Logıka – qısyndy oılaý
Shyǵys Qazaqstan oblysy, Tarbaǵataı aýdany,
Úshtóbe aýyly, «Ókpeti» orta mektebi KMM - niń
bastaýysh synyp muǵalimi Raıgúl Iskakova
Logıka /tańdaý páni/
Sabaq taqyryby: Logıka – qısyndy oılaý
Sabaq maqsaty:
1. Tanymdyq tapsyrmalardy sheshý tásilderimen tanystyrý.
2. Oqýshynyń qısyndy oılaý qabiletin damytý. Aqyl - oıyn damytý prosesterin iske asyrý
3. Yntasyn damyta otyryp pánge degen qyzyǵýshylyǵyn damytý. Ańǵarympazdyqtaryn, baıqaý qabiletterin arttyrý.
Sabaq túri: oı - óristi damytý sabaǵy
Sabaq ádis - tásilderi: zertteý, taldaý, oıyn túrlerin qoldaný, pikirlesý, biriktirý.
Sabaq kórnekiligi: syzba, dıdaktıkalyq materıaldar, tele kórsetilim.
Sabaq jospary:
İ. Uıymdastyrý kezeńi Synyp oqýshylarynyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasynyń oryndalýyn tekserý. «Sıqyrly sharshylar» berilgen. Taqtaǵa ilinedi. Oqýshylar tapsyrmalaryn oqyp, tekseredi.
İİİ. Búgin bizdiń sabaǵymyz ádettegiden ózgeshe sabaq. Iaǵnı logıkadan synyptan tys sabaq. Men birinshi sendermen mynandaı kelisim shartqa otyrmaqpyn.
Bul poezd «Kelisim - shart» poezy Osy kelisim shartpen kelissek, sabaǵymyzdy bastaıyq. Endeshe búgin biz sizdermen sabaǵymyzdyń kelesi kezeńi «Oı - ashar». Bul kezeńde sender suraqtarǵa jyldam ári tez jaýap berýleriń suralady.
1 - qatar oqýshylaryna:
1. Barlyq qabyrǵalary teń fıgýra.
2. Ósimdik ósetin jerdiń betki qabaty.
3. Eki ishekti mýzykalyq aspap.
4. «Abaı joly» epopeıasynyń avtory.
5. Bilim ordasy.
6. Esep úıretetin pán.
7. Eki jaǵy tuıyqtalǵan syzyq.
8. Eń kishi eki tańbaly san.
9. Besti toǵyzǵa kóbeıt.
10. Ekige bólinetin sandar qalaı atalady?
2 - qatar oqýshylaryna:
1. Úsh qabyrǵasy bar fıgýra
2. Jerden qazylyp alynyp, adam qajetine jaraıtyn taý jynysy.
3. Urmaly aspap.
4. «Kókserek» áńgimesiniń avtory kim?
5. Oqýshynyń mekteptegi orny.
6. Árip úıretetin pán.
7. Bir ushy tuıyqtalǵan syzyq qalaı atalady?
8. Eń úlken eki tańbaly san.
9. Altyny segizge kóbeıt.
10. Ekige bólinbeıtin sandar qandaı sandar?
V. Sanaý tarıhy. Biz búgingi sabaqta logıkalyq tapsyrmalardy sheshý ádisterimen kezdesetindikten biz tikeleı logıkany matematıkanyń bir bólshegi dep qarastyramyz. Matematıkanyń bul bóligi kóbine oılaýǵa negizdeledi. Logıkalyq tapsyrmalardan qorytyndylar jasaı alsaq onda ol máseleni logıkalyq turǵyda sheshtim deı ber. Keıde jumbaqtyń ózin sheshý úshin ony muqıat oılanyp baryp, sheshimin aıtamyz. Biz ne istesek te barlyǵy matematıkamen baılanysady. Bizge qaıta sanaýǵa, ólsheýge, sanap shyǵýǵa, boljaýǵa, sondaı - aq túrli esepter shyǵarýǵa týra keledi. Matematıkanyń kómegimen olardy oıdaǵydaı shyǵarýǵa bolady. Endeshe, matematıkanyń qupıa da tamasha álemi sandar týraly bileıik. Bizdi jan - jaqtan sandar qorshaıdy, olar bizge barlyq kezde qajet. Sandarsyz biz ýaqytty da, kúndi de belgileı almas edik. Ózimizde bar nárseni sanaı almaımyz jáne qansha qajet ekenin de bilmeımiz. Adamdar alǵash sanaı bastaǵan kezde sanaý úshin qol saýsaqtaryn paıdalanǵan. 10 saýsaq bolǵandyqtan ondyq júıe osylaı paıda boldy. Adamzat balasy ǵasyrlar boıy dene múshelerin paıdalaný arqyly esepteýdiń tásilderin oılap tapqan. Mysaly myna bir sýretke nazar aýdaraıyq. /taqtaǵa sýret ilingen/ Jań Gvıneıa araldarynda turatyn adamdar sanaýdy shynashaq saýsaqtan bastaǵan. Olar adam denesi 27 músheden turady dep esepteıdi. 14 - sany - muryn. 27 sany bir adam, 40 sany – bir adam jáne oń jaq kóz degen eken. Osylaısha zattardy sanaý dúnıege keldi.
Vİ. Logıka - qısyndy oılaý desek, onyń birneshe túri bar.
Oqýshylarǵa búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby logıkalyq tapsyrmalar ekendigin habarlap, «logıka» sóziniń maǵynasyn ashyp, túsindirip ótemin. Grektiń «legos», sóıleý, túsindirý; «logos» oılaý, aqyl oı, degen sózinen shyqqan. Logıka - dáleldeý men teriske shyǵarýdyń belgili bir ádis tásilderi qaralatyn ǵylymı teorıalar jıyntyǵy.
1. Aýyzsha oılaý. Bul oılaýda qabileti damyǵan adamdar aqparatty tez qabyldaıdy
2. Emosıonaldyq oılaý. Sezgishtik ıaǵnı ómirde birshama tabystarǵa qol jetkizedi.
3. Shyǵarmashylyq oılaý. Bul oılaý túrlerinde qıaldy paıdalanady. Mysaly: aqyndar, óleń shyǵarýshylar.
4. Matematıkalyq oılaý. Jaqsy damyǵan sandyq oılaýlar. Mysaly Výnderkın balalar kúrdeli esepterdi shyǵarady.
5. Oılaýdyń keńdigi. Túrli jaǵdaılardy oısha elestetý.
Vİİ. Logıkalyq tapsyrmalardy oryndaý
1 - tapsyrma. Kez kelgen 3 sıfr alyp, úsh tańbaly alty san jazamyz. Mysaly: 2, 3, 5 sıfrlarynan 235, 253, 325, 352, 532, 523 Osy sandardyń qosyndysyn tabamyz. 235+253+325+352+532+523=2220 Osy alynǵan sanda alynǵan úsh sıfrdiń qosyndysyna bólemiz. 2+ 3+ 5= 10 ıaǵnııa2220 bólý 10, shyǵady 222 Bul san kezkelgen jaǵdaıda oryndalady. Oqýshylardyń óz betimen jumys jasaýlaryna múmkindik beriledi. Jasaǵan jumystaryn tekserý.
2 - tapsyrma Sandy 11 - ge kóbeıtýdiń tásilderi. Mysaly: 34* 11=374 Bul jaǵdaıdy túsindiremin. 34 - ti 11 - ge tez kóbeıtý úshin, 3 - ti júzdiktiń ornyna, 4 - ti birliktiń ornyna jazamyz da, osy kóbeıtip turǵan sannyń sıfrlaryn qosamyz. 34* 11=3 *4 /3+4, qosyndysy 7 shyǵady/ Osy sandardyń qosyndysyn ondyqtyń ornyna jazamyz. Bul jaǵdaı kóbeıtiletin sannyń sıfrlarynyń qosyndysy 10 - nan aspaǵan jaǵdaıda oryndalady. Al eger 10 - nan assa nemese on bolsa, bylaı oryndalady:
65*11= Birliktiń ornyndaǵy sandy birliktiń ornyna jazamyz. Ol san 5. 6+5 =11 11 - diń 1 ondyǵyn ondyqtyń ornyna jazyp, 1 - di kelesi júzdiktiń ornyna jazylatyn sanǵa qosamyz. 6+1 =7 Sonda 65*11=715 Oqýshylarǵa ózderi oryndap baıqaýǵa tapsyrmalar beriledi.
Sergitý jattyǵýy. Taqtaǵa geometrıalyq fıgýra ilinedi. Neshe úshburysh, neshe tórtburysh bar sony anyqtaý.
Vİİİ. Jedel este saqtaý qabiletterin tekserý jattyǵýlary. Matematıkada jedel este saqtaý qabiletteriniń qandaı mólsherde ekenin tekserip kórýge bolady eken.
1 - tapsyrma. Sózderdi este saqtaý jadyn tekserý. Birneshe sóz jazylǵan plakat ilinedi. Birneshe sekýnd oqyp, este saqtaǵan sózderdi jazý tapsyrylady. Qorytyndysy: 8 sózden artyq sózdi eske saqtasaq, ol mindetti oryndaǵanymyz. Kúndelikti zattardan góri ózgeshe sózderdi este saqtaý ońaıyraq, sebebi mıymyz ádetten tys nársege nazar aýdarady eken.
2 - tapsyrma. Kórý jadyn tekserý. 17 - 18 zat beriledi. Eger osylardan 9 - 10 zatty este saqtasaq qalypty jaǵdaı eken. Usynylǵan zattar óte mańyzdy emes, sondyqtan este saqtaý qıynyraq.
3 - tapsyrma Sandardy este saqtaý. Sandarda kóbine 7 sany tez eske saqtalady. Osy sandardan 8 sandy eske saqtasaq qalypty jaǵdaı.
4 - tapsyrma Interbelsendi taqtadan kórsetilim kórsetiledi. Onda dúkenge kelgen bala. Esepti sheship, óz oılaryn aıtady.
Sabaqty orystyń ataqta jazýshysy Lomonosovtyń myna sózimen qorytyndylaımyn. «Aqyl - oıdy tártipke keltiretin - matematıka» Endeshe, logıka – qısyndy oılaý. Oılaı bileıik.
Qorytyndy. Baǵalaý.
Úshtóbe aýyly, «Ókpeti» orta mektebi KMM - niń
bastaýysh synyp muǵalimi Raıgúl Iskakova
Logıka /tańdaý páni/
Sabaq taqyryby: Logıka – qısyndy oılaý
Sabaq maqsaty:
1. Tanymdyq tapsyrmalardy sheshý tásilderimen tanystyrý.
2. Oqýshynyń qısyndy oılaý qabiletin damytý. Aqyl - oıyn damytý prosesterin iske asyrý
3. Yntasyn damyta otyryp pánge degen qyzyǵýshylyǵyn damytý. Ańǵarympazdyqtaryn, baıqaý qabiletterin arttyrý.
Sabaq túri: oı - óristi damytý sabaǵy
Sabaq ádis - tásilderi: zertteý, taldaý, oıyn túrlerin qoldaný, pikirlesý, biriktirý.
Sabaq kórnekiligi: syzba, dıdaktıkalyq materıaldar, tele kórsetilim.
Sabaq jospary:
İ. Uıymdastyrý kezeńi Synyp oqýshylarynyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasynyń oryndalýyn tekserý. «Sıqyrly sharshylar» berilgen. Taqtaǵa ilinedi. Oqýshylar tapsyrmalaryn oqyp, tekseredi.
İİİ. Búgin bizdiń sabaǵymyz ádettegiden ózgeshe sabaq. Iaǵnı logıkadan synyptan tys sabaq. Men birinshi sendermen mynandaı kelisim shartqa otyrmaqpyn.
Bul poezd «Kelisim - shart» poezy Osy kelisim shartpen kelissek, sabaǵymyzdy bastaıyq. Endeshe búgin biz sizdermen sabaǵymyzdyń kelesi kezeńi «Oı - ashar». Bul kezeńde sender suraqtarǵa jyldam ári tez jaýap berýleriń suralady.
1 - qatar oqýshylaryna:
1. Barlyq qabyrǵalary teń fıgýra.
2. Ósimdik ósetin jerdiń betki qabaty.
3. Eki ishekti mýzykalyq aspap.
4. «Abaı joly» epopeıasynyń avtory.
5. Bilim ordasy.
6. Esep úıretetin pán.
7. Eki jaǵy tuıyqtalǵan syzyq.
8. Eń kishi eki tańbaly san.
9. Besti toǵyzǵa kóbeıt.
10. Ekige bólinetin sandar qalaı atalady?
2 - qatar oqýshylaryna:
1. Úsh qabyrǵasy bar fıgýra
2. Jerden qazylyp alynyp, adam qajetine jaraıtyn taý jynysy.
3. Urmaly aspap.
4. «Kókserek» áńgimesiniń avtory kim?
5. Oqýshynyń mekteptegi orny.
6. Árip úıretetin pán.
7. Bir ushy tuıyqtalǵan syzyq qalaı atalady?
8. Eń úlken eki tańbaly san.
9. Altyny segizge kóbeıt.
10. Ekige bólinbeıtin sandar qandaı sandar?
V. Sanaý tarıhy. Biz búgingi sabaqta logıkalyq tapsyrmalardy sheshý ádisterimen kezdesetindikten biz tikeleı logıkany matematıkanyń bir bólshegi dep qarastyramyz. Matematıkanyń bul bóligi kóbine oılaýǵa negizdeledi. Logıkalyq tapsyrmalardan qorytyndylar jasaı alsaq onda ol máseleni logıkalyq turǵyda sheshtim deı ber. Keıde jumbaqtyń ózin sheshý úshin ony muqıat oılanyp baryp, sheshimin aıtamyz. Biz ne istesek te barlyǵy matematıkamen baılanysady. Bizge qaıta sanaýǵa, ólsheýge, sanap shyǵýǵa, boljaýǵa, sondaı - aq túrli esepter shyǵarýǵa týra keledi. Matematıkanyń kómegimen olardy oıdaǵydaı shyǵarýǵa bolady. Endeshe, matematıkanyń qupıa da tamasha álemi sandar týraly bileıik. Bizdi jan - jaqtan sandar qorshaıdy, olar bizge barlyq kezde qajet. Sandarsyz biz ýaqytty da, kúndi de belgileı almas edik. Ózimizde bar nárseni sanaı almaımyz jáne qansha qajet ekenin de bilmeımiz. Adamdar alǵash sanaı bastaǵan kezde sanaý úshin qol saýsaqtaryn paıdalanǵan. 10 saýsaq bolǵandyqtan ondyq júıe osylaı paıda boldy. Adamzat balasy ǵasyrlar boıy dene múshelerin paıdalaný arqyly esepteýdiń tásilderin oılap tapqan. Mysaly myna bir sýretke nazar aýdaraıyq. /taqtaǵa sýret ilingen/ Jań Gvıneıa araldarynda turatyn adamdar sanaýdy shynashaq saýsaqtan bastaǵan. Olar adam denesi 27 músheden turady dep esepteıdi. 14 - sany - muryn. 27 sany bir adam, 40 sany – bir adam jáne oń jaq kóz degen eken. Osylaısha zattardy sanaý dúnıege keldi.
Vİ. Logıka - qısyndy oılaý desek, onyń birneshe túri bar.
Oqýshylarǵa búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby logıkalyq tapsyrmalar ekendigin habarlap, «logıka» sóziniń maǵynasyn ashyp, túsindirip ótemin. Grektiń «legos», sóıleý, túsindirý; «logos» oılaý, aqyl oı, degen sózinen shyqqan. Logıka - dáleldeý men teriske shyǵarýdyń belgili bir ádis tásilderi qaralatyn ǵylymı teorıalar jıyntyǵy.
1. Aýyzsha oılaý. Bul oılaýda qabileti damyǵan adamdar aqparatty tez qabyldaıdy
2. Emosıonaldyq oılaý. Sezgishtik ıaǵnı ómirde birshama tabystarǵa qol jetkizedi.
3. Shyǵarmashylyq oılaý. Bul oılaý túrlerinde qıaldy paıdalanady. Mysaly: aqyndar, óleń shyǵarýshylar.
4. Matematıkalyq oılaý. Jaqsy damyǵan sandyq oılaýlar. Mysaly Výnderkın balalar kúrdeli esepterdi shyǵarady.
5. Oılaýdyń keńdigi. Túrli jaǵdaılardy oısha elestetý.
Vİİ. Logıkalyq tapsyrmalardy oryndaý
1 - tapsyrma. Kez kelgen 3 sıfr alyp, úsh tańbaly alty san jazamyz. Mysaly: 2, 3, 5 sıfrlarynan 235, 253, 325, 352, 532, 523 Osy sandardyń qosyndysyn tabamyz. 235+253+325+352+532+523=2220 Osy alynǵan sanda alynǵan úsh sıfrdiń qosyndysyna bólemiz. 2+ 3+ 5= 10 ıaǵnııa2220 bólý 10, shyǵady 222 Bul san kezkelgen jaǵdaıda oryndalady. Oqýshylardyń óz betimen jumys jasaýlaryna múmkindik beriledi. Jasaǵan jumystaryn tekserý.
2 - tapsyrma Sandy 11 - ge kóbeıtýdiń tásilderi. Mysaly: 34* 11=374 Bul jaǵdaıdy túsindiremin. 34 - ti 11 - ge tez kóbeıtý úshin, 3 - ti júzdiktiń ornyna, 4 - ti birliktiń ornyna jazamyz da, osy kóbeıtip turǵan sannyń sıfrlaryn qosamyz. 34* 11=3 *4 /3+4, qosyndysy 7 shyǵady/ Osy sandardyń qosyndysyn ondyqtyń ornyna jazamyz. Bul jaǵdaı kóbeıtiletin sannyń sıfrlarynyń qosyndysy 10 - nan aspaǵan jaǵdaıda oryndalady. Al eger 10 - nan assa nemese on bolsa, bylaı oryndalady:
65*11= Birliktiń ornyndaǵy sandy birliktiń ornyna jazamyz. Ol san 5. 6+5 =11 11 - diń 1 ondyǵyn ondyqtyń ornyna jazyp, 1 - di kelesi júzdiktiń ornyna jazylatyn sanǵa qosamyz. 6+1 =7 Sonda 65*11=715 Oqýshylarǵa ózderi oryndap baıqaýǵa tapsyrmalar beriledi.
Sergitý jattyǵýy. Taqtaǵa geometrıalyq fıgýra ilinedi. Neshe úshburysh, neshe tórtburysh bar sony anyqtaý.
Vİİİ. Jedel este saqtaý qabiletterin tekserý jattyǵýlary. Matematıkada jedel este saqtaý qabiletteriniń qandaı mólsherde ekenin tekserip kórýge bolady eken.
1 - tapsyrma. Sózderdi este saqtaý jadyn tekserý. Birneshe sóz jazylǵan plakat ilinedi. Birneshe sekýnd oqyp, este saqtaǵan sózderdi jazý tapsyrylady. Qorytyndysy: 8 sózden artyq sózdi eske saqtasaq, ol mindetti oryndaǵanymyz. Kúndelikti zattardan góri ózgeshe sózderdi este saqtaý ońaıyraq, sebebi mıymyz ádetten tys nársege nazar aýdarady eken.
2 - tapsyrma. Kórý jadyn tekserý. 17 - 18 zat beriledi. Eger osylardan 9 - 10 zatty este saqtasaq qalypty jaǵdaı eken. Usynylǵan zattar óte mańyzdy emes, sondyqtan este saqtaý qıynyraq.
3 - tapsyrma Sandardy este saqtaý. Sandarda kóbine 7 sany tez eske saqtalady. Osy sandardan 8 sandy eske saqtasaq qalypty jaǵdaı.
4 - tapsyrma Interbelsendi taqtadan kórsetilim kórsetiledi. Onda dúkenge kelgen bala. Esepti sheship, óz oılaryn aıtady.
Sabaqty orystyń ataqta jazýshysy Lomonosovtyń myna sózimen qorytyndylaımyn. «Aqyl - oıdy tártipke keltiretin - matematıka» Endeshe, logıka – qısyndy oılaý. Oılaı bileıik.
Qorytyndy. Baǵalaý.
You Might Also Like
-
Almaty oblysy, İle aýdany,
-
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany, Áıteke bı kenti.
