InfoHub Logo

«Logıkalyq tapsyrmalar arqyly balalardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytý».

Jospar:
İ. Kirispe
«Danalar logıka týraly»
İİ. Negizgi bólim
2. 1. Logıka uǵymyna túsinik
2. 2. Negizgi maqsaty.
2. 3. Shyǵarmashylyq jattyǵýlar.
2. 4. Sabaq úlgisi.
İİİ. Qorytyndy

«Logıkalyq oılaý» degenimiz – logıka zańdylyqtaryn paıdalana otyryp, oı - pikirlerdi tujyrymdardy qoldanýǵa negizdelgen oılaýdyń bir túri. Balanyń logıkasyn damytý uǵymdaryn ósirý, oqý - tárbıe úrdisindegi udaıy júrgiziletin jumys. (A. N. Leontev)

İ. Kirispe
«Danalar logıka týraly»
V. Davydovtyń «Bastaýysh synyp oqýshysynyń psıhologıalyq damý» eńbeginde: «Oqytý úrdisindegi oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletin qalyptastyrý ózindik maqsat emes, ol – belsendi tulǵany tárbıeleý quraldarynyń biri» delingen.

«Oılaý logıkalyq zańdylyqtary men formalaryna baǵynady. Kóptegen adamdar logıkalyq oılaıdy, biraq ózderiniń oılaýy logıka zańdylyqtary men formalary arqyly bolyp jatqanyn bilmeıdi» - deıdi V. Kırılova.

Balalardyń oılaýyn damytý týraly M. Jumabaev bylaı degen: «Oılaýdy órkendetý joldary. Oılaý - jannyń óte bir qıyn, tereń isi. Jas balaǵa oılaý tym aýyr. Sondyqtan tárbıeshi balanyń oılaýyn órkendetkende, saqtyqpen basqyshtap is isteý kerek. Oqýlyqtaǵy berilgen tapsyrmalar, sýretter balanyń janyna durys áser etetindeı, oqýshynyń oqýǵa, bilimge degen ynta – yqylasy, qushtarlyǵy bolýy kerek».

Psıholog – ǵalymdar: N. N. Pospelov, Iý. A. Petrov, A. N. Leontev, «logıkalyq oılaý» uǵymyna naqty anyqtama bergen. Olardyń pikirinshe «logıkalyq oılaý» degenimiz logıka zańdylyqtaryn paıdalana otyryp oı - pikirlerdi, tujyrymdardy qoldanýǵa negizdelgen oılaýdyń bir túri.

Oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý jóninde A. V. Zaporojes, L. N. Venger, I. S. Iakımanskaıa eńbekteri jaryq kórdi.
Joǵarydaǵy avtorlardyń pikirlerinshe «Logıkalyq oılaýdy damytý» degenimiz:
barlyq logıkalyq oılaý operasıalaryn (taldaý, jınaqtaý, salystyrý, jalpylaý, saralaý) arnaıy júıeli túrde qalyptastyrý; oılaý belsendiligin, ózbettiligin damytý.

«Logıkalyq oılaý – logıkalyq sóıleýdiń negizi, al muny – logıkalyq sóıleýdi ustaz damytýǵa tıis», dep kórsetti K. D. Ýshınskıı.

2. 1. Logıka uǵymyna túsinik.
Logıka (gr. λογική - «taldaýǵa qurylǵan», λόγος — «sóz», «sóılem», «oılaý», «aqyl») - oılaý, onyń formalary men zańdylyqtary týraly ǵylym. Logıka dáleldeý men teriske shyǵarýdyń belgili bir ádis - tásilderi qaralatyn ǵylym teorıalar jıyntyǵyn quraıdy.
Logıka — adam oıynyń logıkalyq formalary jaǵynan jáne kirispe bilim alý úderisi kezinde, aqıqatqa jetýin onyń zańdary men pánin qalyptastyrýshy qajetti sharttardy retteıtin ǵylym. Logıka jalpy logıkalyq tásilderdi (ádisterdi) zertteıdi. Logıkalyq ádister adamnyń naqty ómirdi tanýynda óte qajetti kural bolmaq.

2. 2. Negizgi maqsaty men zertteý páni:
Logıka uǵymy obektıvti dúnıeniń, shyndyqtyń damý zańdylyqtaryn beıneleý maǵynasynda da qoldanylady. Keń maǵynada Logıka oılaýdyń ǵana emes, bolmystyń da baılanystaryn kórsetedi, bul jaǵynan ol ontologıamen sabaqtas. Oılaý men tanym qatar júretindikten Logıka tanym teorıasymen (gnoseologıamen) baılanysady. Logıka fılosofıanyń negizgi bóligi bolyp tabylady, óıtkeni fılosofıa “oımen bastalyp, oımen jalǵasady, sondyqtan ony keıde “oılaý týraly oılaý” dep anyqtaıdy.
Logıka tarıhy fılosofıa tarıhymen tyǵyz baılanysty. Logıkanyń alǵashqy tarıhı nusqasyn b. z. b. 4 ǵasyrda ejelgi grek fılosofy Arıstotel jasaǵan. Ol dedýktıvtik oı qorytýlar teorıasyn (ıaǵnı sıllogıstıkany) qalyptastyryp, logıka qatelerdiń alǵashqy jiktelimin jasap berdi jáne Logıkalyq dáleldeý týraly ilimniń negizin qalady. Dástúr boıynsha Arıstoteldiń Logıkasy — apodeıktıka — anyq, aqıqat bilim týraly ilim, ol Arıstoteldiń “Analıtıkasynda” baıandalǵan.