Júıke júıesi
Sabaq jospary
Pán: Anatomıa, fızıologıa jáne mektep gıgıenasy
Sabaq taqyryby: Júıke júıesi
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik: Júıke júıesi qurylysy, qyzmeti, adam ómirindegi mańyzyn, adamnyń joǵary júıke qyzmetiniń áreketiniń fızıologıasyn qorytyndylaý. Densaýlyqqa áser etetin zıandy faktorlar týraly maǵlumat berý, almasý.
2. Damytýshylyq: Oqýlyq mátinimen, syzbanusqalarmen jáne kestelermen jumys isteý ıkemdigin damytý. Salaýatty ómir saltyn durys qalyptastyrý maqsatynda qosymsha materıaldardy izdeýge, paıdalanýǵa daǵdylandyrý, oılaý qabiletterin arttyrý.
3. Tárbıelilik: Salaýatty ómir súrý qabilettiligine, sulýlyqqa, óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qaraýǵa, bilimin keńeıtip, ony qadirleýge tárbıeleý.
Sabaq tıpi: jalpylaý sabaǵy
Sabaqtyń túri: kaleıdoskop sabaǵy
Qoldanylatyn ádis - tásilder, tehnologıalar: oza oqytý tehnologıasynyń elementteri, problemalyq oqytý tehnologıasyn qoldaný, habarlaý, reprodýktıvtik, taldaý - jınaqtaý, juptasý tekserý, aldyn ala tapsyrma berý tásili.
Pánaralyq baılanys: bıologıa, valeologıa, gıgıena, ekologıa, hımıa, medısına
Sabaqtyń jabdyqtary: sabaqqa epıgraf, sabaq jospary, taratpa materıaldar, vatman, marker, prezentasıa «Microsoft Point» flıpchart,
Oqytýdyń tehnıkalyq quraldary: kompúter, mýltımedıalyq taqta, flıpchart
Negizgi ádebıetter:
O. A. Petrıshına, E. P. Popova: «Bastaýysh mektep jasyndaǵy balalar anatomıasy, fızıologıasy jáne gıgıenasy»
Qosymsha ádebıetter:
Á. Kúzenbaeva: «Adam anatomıasy»
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi (5 mın)
Sálemdesý
Túgendeý
Sabaqqa kirisý
Trenıń «Ózińdi jáne basqalardy taný»
1. «Baǵalaıtyn qolshatyr»
- Ashylǵan qolshatyr sýretiniń, ár symyna ózińizdi sıpattaıtyn sózdi jazyńyz. Neshe sym sonsha sóz bolý kerek.
Oqýshylardy topqa bólý: «Anatomıa», «Fızıologıa», «Gıgıena».
Baǵalaý paraǵyn taratyp, top basshysyn bekitý jáne mindetterin túsindirý.
Sabaqtyń júrý barysy:
Muǵalimniń kirispe sózi:
Adamnan ǵylym aıla asyrmaǵan
Qupıasyn qulyptap, jasyrmaǵan
Kel bárimiz ǵylymnyń tilin zerttep,
Bir jumbaǵyn ashaıyq, ashylmaǵan – deı otyra «Jalpy júıke júıesi» taraýy boıynsha ótken bilimderimizdi pysyqtap, qorytyndylaıyq. Sabaǵymyz búgin erekshe «Anatomıalyq kaleıdoskop» oıyny arqyly ótedi. Ol birneshe kezeńderden turady. Ol kezeńderdi ártúrli oıyn arqyly júzege asyramyz. Sabaǵymyzǵa kirispes buryn otyra «Jalpy júıke júıesi» taraýy boıynsha kerekti termın sózderdi jınap alaıyq.
Ol úshin «Taqyryptyq túıindi sózder» ádisi boıynsha oqýshylar taqyryp boıynsha negizgi sózderdi bólek jınaıdy.
Oqýshylarǵa myna sózder beriledi: dabyl jarǵaǵy, refleks, neıron, silekeı, bulshyq et, ulpa, ókpe, júrek, mıokard, sklera, reseptor, akson, epıdermıs, sınaps, búırek, segizkóz, súıek, garmon, mı, sıgnal, jas bezi, endokard, nefron, julyn, asfıksıa, mıofıbrıl, epıfız, dendrıt, júıke áreketi, qozý, tejelý, estavhıev tútigi
1. “Juldyzdy saǵat oıyny” «Ystyq oryndyq» ádisi arqyly. (Berilgen tapsyrmaǵa baılanysty qoıylǵan suraqtarǵa jyldam jaýap berý kerek, sebebi, oryndyq ystyq)
1. Júıke jasýshasy qalaı atalady?
2. Neıron degenimiz ne?
3. Neıronnyń uzyn ósindisi
4. Neıronnyń qysqa ósindisi
5. Reseptor degenimiz ne?
6. Refleks degenimiz ne
7. Refleks doǵasy degenimiz ne?
8. Refleks doǵasy qandaı bólimderden turady?
9. Reseptorlardyń túrlerine qaraı reflekster qalaı jikteledi?
10. Júıke ulpasynyń negizgi qasıeti
11. Bıologıalyq baǵyttaǵy reflekster
12. Julynnan neshe jup julyn júıkesi shyǵady?
13. Jumysshy músheniń qyzmetine baılanysty paıda bolǵan reflekster
14. Ornalasýyna baılanysty reflekster
15. Sınaps degen ne?
16. Julynnyń qurylysy
17. Julynnyń qyzmeti
18. Joǵary dárejeli júıke qyzmetin zerttegen ǵalym
19. Sımpatıkalyq júıke júıesiniń qyzmeti qandaı
20. Parasımpatıkalyq júıke júıesiniń qyzmeti qandaı?
21. Vegetatıvti júıke júıesi degenimiz ne?
22. Sózdi sıgnaldardyń sıgnaly dep ataǵan ǵalym
23. Birinshi sıgnaldy júıege ne jatady?
24. Ekinshi sıgnaldy júıege ne jatady
25. Irradıasıa degenimiz ne?
26. Adam denesi negizgi tórt «sóldiń» quramdy bólikterinen turady dep eseptegen ǵalym
2. Mátinge jetispeı turǵan sózderdi jazyńdar: (7 mın)
Stýdenttiń aty - jóni:___________________________________________________
Joǵary dárejeli júıke áreketiniń negizi - shartty jáne shartsyz reflekster
Ártúrli titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn barlyq refleksterdi I. P. Pavlov __________ jáne __________ dep eki topqa bóldi. ____________ - aǵzanyń titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn týa paıda bolatyn reaksıalary. Olar urpaqtan urpaqqa ózgermesten, tuqym qýalaı beriledi. Shartsyz reflekster jaýap qaıtarý reasıalarynyń sıpatyna qaraı ___________________________________________ dep bólinedi. Baǵdarlaý shartsyz refleksin I. P. Pavlov ______________ dep atady. Aǵzanyń qorshaǵan orta jaǵdaılaryna beıimdelýi reflekstiń basqa túri - ______________ arqyly júzege asady. ______________ týa paıda bolmaıdy, olar ómir boıy qalyptasyp, nyǵaıady nemese óshedi. Sondyqtan olardy ýaqytsha nemese turaqsyz dep ataıdy. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda _________ men ________ sıaqty júıke prosesteri únemi ózara áser etedi. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý oshaqtarynyń únemi almasyp otyrýy baıqalady. Prosesterdiń mundaı almasýyn ___________________ dep ataıdy. I. P. Pavlov joǵary dárejeli júıke qyzmetin zertteı kele, ______________ jáne ______________ sıgnaldyq júıeler týraly ilimin jasady. Birinshi sıgnaldyq júıege mı qyrtysynyń qorshaǵan ortasynyń ______________ basqa kóptegen titirkendirgishterine qaıtarǵan jaýabyn analızdeý jáne sıntezdeý áreketin jatqyzady. Ekinshi sıgnaldyq júıeniń titirkendirgishi bolyp _________ tabylady. Ol adamǵa ǵana tán qasıet.
Kerekti sózder: Shartty, shartsyz reflekster, shartsyz, qozǵalys, sekretorlyq, trofıkalyq, «Bul ne refleksi», shartty refleks, qozý, tejelý, fýnksıonaldy mozaıka birinshi, ekinshi, sózden, sóz.
Jaýaby: Ártúrli titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn barlyq refleksterdi I. P. Pavlov shartty jáne shartsyz dep eki topqa bóldi. Shartsyz reflekster - aǵzanyń titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn týa paıda bolatyn reaksıalary. Olar urpaqtan urpaqqa ózgermesten, tuqym qýalaı beriledi. Shartsyz reflekster jaýap qaıtarý reasıalarynyń sıpatyna qaraı qozǵalys, sekretorlyq, trofıkalyq dep bólinedi. Baǵdarlaý shartsyz refleksin I. P. Pavlov «Bul ne refleksi» dep atady. Aǵzanyń qorshaǵan orta jaǵdaılaryna beıimdelýi reflekstiń basqa túri - shartty refleks arqyly júzege asady. Shartty refleks týa paıda bolmaıdy, olar ómir boıy qalyptasyp, nyǵaıady nemese óshedi. Sondyqtan olardy ýaqytsha nemese turaqsyz dep ataıdy. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý sıaqty júıke prosesteri únemi ózara áser etedi. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý oshaqtarynyń únemi almasyp otyrýy baıqalady. Prosesterdiń mundaı almasýyn fýnksıonaldy mozaıka dep ataıdy. I. P. Pavlov joǵary dárejeli júıke qyzmetin zertteı kele, birinshi jáne ekinshi sıgnaldyq júıeler týraly ilimin jasady. Birinshi sıgnaldyq júıege mı qyrtysynyń qorshaǵan ortasynyń sózden basqa kóptegen titirkendirgishterine qaıtarǵan jaýabyn analızdeý jáne sıntezdeý áreketin jatqyzady. Ekinshi sıgnaldyq júıeniń titirkendirgishi bolyp sóz tabylady. Ol adamǵa ǵana tán qasıet.
3. «Eger de men.....» róldik oıyn. Tapsyrma: 15 - mın (toptyq jumys)
Balalardyń aqyl - oı eńbegin uıymdastyrýǵa qoıylatyn gıgıenalyq talaptary boıynsha:
1. 4 - synyp oqýshylarynyń sabaq kestesine gıgıenalyq baǵa berińiz.
2. Mekteptiń úzilisterin gıgıenalyq baǵalaý.
3. Kezeń almasýyna baılanysty oqýshynyń ár oqý kúniniń shamamen berilgen kún tártibin jasaý.
Júıke júıesi. júkteý
Pán: Anatomıa, fızıologıa jáne mektep gıgıenasy
Sabaq taqyryby: Júıke júıesi
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik: Júıke júıesi qurylysy, qyzmeti, adam ómirindegi mańyzyn, adamnyń joǵary júıke qyzmetiniń áreketiniń fızıologıasyn qorytyndylaý. Densaýlyqqa áser etetin zıandy faktorlar týraly maǵlumat berý, almasý.
2. Damytýshylyq: Oqýlyq mátinimen, syzbanusqalarmen jáne kestelermen jumys isteý ıkemdigin damytý. Salaýatty ómir saltyn durys qalyptastyrý maqsatynda qosymsha materıaldardy izdeýge, paıdalanýǵa daǵdylandyrý, oılaý qabiletterin arttyrý.
3. Tárbıelilik: Salaýatty ómir súrý qabilettiligine, sulýlyqqa, óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qaraýǵa, bilimin keńeıtip, ony qadirleýge tárbıeleý.
Sabaq tıpi: jalpylaý sabaǵy
Sabaqtyń túri: kaleıdoskop sabaǵy
Qoldanylatyn ádis - tásilder, tehnologıalar: oza oqytý tehnologıasynyń elementteri, problemalyq oqytý tehnologıasyn qoldaný, habarlaý, reprodýktıvtik, taldaý - jınaqtaý, juptasý tekserý, aldyn ala tapsyrma berý tásili.
Pánaralyq baılanys: bıologıa, valeologıa, gıgıena, ekologıa, hımıa, medısına
Sabaqtyń jabdyqtary: sabaqqa epıgraf, sabaq jospary, taratpa materıaldar, vatman, marker, prezentasıa «Microsoft Point» flıpchart,
Oqytýdyń tehnıkalyq quraldary: kompúter, mýltımedıalyq taqta, flıpchart
Negizgi ádebıetter:
O. A. Petrıshına, E. P. Popova: «Bastaýysh mektep jasyndaǵy balalar anatomıasy, fızıologıasy jáne gıgıenasy»
Qosymsha ádebıetter:
Á. Kúzenbaeva: «Adam anatomıasy»
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi (5 mın)
Sálemdesý
Túgendeý
Sabaqqa kirisý
Trenıń «Ózińdi jáne basqalardy taný»
1. «Baǵalaıtyn qolshatyr»
- Ashylǵan qolshatyr sýretiniń, ár symyna ózińizdi sıpattaıtyn sózdi jazyńyz. Neshe sym sonsha sóz bolý kerek.
Oqýshylardy topqa bólý: «Anatomıa», «Fızıologıa», «Gıgıena».
Baǵalaý paraǵyn taratyp, top basshysyn bekitý jáne mindetterin túsindirý.
Sabaqtyń júrý barysy:
Muǵalimniń kirispe sózi:
Adamnan ǵylym aıla asyrmaǵan
Qupıasyn qulyptap, jasyrmaǵan
Kel bárimiz ǵylymnyń tilin zerttep,
Bir jumbaǵyn ashaıyq, ashylmaǵan – deı otyra «Jalpy júıke júıesi» taraýy boıynsha ótken bilimderimizdi pysyqtap, qorytyndylaıyq. Sabaǵymyz búgin erekshe «Anatomıalyq kaleıdoskop» oıyny arqyly ótedi. Ol birneshe kezeńderden turady. Ol kezeńderdi ártúrli oıyn arqyly júzege asyramyz. Sabaǵymyzǵa kirispes buryn otyra «Jalpy júıke júıesi» taraýy boıynsha kerekti termın sózderdi jınap alaıyq.
Ol úshin «Taqyryptyq túıindi sózder» ádisi boıynsha oqýshylar taqyryp boıynsha negizgi sózderdi bólek jınaıdy.
Oqýshylarǵa myna sózder beriledi: dabyl jarǵaǵy, refleks, neıron, silekeı, bulshyq et, ulpa, ókpe, júrek, mıokard, sklera, reseptor, akson, epıdermıs, sınaps, búırek, segizkóz, súıek, garmon, mı, sıgnal, jas bezi, endokard, nefron, julyn, asfıksıa, mıofıbrıl, epıfız, dendrıt, júıke áreketi, qozý, tejelý, estavhıev tútigi
1. “Juldyzdy saǵat oıyny” «Ystyq oryndyq» ádisi arqyly. (Berilgen tapsyrmaǵa baılanysty qoıylǵan suraqtarǵa jyldam jaýap berý kerek, sebebi, oryndyq ystyq)
1. Júıke jasýshasy qalaı atalady?
2. Neıron degenimiz ne?
3. Neıronnyń uzyn ósindisi
4. Neıronnyń qysqa ósindisi
5. Reseptor degenimiz ne?
6. Refleks degenimiz ne
7. Refleks doǵasy degenimiz ne?
8. Refleks doǵasy qandaı bólimderden turady?
9. Reseptorlardyń túrlerine qaraı reflekster qalaı jikteledi?
10. Júıke ulpasynyń negizgi qasıeti
11. Bıologıalyq baǵyttaǵy reflekster
12. Julynnan neshe jup julyn júıkesi shyǵady?
13. Jumysshy músheniń qyzmetine baılanysty paıda bolǵan reflekster
14. Ornalasýyna baılanysty reflekster
15. Sınaps degen ne?
16. Julynnyń qurylysy
17. Julynnyń qyzmeti
18. Joǵary dárejeli júıke qyzmetin zerttegen ǵalym
19. Sımpatıkalyq júıke júıesiniń qyzmeti qandaı
20. Parasımpatıkalyq júıke júıesiniń qyzmeti qandaı?
21. Vegetatıvti júıke júıesi degenimiz ne?
22. Sózdi sıgnaldardyń sıgnaly dep ataǵan ǵalym
23. Birinshi sıgnaldy júıege ne jatady?
24. Ekinshi sıgnaldy júıege ne jatady
25. Irradıasıa degenimiz ne?
26. Adam denesi negizgi tórt «sóldiń» quramdy bólikterinen turady dep eseptegen ǵalym
2. Mátinge jetispeı turǵan sózderdi jazyńdar: (7 mın)
Stýdenttiń aty - jóni:___________________________________________________
Joǵary dárejeli júıke áreketiniń negizi - shartty jáne shartsyz reflekster
Ártúrli titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn barlyq refleksterdi I. P. Pavlov __________ jáne __________ dep eki topqa bóldi. ____________ - aǵzanyń titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn týa paıda bolatyn reaksıalary. Olar urpaqtan urpaqqa ózgermesten, tuqym qýalaı beriledi. Shartsyz reflekster jaýap qaıtarý reasıalarynyń sıpatyna qaraı ___________________________________________ dep bólinedi. Baǵdarlaý shartsyz refleksin I. P. Pavlov ______________ dep atady. Aǵzanyń qorshaǵan orta jaǵdaılaryna beıimdelýi reflekstiń basqa túri - ______________ arqyly júzege asady. ______________ týa paıda bolmaıdy, olar ómir boıy qalyptasyp, nyǵaıady nemese óshedi. Sondyqtan olardy ýaqytsha nemese turaqsyz dep ataıdy. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda _________ men ________ sıaqty júıke prosesteri únemi ózara áser etedi. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý oshaqtarynyń únemi almasyp otyrýy baıqalady. Prosesterdiń mundaı almasýyn ___________________ dep ataıdy. I. P. Pavlov joǵary dárejeli júıke qyzmetin zertteı kele, ______________ jáne ______________ sıgnaldyq júıeler týraly ilimin jasady. Birinshi sıgnaldyq júıege mı qyrtysynyń qorshaǵan ortasynyń ______________ basqa kóptegen titirkendirgishterine qaıtarǵan jaýabyn analızdeý jáne sıntezdeý áreketin jatqyzady. Ekinshi sıgnaldyq júıeniń titirkendirgishi bolyp _________ tabylady. Ol adamǵa ǵana tán qasıet.
Kerekti sózder: Shartty, shartsyz reflekster, shartsyz, qozǵalys, sekretorlyq, trofıkalyq, «Bul ne refleksi», shartty refleks, qozý, tejelý, fýnksıonaldy mozaıka birinshi, ekinshi, sózden, sóz.
Jaýaby: Ártúrli titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn barlyq refleksterdi I. P. Pavlov shartty jáne shartsyz dep eki topqa bóldi. Shartsyz reflekster - aǵzanyń titirkendirgishterge jaýap qaıtaratyn týa paıda bolatyn reaksıalary. Olar urpaqtan urpaqqa ózgermesten, tuqym qýalaı beriledi. Shartsyz reflekster jaýap qaıtarý reasıalarynyń sıpatyna qaraı qozǵalys, sekretorlyq, trofıkalyq dep bólinedi. Baǵdarlaý shartsyz refleksin I. P. Pavlov «Bul ne refleksi» dep atady. Aǵzanyń qorshaǵan orta jaǵdaılaryna beıimdelýi reflekstiń basqa túri - shartty refleks arqyly júzege asady. Shartty refleks týa paıda bolmaıdy, olar ómir boıy qalyptasyp, nyǵaıady nemese óshedi. Sondyqtan olardy ýaqytsha nemese turaqsyz dep ataıdy. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý sıaqty júıke prosesteri únemi ózara áser etedi. Úlken mı syńarlarynyń qyrtysynda qozý men tejelý oshaqtarynyń únemi almasyp otyrýy baıqalady. Prosesterdiń mundaı almasýyn fýnksıonaldy mozaıka dep ataıdy. I. P. Pavlov joǵary dárejeli júıke qyzmetin zertteı kele, birinshi jáne ekinshi sıgnaldyq júıeler týraly ilimin jasady. Birinshi sıgnaldyq júıege mı qyrtysynyń qorshaǵan ortasynyń sózden basqa kóptegen titirkendirgishterine qaıtarǵan jaýabyn analızdeý jáne sıntezdeý áreketin jatqyzady. Ekinshi sıgnaldyq júıeniń titirkendirgishi bolyp sóz tabylady. Ol adamǵa ǵana tán qasıet.
3. «Eger de men.....» róldik oıyn. Tapsyrma: 15 - mın (toptyq jumys)
Balalardyń aqyl - oı eńbegin uıymdastyrýǵa qoıylatyn gıgıenalyq talaptary boıynsha:
1. 4 - synyp oqýshylarynyń sabaq kestesine gıgıenalyq baǵa berińiz.
2. Mekteptiń úzilisterin gıgıenalyq baǵalaý.
3. Kezeń almasýyna baılanysty oqýshynyń ár oqý kúniniń shamamen berilgen kún tártibin jasaý.
Júıke júıesi. júkteý
You Might Also Like
