdarlamasynyń ádis tásilderi, Bes joldy ádis, Ven dıagramsy
Sabaqtyń túri: bekitý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi.
Shattyq sheńberine jınalyp, balalar bir - birlerimen amandasyp, sáttilik tileıdi.
Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý.
- Berilgen jattyǵýlardyń durys oryndalýyn tekserý.
- Jumbaq sózderdi tabý arqyly úı tapsyrmasyn bekitý.
- Eki áripten quralyp,
Júrýshi edim mal bolyp.
Jalǵandy da bir árip,
Shyǵa keldim shal bolyp. (At - ata)
Alǵashqyda balyq aýlar
Balyqshynyń quraly edim.
Jalǵandy da bir árip,
Bárin jutar... boldym. (Aý - aýa)
Úsh áripten quralǵan
Ushyp júrgen quspyn.
«Aq» túsin sen jalǵasań,
Bir ult bolyp shyqtym. (qaz - aq)
Jańa sabaq:
Erte, erte, ertede, eshki júni bórtede qalyń ormannyń ortasyndaǵy záýlim úıde Qosymsha degen ataıdyń eki nemeresi ómir súripti. Bireýiniń aty - Jurnaq, ekinshisiniń aty - Jalǵaý eken. Olar birge aǵash jaryp, birge sý tasyp tatý ómir súripti.
Bir kúni bulardyń úıine Túbir degen atasynyń dosy qonaqqa kelipti. Atasy eki nemeresin ormannan jıdek terip kelýge jumsapty. Biraq balalardyń eshqaısysy da ormanǵa barǵysy kelmeıdi. Ekeýi de Túbir ataıdyń áńgimesin tyńdaǵylary kelipti. Sonda atasy olarǵa tapsyrma berip, kim osy tapsyrmany durys oryndasa, sol Túbir ataıdyń qasynda qalady,- deıdi. Bul sheshimge ekeýi de kelisedi.
Biz endi osy balalarǵa tapsyrmalaryn tezirek oryndaýlaryna kómektesý úshin toptarǵa bólinip jumys jasaýymyz kerek.
Jurnaq pen jalǵaý týraly alǵan bilimimizdi eske túsirip alaıyq.
Jurnaq degenimiz ne? Sózdiń túbirine jalǵanǵanda, onyń maǵynasyn ózgertetin qosymshalardy jurnaq deımiz. Túbir sózge jurnaq qosylý arqyly jasalǵan sózdi týyndy sóz deımiz. (taý - daı, taza - lyq, as - hana)
Jalǵaý degenimiz ne? Sózdiń maǵynasyn ózgertpeı, túbirge jalǵanatyn qosymshany jalǵaý deımiz. Jalǵaý sóz ben sózdi baılanystyrady.
Túbir sózge jurnaq ta, jalǵaý da jalǵana beredi. Jurnaq buryn, jalǵaý jurnaqtan soń jalǵanady: Mysaly: talap - ty - dan, dári - ger - min, tatý - lyq - qa.
Toptarǵa geometrıalyq fıgýralar arqyly (tórtburysh, úsh burysh, sheńber) bólinemiz. Balalar bul geometrıalyq fıgýralar neni bildiredi dep oılaısyńdar? Jurnaq pen jalǵaýdyń belgileri bolyp tabylady. Endi ortalyqtaǵy jasalatyn jumystarmen tanysaıyq.
Oqý ortalyǵy:
1. Oqýlyqtaǵy 2 jattyǵýdy oryndaý. Jumbaqtardy oqyp, sheshýin tabý, qaramen jazylǵan sózderdiń túbiri men qosymshasyn taýyp, belgileý.
2. 3 jattyǵý. Mátindi mánerlep oqý. Qosymshaly sózderdi terip jazyp, túrine ajyratý. Aqqý týraly óleńdi, maqaldardy oqyp, mazmunyn túsinip, jattaý.
Aqqýlar
Qus patshasy aqqýlar,
Sán bergen jer men aspanǵa,
Kóktemde kólde sańqyldar,
Uqsaıdy syrnaı tartqanǵa.
Aqqýlarǵa jetpeıdi,
Jer, kókte bar tazalyq.
Bir kórseń shattyq kópteıdi.
Kóńiliń qalar tazaryp.
Ótse de qansha zamandar,
Tártipti berik saqtaıdy.
Eshqashan esti adamdar,
Aqqýlardy atpaıdy!
Maqal - mátelder
Aqqýdy atpa, dosyńdy satpa!
Aqqý kólin ańsaıdy, adam týǵan jerin ańsaıdy.
Aqqý qustyń tóresi, jalǵyz jatyp ottamas
3. Ven dıagramsy ádisi arqyly jurnaq pen jalǵaýdy salystyryp, ortaq qasıetin tabý.
Jazý ortalyǵy:
1. Oqýlyqtan 1 jattyǵýdy oryndaý. Óleńdi mánerlep oqyp, jurnaq, jalǵaý jalǵanǵan sózderdi terip jazý.
2. 4 jattyǵý. Sózderdi quramyna qaraı bólip, syzbamen jazý.
3. 5 jattyǵý. Tusyndaǵy qosymshalardy tıisti sózge qosyp jazý.
Óner ortalyǵy:
1. Sheńber ishindegi býyndardan maqal qurastyryp jaz. Jurnaq arqyly jasalǵan sózderdiń astyn syz.
2. Jurnaq pen jalǵaý taqyrybynda Bes joldy óleń ádisi arqyly óleń qurastyrý.
Sergitý sáti: Ornymyzdan turamyz
Alaqandy soǵamyz.
Bir otyryp, bir turyp,
Tynyǵyp dem alamyz.
Ortalyqtardyń jumystaryn qorytyndylap, balalardyń jumysyn tyńdaý jáne toptaǵy balalardyń baǵalaý paraqshasy arqyly bir - birlerin baǵalaýy.
Sabaqty qorytyndylaý:
Test tapsyrmalary:
1. Jalǵaý jalǵanǵan sózdi tap
A) zeınetker
Á) qobyzshy
B) gúldi
2. Jurnaq jalǵanǵan sózdi tap
A) kólder
Á) batyrlyq
B) dosym
3. Qosymshanyń neshe túri bar?
A) 4
Á) 2
B) 3
4. Túbirge jurnaq pen jalǵaýdyń qaısysy buryn jalǵanady?
A) jurnaq
Á) jalǵaý
B) qosymsha
5. Jurnaq degen ne?
A) sóz ben sózdi baılanystyratyn qosymsha
Á) sóz maǵynasyn ózgertetin qosymsha
B) túbir sózge jalǵanatyn qosymsha
Úıge tapsyrma:
1. Erejelerdi jattaý
2. Jurnaq pen jalǵaýǵa rebýs qurastyrý.
Bastaýysh aptalyǵynda ótkizilgen ashyq sabaq.
Oqytýshy: Tájibaeva Gúljahan Botabaıqyzy
Jurnaq pen jalǵaý. júkteý
Sabaqtyń taqyryby: Jurnaq pen jalǵaý
Sabaqtyń maqsaty: sóz týraly uǵymdy pysyqtaý; oqýshylarǵa qosymshalardyń qyzmetteri ár túrli bolatynyny týraly, qyzmetine qaraı jurnaq jáne jalǵaý bolyp bólinetindigi týraly túsinikterin keńeıtý. Sóılemdegi sózderdiń baılanysyn tabý, sóılem quraý, sóz maǵynasyn túsiný, baılanystyryp sóıleý daǵdylaryn jetildirý.
Sabaqtyń mindetteri:
- «jańa sóz», «baılanysqan sóz» degen uǵymdardy túsindirý;
- jurnaq pen jalǵaýdyń jalǵaný retin túsindirý;
- sózdik qorlaryn damytý.
Sabaqtyń kórnekiligi: keste, úlestirmeli qıma qaǵazdar, rebýs,
Sabaqtyń ádis tásilderi: «Step by step» baǵdarlamasynyń ádis tásilderi, Bes joldy ádis, Ven dıagramsy
Sabaqtyń túri: bekitý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi.
Shattyq sheńberine jınalyp, balalar bir - birlerimen amandasyp, sáttilik tileıdi.
Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý.
- Berilgen jattyǵýlardyń durys oryndalýyn tekserý.
- Jumbaq sózderdi tabý arqyly úı tapsyrmasyn bekitý.
- Eki áripten quralyp,
Júrýshi edim mal bolyp.
Jalǵandy da bir árip,
Shyǵa keldim shal bolyp. (At - ata)
Alǵashqyda balyq aýlar
Balyqshynyń quraly edim.
Jalǵandy da bir árip,
Bárin jutar... boldym. (Aý - aýa)
Úsh áripten quralǵan
Ushyp júrgen quspyn.
«Aq» túsin sen jalǵasań,
Bir ult bolyp shyqtym. (qaz - aq)
Jańa sabaq:
Erte, erte, ertede, eshki júni bórtede qalyń ormannyń ortasyndaǵy záýlim úıde Qosymsha degen ataıdyń eki nemeresi ómir súripti. Bireýiniń aty - Jurnaq, ekinshisiniń aty - Jalǵaý eken. Olar birge aǵash jaryp, birge sý tasyp tatý ómir súripti.
Bir kúni bulardyń úıine Túbir degen atasynyń dosy qonaqqa kelipti. Atasy eki nemeresin ormannan jıdek terip kelýge jumsapty. Biraq balalardyń eshqaısysy da ormanǵa barǵysy kelmeıdi. Ekeýi de Túbir ataıdyń áńgimesin tyńdaǵylary kelipti. Sonda atasy olarǵa tapsyrma berip, kim osy tapsyrmany durys oryndasa, sol Túbir ataıdyń qasynda qalady,- deıdi. Bul sheshimge ekeýi de kelisedi.
Biz endi osy balalarǵa tapsyrmalaryn tezirek oryndaýlaryna kómektesý úshin toptarǵa bólinip jumys jasaýymyz kerek.
Jurnaq pen jalǵaý týraly alǵan bilimimizdi eske túsirip alaıyq.
Jurnaq degenimiz ne? Sózdiń túbirine jalǵanǵanda, onyń maǵynasyn ózgertetin qosymshalardy jurnaq deımiz. Túbir sózge jurnaq qosylý arqyly jasalǵan sózdi týyndy sóz deımiz. (taý - daı, taza - lyq, as - hana)
Jalǵaý degenimiz ne? Sózdiń maǵynasyn ózgertpeı, túbirge jalǵanatyn qosymshany jalǵaý deımiz. Jalǵaý sóz ben sózdi baılanystyrady.
Túbir sózge jurnaq ta, jalǵaý da jalǵana beredi. Jurnaq buryn, jalǵaý jurnaqtan soń jalǵanady: Mysaly: talap - ty - dan, dári - ger - min, tatý - lyq - qa.
Toptarǵa geometrıalyq fıgýralar arqyly (tórtburysh, úsh burysh, sheńber) bólinemiz. Balalar bul geometrıalyq fıgýralar neni bildiredi dep oılaısyńdar? Jurnaq pen jalǵaýdyń belgileri bolyp tabylady. Endi ortalyqtaǵy jasalatyn jumystarmen tanysaıyq.
Oqý ortalyǵy:
1. Oqýlyqtaǵy 2 jattyǵýdy oryndaý. Jumbaqtardy oqyp, sheshýin tabý, qaramen jazylǵan sózderdiń túbiri men qosymshasyn taýyp, belgileý.
2. 3 jattyǵý. Mátindi mánerlep oqý. Qosymshaly sózderdi terip jazyp, túrine ajyratý. Aqqý týraly óleńdi, maqaldardy oqyp, mazmunyn túsinip, jattaý.
Aqqýlar
Qus patshasy aqqýlar,
Sán bergen jer men aspanǵa,
Kóktemde kólde sańqyldar,
Uqsaıdy syrnaı tartqanǵa.
Aqqýlarǵa jetpeıdi,
Jer, kókte bar tazalyq.
Bir kórseń shattyq kópteıdi.
Kóńiliń qalar tazaryp.
Ótse de qansha zamandar,
Tártipti berik saqtaıdy.
Eshqashan esti adamdar,
Aqqýlardy atpaıdy!
Maqal - mátelder
Aqqýdy atpa, dosyńdy satpa!
Aqqý kólin ańsaıdy, adam týǵan jerin ańsaıdy.
Aqqý qustyń tóresi, jalǵyz jatyp ottamas
3. Ven dıagramsy ádisi arqyly jurnaq pen jalǵaýdy salystyryp, ortaq qasıetin tabý.
Jazý ortalyǵy:
1. Oqýlyqtan 1 jattyǵýdy oryndaý. Óleńdi mánerlep oqyp, jurnaq, jalǵaý jalǵanǵan sózderdi terip jazý.
2. 4 jattyǵý. Sózderdi quramyna qaraı bólip, syzbamen jazý.
3. 5 jattyǵý. Tusyndaǵy qosymshalardy tıisti sózge qosyp jazý.
Óner ortalyǵy:
1. Sheńber ishindegi býyndardan maqal qurastyryp jaz. Jurnaq arqyly jasalǵan sózderdiń astyn syz.
2. Jurnaq pen jalǵaý taqyrybynda Bes joldy óleń ádisi arqyly óleń qurastyrý.
Sergitý sáti: Ornymyzdan turamyz
Alaqandy soǵamyz.
Bir otyryp, bir turyp,
Tynyǵyp dem alamyz.
Ortalyqtardyń jumystaryn qorytyndylap, balalardyń jumysyn tyńdaý jáne toptaǵy balalardyń baǵalaý paraqshasy arqyly bir - birlerin baǵalaýy.
Sabaqty qorytyndylaý:
Test tapsyrmalary:
1. Jalǵaý jalǵanǵan sózdi tap
A) zeınetker
Á) qobyzshy
B) gúldi
2. Jurnaq jalǵanǵan sózdi tap
A) kólder
Á) batyrlyq
B) dosym
3. Qosymshanyń neshe túri bar?
A) 4
Á) 2
B) 3
4. Túbirge jurnaq pen jalǵaýdyń qaısysy buryn jalǵanady?
A) jurnaq
Á) jalǵaý
B) qosymsha
5. Jurnaq degen ne?
A) sóz ben sózdi baılanystyratyn qosymsha
Á) sóz maǵynasyn ózgertetin qosymsha
B) túbir sózge jalǵanatyn qosymsha
Úıge tapsyrma:
1. Erejelerdi jattaý
2. Jurnaq pen jalǵaýǵa rebýs qurastyrý.
Bastaýysh aptalyǵynda ótkizilgen ashyq sabaq.
Oqytýshy: Tájibaeva Gúljahan Botabaıqyzy
Jurnaq pen jalǵaý. júkteý
You Might Also Like
