InfoHub Logo

Mýzyka 6 synyp

Sabaqtyń taqyryby: Kúıge til bitirgen Qazanǵap jáne kúıleri
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa kúı shesheni Qazanǵap ómirin túsindire otyryp, kúılerin tyńdatý arqyly kúıleriniń mazmunyn túsinýge, óz oılaryn ashyq aıtyp, pikirlerin erkin sóıleýge baýlý.
Tárbıelik: Oqýshy boıyna adamgershilik, izgilik, eljandylyq sıaqty qasıetterdi darytý, tarıhı tulǵalardy qasterleı bilýge tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tanymdyq baılanystyryp sóıleý, este saqtaý qabiletterin damytý.
Sabaqtyń ádisi: Kórinis, toptastyrý ádisi, suraq - jaýap, tyńdaý, úırený.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Kórnekilik: Slaıd, kúıshi portreti, ún taspa

Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý
1. Sálemdesý
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý
3. Oqýshylardyń sabaqqa zeıinin aýdarý.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
Aqan seri beınefılmnen tyńdaı otyryp, oqýshylarǵa tapsyrma berý.
"Qulager" ánin tyńdaı otyryp, taldaý.

İİİ. Jańa sabaq
Jospary
1. Qazanǵap ómirbaıany
2. Dombyra týraly maǵulmat
3. Qazanǵap ómirinen qysqasha kórinis
4. Qazanǵap kúılerin tyńdaý, taldaý
5. Qazanǵaptyń kúıleri
6. Qazanǵap shákirtteri
7. A. Jubanovtyń eńbegi.
8. Án T. Bazarbaev «Aýylym»
Synypty eki topqa bólý. Top basshysyn saılaý.

Maǵynany taný
Qazanǵap Tilepbergenuly 1854 jyly Aral kóliniń jaǵasy, Qulandy túbeginiń Abaýyr degen jerinde dúnıege kelgen. 1927 jyly sol Aqbaýyr mańy, Aıshýaq aýylynan topyraq buıyrady. Shyqqan tegi - Uly júz quramyndaǵy baıyrǵy taıpalarynyń biri - Shanyshqyly. Shejire deregi boıynsha, Uly júz Aqarystan taraǵan, urpaqtyń biri Keıki bı, odan Tóbeı týǵan. Tóbeıden Maıqy, Qoǵam, Mekire, Quıyldar degen tórt ul týady. Osylardyń Qoǵamynan Qańly men Shanyshqyly týǵan. Shanyshqylydan Qorbaqa, Darhan, Qyryqsadaq, Beketaý degen tórt ul týady. Osylardyń ishindegi Qyryqsadaqtan Qazanǵaptyń atalary órbigen.

Qazanǵap - qazaqtyń áıgili kúıshi - kompozıtory.
Boıy ósip, buǵanasy qatyp úlgermeı - aq Qazanǵaptyń mańdaıyna qoıshylyq ómir buıyrǵan. Qoı sońynda ótkizgen on jylda ol dombyrany jan serigi etip, óziniń sezim – túısigin kúı tilinde syrtqa shyǵarýdy mashyq etedi. Sodan oń - solyn tanı bastaǵanda kúıge birjola ómirin arnamaq bolyp, áke - sheshesinen ruqsat alady. Dońyztaý - Aqqolqada – Tóresh, Besqalada – Orynbaı, Qurmanıaz, Orynborda – Úsen tóre sıaqty áıgili dombyrashylarmen kezdesedi. Aral alabyn, Ústirt, Mańǵystaý aımaǵyn, Aqtóbe, Yrǵyz, Qostanaı, Troısk, Orynbor tóńiregin sharlap, el ishindegi kúı saryndaryn kókiregine armansyz sińiredi. Nebir dodaly kúı saıystaryna túsip, ónerin shyńdaıdy. Munyń bári Qazanǵap boıyndaǵy tegeýrindi darynnyń jarqyraı kórinýine, shabyt tuǵyry bolýyna sebepshi bolady.
Qazanǵap epıkalyq kúıshi. Onyń kúıleri qazaqtyń ótkenine de, búginine de, bolashaǵyna da tereń boılaıdy. Qazanǵap kúıleri halyq tarıhynyń artta qalǵan almaǵaıyp kezeńi týraly jyrlanady.

Toptastyrý.
Qazanǵap kúıshi - kompozıtor, epıkalyq kúıshi, ómirdiń máni men sáni týraly, búgin men bolashaqtyń qamy týraly taýsyla tolǵanǵan kúıshilerdiń biri.
Qazaqtyń ulttyq aspaby qońyr dombyranyń qos isheginen qonyrlaǵan qonyr ún, syry tereń syrly dúnıeniń syryn shertýden jalyqpaı keledi. Balalar biz dombyra týraly ne bilemiz?
Dombyra týraly oqýshylar óz oılaryn bilý.
1. Dombyra aspaby týraly ne bilemiz?
2. Dombyra aspabynyń qudireti qandaı?
Qazaǵymnyń kúmbirlegen dombyrasynyń shanaǵynan tógilgen áýenniń aıtary mol. Sózben aıtyp jetkize almas syryń da, kókirekke syımas qulazyǵan kóńiliń de, shattyqqa toly qýanyshyń da dombyranyń jansyz tilimen - aq júrekke jetedi. Sondaı saparlarynyń birinde Qazanǵaptyń «Kókil» kúıiniń qalaı shyqqandyǵy týraly qysqasha kórinisten kóremiz.

Kórinis.
Birde Qazanǵap astyq alyp qaıtpaqshy bolyp teńizge qaraı, saýda kerýenine ilesip jolǵa shyǵady. «Qaraqamys» aýylynyń tusynan ótip bara jatyp, tigýli turǵan aq ordaly aýyldy kóredi. Sóıtip sol aýyldyń Úsen tóreniń aýyly ekenin bilip, sol aýylǵa barady. Úsen tóremen kezdesip, sol jerde jańa «Kókil» degen kúıin shyǵarady. Bul kúı Úsen tóreniń kóńilinen shyǵady. Bul kúıdi tyńdaı otyryp, kúıdi taldaý.

№35 mektep – gımnazıasy mýzyka páni muǵalimi
Dılmýhanova Sandýgash Temırbaıqyzy