InfoHub Logo

BQO, Terekti aýdany, Podstepnyı aýyly
Hımıa páni muǵalimi Asem Mýhanbetkalıeva

Óziń eńbektený arqyly óziń úshin de basqalar úshin de barlyǵyn óziń isteısiń, al eger eńbegiń nátıjesiz bolsa, qamyqpa taǵy da tyrysyp kór. (D. I. Mendeleev)

Hımıa 9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Kúkirt qyshqyly jáne onyń tuzdary
Maqsaty:
Bilimdilik: kúkirt qyshqylynyń fızıkalyq jáne hımıalyq qasıetterin, qoldanylýyn jáne onyń tuzdary týraly túsinik berý
Damytýshylyq: teorıalyq bilimderin tıanaqtap, logıkalyq oılaý qabiletin jetildirý, kúkirt qyshqylynyń qasıetterin zertteý arqyly shyǵarmashylyq jumystarǵa baýlý
Tárbıelik: óz bilimderin baǵalap, birlesip jumys jasaýǵa izdenimpazdyqqa jáne qorshaǵan ortany súıýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: jańa uǵymdy meńgertý
Sabaqtyń túri: aralas
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirmeli
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, tapsyrmalar

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi Amandasý, túgendeý, oqý - quraldaryn qadaǵalaý
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý. Suraq – jaýap
1. VI toptyń negizgi topshasynda qandaı elementter ornalasqan? Elementterdiń toptyq ataýy?
2. Kúkirt atomynyń eń syrtqy elektrondyq deńgeıshesinde neshe valenttik elektrony bar
3. Gıpstyń formýlasy?
4. Kúkirttiń qandaı alotropıalyq túrózgerisin bilesizder?
5. Kúkirttiń fızıkalyq qasıeti?
6. Kúkirt hımıalyq reaksıa kezinde qandaı qasıet kórsetedi?
7. Kúkirtsýtektiń alynýy
8. Kúkirttiń neshe qyshqyldyq oksıdteri bar?
9. Kúkirttiń oksıdteriniń alynýy:
10. Kúkirt oksıdteriniń qoldanylýy?

İİİ. Jańa taqyryp Oı - qozǵaý
Bir kezderde hımıa patshalyǵynda Sý hanshaıymy men kúkirt alty valentti hanzada otbasynda jas sábı dúnıege kelipti. Barlyǵy qýanyp, kópten beri óziniń artynan murager bolyp qalatyn uldy asyǵa kútip júrdi. Medbıke kelip ul dep kók lentany taqqanda birden qyzaryp ketti. Iaǵnı dúnıege ul bala emes qyz bala kelgenin belgili bolady. Qyzdyń atyn Qyshqyl dep qoıypty, ákesiniń aty Kúkirt eken. Sonda balalar qalaı oılaısyńdar Qyzdyń tegi qalaı bolady eken? Kúkirt qyshqyly. Sonymen taqyrybymyz «Kúkirt qyshqyly jáne onyń tuzdary».
Kúkirttiń mańyzdy qosylystarynyń biri – kúkirt qyshqyly. Ol eki negizdi kúshti qyshqyl, orta jáne qyshqyl tuzdar.
Fızıkalyq qasıeti: Konsentrasıaly kúkirt qyshqyly – tússiz, ushpaıtyn, maı tárizdes, sýda jaqsy erıtin, suıyq zat. Tyǵyzdyǵy 1, 84 g/cm3, massalyq úlesi 98%. Ol 2800 S - ta qaınaıdy. Sondyqtan da qyshqyldy sýda eritkende mynadaı qaýipsizdik erejesin saqtaý qajet: aýyr suıyqtyqty (qyshqyl ) jeńil suıyqtyqqa (sýǵa) shyny taıaqshamen aralastyra otyryp, jaılap quıý qajet. Sonda aýyrlaý qyshqyly kúkirt qyshqyly sýdyń astyńǵy qabatyna deıin jetip, bólingen jylý birkelki taraıdy, al kerisinshe sýdy qyshqylǵa quısa, sý qyshqyldan jeńil bolǵandyqtan bólingen mol jylý sýdy qaınaý temperatýrasyna deıin jetkizip, qyshqyl jan - jaqqa shashyraýy múmkin. Kúkirt qyshqyly kúshti sý tartqysh zat.