Jurnaq pen jalǵaý
Mańǵystaý oblysy, Beıneý aýdany,
Y. Altynsarın atyndaǵy orta mekteptiń İ sanatty
bastaýysh synyp muǵalimi: Aqorazova Baqtygúl Mahmýtovna
Taqyryby: Jurnaq pen jalǵaý.
Maqsaty: 1. Oqýshylarǵa qosymshalardyń qyzmetteri ár túrli bolatyny týraly túsinik bere
otyryp, olardyń qyzmetine qaraı jurnaq jáne jalǵaý bolyp bólinetin týraly túsinik
berý.
2. Oı - órisin, sóz baılyǵyn, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
3. Aýyzsha, jazbasha sóıleýde ushqyrlyqqa, tereń oılyqqa jáne uqyptylyqqa tárbıeleý.
Túri: aralas sabaq.
Ádisi: suraq - jaýap, damyta oqytý, túsindirý, oıyn, toptastyrý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqtada slaıdtar, kesteler, syzbalar.
Pánaralyq baılanys: dúnıetaný, ádebıet.
Júrisi.
1. Uıymdastyrý bólimi.
Oqý, quraldaryn daıyndap, nazaryn sabaqqa aýdarý.
2. Psıhologıalyq daıyndyq.
3. Úı tapsyrmasyn tekserý.
281 - jattyǵý
Óziń qalaǵan taqyrypqa shyǵarma jazý.
Dıdaktıkalyq oıyn. «Kóbelekterdi óz gúline qondyr»
4. Ótkendi pysyqtaý.
Túbir men qosymshanyń erejesin suraý.
Motıvasıalyq - baǵdarlaý kezeńi.
Bir shal men kempirdiń Jalqaýbek degen nemeresi sabaqqa barǵanda qazaq tilin túsine bermeıdi eken. Munyń sebebi, onyń sózdik qory tym tapshy bolypty. Al onyń dosy Talapbek sabaqty jaqsy oqypty. Jalqaýbek odan kómek surap, qazaq tilin úırenbekshi bolady. Sóıtip, Talapbek pen Jalqaýbek sóz álemine saıahatqa attanady. Onda kirý úshin myna qaqpadan ótý kerek. Ol qaqpa suraqtar qoıady. Suraqtarǵa jaýap berse, qaqpa ashylady.
Teńiz de tartylady,
Muhıt ta sarqylady.
Qulaıdy arman - toǵaı,
Qıraıdy orda - saraı.
Jer bolyp taý shógedi,
Jaıqalǵan baý semedi.
Kóz jastan qaq qalady
Sonda, ne saqtalady?
Máńgilik sóz saqtalady.
Máńgilik ólmeıtin tek sóz eken.
- Sóz neden quralady? (Býynnan)
- Býyn neden quralady? (Dybystardan)
- Sóz neni bildiredi? Ol belgili uǵymdy, zattyń, qubylystyń, adamnyń atyn, qımylyn, synyn,
sanyn bildiredi.
- Mine, balalar durys jaýap berdik.
Qaqpamyzdyń esigi ashyldy.
- Qosymsha týraly ne bilesiń?
Bul suraqqa Jalqaýbek múldem jaýap bere almaıdy.
Olaı bolsa, búgin sendermen qosymsha týraly bilimimizdi keńeıteıik.
Qane, birge bárimiz
Kózimizdi jumamyz.
Ótip taý men ózennen,
Bir elge jetip qonamyz!
Qosymsha dep atalar
Bul elde múlde beıtanys.
Biz bilmeıtin, balalar
Qosymshanyń túri bar.
Jańa sózder jasaıtyn,
Jurnaq atty uly bar.
Sóz ben sózdi qosatyn,
Jalǵaý atty qyzy bar.
Slaıd arqyly syzbany kórsetý.
Operasıalyq - oryndaýshylyq kezeń.
Sýretpen jumys.
- Mynaý ne?
- Búrkit
- Al endi osy sózge qosymsha qosyp kóreıikshi.
- Búrkitshi.
- Búrkitshi degen sóz neni bildiredi?
- Búrkitpen ań aýlaıtyn adamdy bildiredi.
- Kórdińder me, bir qosymsha qosyp edik, sóz múlde ózgerip, basqa nárseni bildirip ketti. Iaǵnı jańa
sóz jasaldy.
Al endi «búrkit» sózine basqa bir qosymsha jalǵap kóreıik: búrkit+pen. Mysaly: Ańdy búrkitpen aýlaıdy. Bul aldyndaǵy sózden múlde basqa maǵynany bildiretin jańa sóz be?
- Joq
- Sóz ben sózdi baılanystyrady.
Demek, qosymshalar ár túrli qyzmet atqarady eken. Túbir sózge keıbir qosymshalar qosylǵanda múldem basqa maǵynaly jańa sózder paıda bolady da, keıbir qosymshalar jalǵaǵan kezde jańa sóz emes, basqa sózben baılanysýǵa daıyn sóz paıda bolady.
Qosymsha jurnaq, jalǵaý bolyp ekige bólinedi.
Sóz maǵynasyn ózgertip turǵan qosymshany jurnaq deımiz: jumys - jumysshy, oıyn - oıynshyq.
Sóz ben sózdi baılanystyratyn qosymshany jalǵaý deımiz: jumys - jumysta, oıyn - oıynǵa.
Dáptermen jumys.
Qańtardyń jıyrma tórti
Kórkem jazý Úú
Jurnaq pen jalǵaý.
Oqýlyqpen jumys.
282 - jattyǵý. Berilgen qosymshalardyń qaısysyn qaı sózge qosyp aıtýǵa bolady.
Sýǵa, sýdy, sýlyq, sýsyn
Tazalyq, tazala.
Qosymshaly sózderge suraq qoıyp, maǵynalarynyń ózgergen - ózgermegenin baıqaý.
283 - jattyǵý. Maqaldy oqyp, jatqa jazý. Jurnaq jalǵanǵan sózdi taýyp, maǵynasyn túsindirý.
Jurnaq ^, jalǵaý belgilenetindigin eskertý.
Ónerli jigit órde ozar,
Ónersiz jigit jer soǵar.
Ónerli sózin taldaý.
Sergitý sáti.
Ornymyzdan turamyz
Alaqandy uramyz.
Bir otyryp, bir turyp
Tynyǵyp dem alamyz
284 jattyǵý.
Sózderge jurnaq jalǵap oqy. Jurnaq jalǵaǵan sózderińdi qatystyryp sóılem qura.
Dos, is, jumys
Dostyq, isker, jumysshy.
Dostyq kúshi birlikte. Meniń aǵam isker.
Jumysshy jumysqa keldi.
285 - jattyǵý. Jurnaq jalǵanǵan sózderdi bir bólek, jalǵaý jalǵanǵan sózderdi bir bólek toptap jaz.
Batyrlyq ǵalymnyń
İsker kómirdi
Kólshik dápteri
Bıshi bıdaıdy
Bastyq ájem
Refleksıalyq – baǵalaý kezeńi.
«Alma jınaý» oıyny.
Kel, balalar, oınaıyq!
Tekten - tekke turmaıyq.
Jemisterdi jınaıyq
Úzip alyp baqtardan,
Dostarymyzǵa syılaıyq.
Oıynnyń sharty: Alma aǵashyndaǵy alma sýretteri. Sol almada jazylǵan sózderdi jurnaq jalǵanǵan sózdi Jalqaýbekke, jalǵaý jalǵannan sózdi Talapbekke beremiz. Qaı qatar shataspaı oryndaıdy, sol jeńiske jetedi.
Venn dıagramsy.
Expo 2017 - 2017 jyldyń 10 shildesinen bastap 10 qyrkúıegine deıin Qazaqstannyń elordasy Astana qalasynda halyqaralyq kórmeler búrosymen uıymdastyrylatyn halyqaralyq kórme. Astanadaǵy EXPO - 2017 kórmesi TMD elderi men Ortalyq Azıa aýmaǵyndaǵy ótkiziletin
eń alǵashqy halyqaralyq deńgeıdegi kórmege aınalýy múmkin. Kemel eldiń kókjıegin keńeıtken «EXPO - 2017» kórmesi kórkem keleshegimizdiń kepili bolatynyna kámil senimdimiz. Bul kórme - eldiń
erteńine, Qazaqstannyń jer japanǵa jol tartatyn kópiri bolary daýsyz. Endi búkil álem «Bolashaqtyń energıasy» Qazaqstanda sezinip, Qazaqstanda tamashalaıtyn bolady.
Endeshe bárimiz Elbasy men ol jeńisine qoldaý kórsetip, «EXPO - 2017» kórmesin, ıaǵnı osyndaı keleli isti abyroımen atqaryp, ótkizýge bizde sapaly bilimimizben bıikterden kórinip, ótkizýge at
Salysaıyq.
Qorytyndy.
- Búgingi sabaqta ne úırendik?
- Ne bildik?
Úıge tapsyrma 286 - jattyǵý. «Tórt túliktiń paıdasy» paıymdaý mátinin quraý. Tórt túlik sýretterin kórsetý. Onyń paıdasy kútý, qamqorlyq jaıly áńgimeleý.
Y. Altynsarın atyndaǵy orta mekteptiń İ sanatty
bastaýysh synyp muǵalimi: Aqorazova Baqtygúl Mahmýtovna
Taqyryby: Jurnaq pen jalǵaý.
Maqsaty: 1. Oqýshylarǵa qosymshalardyń qyzmetteri ár túrli bolatyny týraly túsinik bere
otyryp, olardyń qyzmetine qaraı jurnaq jáne jalǵaý bolyp bólinetin týraly túsinik
berý.
2. Oı - órisin, sóz baılyǵyn, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
3. Aýyzsha, jazbasha sóıleýde ushqyrlyqqa, tereń oılyqqa jáne uqyptylyqqa tárbıeleý.
Túri: aralas sabaq.
Ádisi: suraq - jaýap, damyta oqytý, túsindirý, oıyn, toptastyrý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqtada slaıdtar, kesteler, syzbalar.
Pánaralyq baılanys: dúnıetaný, ádebıet.
Júrisi.
1. Uıymdastyrý bólimi.
Oqý, quraldaryn daıyndap, nazaryn sabaqqa aýdarý.
2. Psıhologıalyq daıyndyq.
3. Úı tapsyrmasyn tekserý.
281 - jattyǵý
Óziń qalaǵan taqyrypqa shyǵarma jazý.
Dıdaktıkalyq oıyn. «Kóbelekterdi óz gúline qondyr»
4. Ótkendi pysyqtaý.
Túbir men qosymshanyń erejesin suraý.
Motıvasıalyq - baǵdarlaý kezeńi.
Bir shal men kempirdiń Jalqaýbek degen nemeresi sabaqqa barǵanda qazaq tilin túsine bermeıdi eken. Munyń sebebi, onyń sózdik qory tym tapshy bolypty. Al onyń dosy Talapbek sabaqty jaqsy oqypty. Jalqaýbek odan kómek surap, qazaq tilin úırenbekshi bolady. Sóıtip, Talapbek pen Jalqaýbek sóz álemine saıahatqa attanady. Onda kirý úshin myna qaqpadan ótý kerek. Ol qaqpa suraqtar qoıady. Suraqtarǵa jaýap berse, qaqpa ashylady.
Teńiz de tartylady,
Muhıt ta sarqylady.
Qulaıdy arman - toǵaı,
Qıraıdy orda - saraı.
Jer bolyp taý shógedi,
Jaıqalǵan baý semedi.
Kóz jastan qaq qalady
Sonda, ne saqtalady?
Máńgilik sóz saqtalady.
Máńgilik ólmeıtin tek sóz eken.
- Sóz neden quralady? (Býynnan)
- Býyn neden quralady? (Dybystardan)
- Sóz neni bildiredi? Ol belgili uǵymdy, zattyń, qubylystyń, adamnyń atyn, qımylyn, synyn,
sanyn bildiredi.
- Mine, balalar durys jaýap berdik.
Qaqpamyzdyń esigi ashyldy.
- Qosymsha týraly ne bilesiń?
Bul suraqqa Jalqaýbek múldem jaýap bere almaıdy.
Olaı bolsa, búgin sendermen qosymsha týraly bilimimizdi keńeıteıik.
Qane, birge bárimiz
Kózimizdi jumamyz.
Ótip taý men ózennen,
Bir elge jetip qonamyz!
Qosymsha dep atalar
Bul elde múlde beıtanys.
Biz bilmeıtin, balalar
Qosymshanyń túri bar.
Jańa sózder jasaıtyn,
Jurnaq atty uly bar.
Sóz ben sózdi qosatyn,
Jalǵaý atty qyzy bar.
Slaıd arqyly syzbany kórsetý.
Operasıalyq - oryndaýshylyq kezeń.
Sýretpen jumys.
- Mynaý ne?
- Búrkit
- Al endi osy sózge qosymsha qosyp kóreıikshi.
- Búrkitshi.
- Búrkitshi degen sóz neni bildiredi?
- Búrkitpen ań aýlaıtyn adamdy bildiredi.
- Kórdińder me, bir qosymsha qosyp edik, sóz múlde ózgerip, basqa nárseni bildirip ketti. Iaǵnı jańa
sóz jasaldy.
Al endi «búrkit» sózine basqa bir qosymsha jalǵap kóreıik: búrkit+pen. Mysaly: Ańdy búrkitpen aýlaıdy. Bul aldyndaǵy sózden múlde basqa maǵynany bildiretin jańa sóz be?
- Joq
- Sóz ben sózdi baılanystyrady.
Demek, qosymshalar ár túrli qyzmet atqarady eken. Túbir sózge keıbir qosymshalar qosylǵanda múldem basqa maǵynaly jańa sózder paıda bolady da, keıbir qosymshalar jalǵaǵan kezde jańa sóz emes, basqa sózben baılanysýǵa daıyn sóz paıda bolady.
Qosymsha jurnaq, jalǵaý bolyp ekige bólinedi.
Sóz maǵynasyn ózgertip turǵan qosymshany jurnaq deımiz: jumys - jumysshy, oıyn - oıynshyq.
Sóz ben sózdi baılanystyratyn qosymshany jalǵaý deımiz: jumys - jumysta, oıyn - oıynǵa.
Dáptermen jumys.
Qańtardyń jıyrma tórti
Kórkem jazý Úú
Jurnaq pen jalǵaý.
Oqýlyqpen jumys.
282 - jattyǵý. Berilgen qosymshalardyń qaısysyn qaı sózge qosyp aıtýǵa bolady.
Sýǵa, sýdy, sýlyq, sýsyn
Tazalyq, tazala.
Qosymshaly sózderge suraq qoıyp, maǵynalarynyń ózgergen - ózgermegenin baıqaý.
283 - jattyǵý. Maqaldy oqyp, jatqa jazý. Jurnaq jalǵanǵan sózdi taýyp, maǵynasyn túsindirý.
Jurnaq ^, jalǵaý belgilenetindigin eskertý.
Ónerli jigit órde ozar,
Ónersiz jigit jer soǵar.
Ónerli sózin taldaý.
Sergitý sáti.
Ornymyzdan turamyz
Alaqandy uramyz.
Bir otyryp, bir turyp
Tynyǵyp dem alamyz
284 jattyǵý.
Sózderge jurnaq jalǵap oqy. Jurnaq jalǵaǵan sózderińdi qatystyryp sóılem qura.
Dos, is, jumys
Dostyq, isker, jumysshy.
Dostyq kúshi birlikte. Meniń aǵam isker.
Jumysshy jumysqa keldi.
285 - jattyǵý. Jurnaq jalǵanǵan sózderdi bir bólek, jalǵaý jalǵanǵan sózderdi bir bólek toptap jaz.
Batyrlyq ǵalymnyń
İsker kómirdi
Kólshik dápteri
Bıshi bıdaıdy
Bastyq ájem
Refleksıalyq – baǵalaý kezeńi.
«Alma jınaý» oıyny.
Kel, balalar, oınaıyq!
Tekten - tekke turmaıyq.
Jemisterdi jınaıyq
Úzip alyp baqtardan,
Dostarymyzǵa syılaıyq.
Oıynnyń sharty: Alma aǵashyndaǵy alma sýretteri. Sol almada jazylǵan sózderdi jurnaq jalǵanǵan sózdi Jalqaýbekke, jalǵaý jalǵannan sózdi Talapbekke beremiz. Qaı qatar shataspaı oryndaıdy, sol jeńiske jetedi.
Venn dıagramsy.
Expo 2017 - 2017 jyldyń 10 shildesinen bastap 10 qyrkúıegine deıin Qazaqstannyń elordasy Astana qalasynda halyqaralyq kórmeler búrosymen uıymdastyrylatyn halyqaralyq kórme. Astanadaǵy EXPO - 2017 kórmesi TMD elderi men Ortalyq Azıa aýmaǵyndaǵy ótkiziletin
eń alǵashqy halyqaralyq deńgeıdegi kórmege aınalýy múmkin. Kemel eldiń kókjıegin keńeıtken «EXPO - 2017» kórmesi kórkem keleshegimizdiń kepili bolatynyna kámil senimdimiz. Bul kórme - eldiń
erteńine, Qazaqstannyń jer japanǵa jol tartatyn kópiri bolary daýsyz. Endi búkil álem «Bolashaqtyń energıasy» Qazaqstanda sezinip, Qazaqstanda tamashalaıtyn bolady.
Endeshe bárimiz Elbasy men ol jeńisine qoldaý kórsetip, «EXPO - 2017» kórmesin, ıaǵnı osyndaı keleli isti abyroımen atqaryp, ótkizýge bizde sapaly bilimimizben bıikterden kórinip, ótkizýge at
Salysaıyq.
Qorytyndy.
- Búgingi sabaqta ne úırendik?
- Ne bildik?
Úıge tapsyrma 286 - jattyǵý. «Tórt túliktiń paıdasy» paıymdaý mátinin quraý. Tórt túlik sýretterin kórsetý. Onyń paıdasy kútý, qamqorlyq jaıly áńgimeleý.
You Might Also Like
-
Taqyryby: «Mektepte tárbıe úderisin jan - jaqty uıymdastyrý joldary»
