InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: §27. Lıtosfera jáne adam
Sabaqtyń maqsaty: a) bilimdilik: oqýshylarǵa paıdaly qazbalardy óndirýdiń ashyq jáne jabyq ádisteri týraly túsinik berý.
b) damytýshylyq: paıdaly qazbalardyń adam úshin mańyzdylyǵyn túsindirý; óz oıyn jetik baıandaýǵa úıretý, izdenýshilik qabiletin damytý, kartamen zertteý jumystaryn jasaýǵa úıretý, pánge qyzyǵýshylyǵyn attyrý.
v) tárbıelik: oqýshylarǵa ekologıalyq tárbıe berý, bilim alýǵa, eńbek etýge, adamgershilikke, mádenıettilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý.
Sabaqtyń túri: aralas.
Sabaqtyń ádisi: reprodýktıvti, túsindirmeli kórnekilik ádisi, assosasıa oı qozǵaý strategıalary, kartamen jumys, grafıkalyq baqylaý, test, úlestirme qaǵazdary (kartochka)
Kórnekiligi: fızıkalyq karta, kesteler, sýretter, geologıalyq jáne paıdaly qazbalardyń kartasy. Elektrondyq oqýlyq, ınteraktıvtik taqta, mıneraldardyń koleksıasy.
Pán aralyq baılanys: ádebıet, ekologıa, tarıh, bıologıa.
Negizgi uǵymdar: ashyq ádispen óndirý, jabyq ádispen óndirý, «tıimdi» sózi.

Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý. Oqýshylardy túgendeý, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý.
II. Úı tapsyrmasyn suraý:
Taqyryby: Lıtosferanyń mıneraldyq baılyqtary.
Jospary.
1. Mıneraldyq balyqtardyń túrleri.
2. Rýdýly paıdaly qazbalar.
3. Jerdegi otyn baılyqtary.
4. Rýdaly emes paıdaly qazbalar.
5. Qorytyndy.

III. Ótken sabaqty qorytyndylaý: (trek shemasy)`
IV. Jańa sabaqty túsindirý:
Taqyryby: §27. Lıtosfera jáne adam
V. Jańa sabaqty bekitý.(grafıkalyq baqylaý)
VI. Jańa sabaqty qorytyndylaý.(trek shemasy)
VII. Úıge tapsyrma berý.§ 27. Lıtosfera jáne adam. Suraqta men tapsyrmalardy oryndaý. Zerthanalyq jumysty tolyqtyryp aıaqtaý.
VIII. Oqýshylardyń bilimin baǵalaý.

I. Uıymdastyrý kezeńi:
II. Úı tapsyrmasyn suraý: Taqyryby: Lıtosfera jáne adam.
Úı tapsyrmasynyń suraqtary.
1. Jerdegi mıneraldy baılyqtardy qandaı toptarǵa bólýge bolady?
2. Tústi metaldar alý úshin qandaı rýdalar paıdalanylady?
3. Qandaı rýdalar polımetaldyq dep atalady?
4. Temirdi taza kúıinde nege paıdalanbaıdy?
5. Qorytpa degenimiz ne?
6. Kómir men shymtezek qazirgi kezde otyn retinde munaı men gazdan tómen tur. Sebebi nede?
7. Saz jáne qum men maltatastan qandaı qurylys materıaldaryn daıyndaıdy?

Oqýshylarǵa taratylatyn úlestirmeler.
№1 úlestirme
Oqýshynyń aty - jóni_____________________
1. Jynystardy ajyratyp jaz.
magmalyq jynystar shógindi taý jynystary metamorfty taý jynystary granıt, bazalyq,
výlkandy týf
tas, tuz kleps, ızbester tas, shymtezek, saz tas kómir, qum kvarsıt, krıstaldy taqta tas, gneıs
2. Baıqońyr qalasy men Astananyń araqashyqtyǵy qansha km?
3. Baıqońyrdyń koordınatasyn anyqta.

№2 úlestirme
Oqýshynyń aty - jóni ________________________
1. Paıdaly qazbalardyń shartty belgilerin jaz

Ataýlary
Shartty belgileri
1. Tas kómir
2. Shymtezek
3. Munaı
4. Tabıǵı gaz
5. Temir
6. Marganes
7. Alúmını
8. Hrom
9. Polımetal
10. Mármár
11. Qurylys tas
2. Astana men Moskvanyń araqashyqtyǵyn anyqta
3. Moskvanyń koordınatasyn anyqta.

№3. úlestirme
Oqýshynyń aty - jóni _______________________
1. Paıdaly qazbalardyń atyn jaz
1... 2...
2. Astana men Parıjdiń araqashyqtyǵyn anyqta. 3. Parıjdiń koordınatasyn anyqta.

5. Úı tapsyrmasyn tekserý.
Maǵynany ajyratý ádisi.
paıdaly qazbalar
mıneralda túzilýi olardyń toby shartty belgisi
1. munaı
2. Marganes
3. Tıtan
4. Almaz
5. Kúkirt
6. Kómir
7. As tuzy
8. Grafıt
9. Nıkel
10. Synap

otyndyq
rýdaly
rýdaly
rýdaly emes
rýdaly emes
otyndyq
rýdaly emes
rýdaly emes
rýdaly
rýdaly

III. Úı tapsyrmasyn qorytý. (trek shemasy)
IV. Jańa sabaqty túsindirý.

Taqyryby:§ 27. Lıtosfera jáne adam.
Jospary:
1. Lıtosferanyń adam ómirindegi mańyzy.
2. Paıdaly qazbalardy ashyq ádispen óndirý.
3. Paıdaly qazbalardy jabyq ádispen óndirý.
4. Qazaqstannyń paıdaly qazbalary.
5. Adamnyń lıtosferaǵa áseri.
6. Tabıǵat baılyqtaryn qorǵaý.
7. Praktıkalyq jumys №3
8. Qorytyndy.

Oı qozǵaý ádisi
Beıne kórinister, sýretter.
Maqal - mátelderdiń maǵynasyn túsindirý.
1. «Elim baı bolsyn deseń, Jerińniń babyn tap».
2. «Baılyq atasy eńbek, anasy jer»
3. «Kúte bilseń jer jomart»
4. «Jer yrystyń kindigi»
5. «Jer ana, el bala»
6. «Týǵan jerdiń topyraǵy da ystyq».

V. Jańa sabaqty bekitý:
Grafıkalyq baqylaý. - Ia, - joq
1. Jyl saıyn jer qoınaýynan 10mlrd tonnadan artyq paıdaly qazbalar alynady.
2. Ashyq ádispen óndirý tıimsiz
3. Mıneraldardy jer astynan óndirý jabyq ádis dep atalady.
4. Munaıǵa qaraǵanda kómirdi paıdalanǵan tıimdi, arzan.
5. Ǵalymdardyń esepteýinshe tolyq óndirilgen munaıdyń 20% jer qoınaýynda qalady.
6. Ǵalymdardyń esepteýinshe tolyq óndirilgen gaz ben metaldardyń 20 paıyzy jer qoınaýynda qalady.
7. Paıdaly qazbalar eshqashan taýsylmaıdy.
8. Jer qyrtysyn shekten tys burǵylap qazý jer qyrtysynyń qozǵalysyna áser etpeıdi.
9. Qazaqstannyń jer bederi Soltústik Batystan Ońtústik Shyǵysqa qaraı bıikteıdi.
10. Dúnıe júzindegi eń bıik shyń Kılımandjaro (5895m)
1 - 3 «2»
4 - 6 «3»
7 - 8 «4»
9 - 10 «5» baǵa qoıylady.

Praktıkalyq jumys №3
1. Jarty sharlar kontýrlyq kartasyna dúnıe júziniń iri - iri taýly aımaqtaryn jáne jazyqtaryn belgileńder.
2. Qazaqstan relefiniń erekshelikterin: taýlar men jazyqtyqtardyń, oıpattar men bıik taýlardyń ornalasý jaǵdaılaryn, qaı baǵytta alasaryp nemese bıikteıtinin kórsetińder.
3. Qazaqstan jerindegi rýdaly, rýda emes ken baılyqtaryna sıpattama jazyńdar.
4. Kılımandjaro, Klúchı shoqysy, Fýdzıama, Han Táńiri, Djosholýngma (Everest) shyńdarynyń bıiktikterin jáne olardyń koordınatalaryn anyqtańdar.
5. Marıana shuńǵymasynyń tereńdigin, koordınatasyn anyqtańdar.
VI. Jańa sabaqty qorytyndylaý.