InfoHub Logo

Búgingi tańda JOO-darynda bilim sapasyn kóterý ózekti másele bolyp tur. Máselen, tarıh mamandyǵy boıynsha oqyp jatqan magıstranttar «Ǵylymı-zertteý jumysyn uıymdastyrý jáne josparlaý» atty pándi jaqsy meńgerip, sonyń ishinde kez kelgen taqyryptyń ózektiligin negizdeýge, derektik bazasy men tarıhnamalyq negizderin asha bilý kerek. Kóp jaǵdaıda magıstrlik dısertasıalar mazmunynda tarıhnamaǵa ústirt qaraý  oryn alyp jatady. Al arnaıy tarıhnamalyq taldaýǵa baǵyttalǵan dısertasıada tarıhnamanyń orny, árıne, odan da mańyzdy. 
Tarıhnama — tarıh ǵylymynyń damý tarıhy, ol ǵylymı baǵyttardyń, mektepterdiń qaı ǵasyrda paıda boldy jáne ary qaraı damydy, nemese belgili ǵylymı problema qaı kezden bastap zerttele bastady, ǵalymdar osy ǵylym salasy/taqyryp boıynsha qandaı eńbekter jazdy, tujyrymdamalar usyndy – sony zertteıdi. «Tarıhnama» (oryssha ıstorıografıa, aǵylshynsha historiography) degen ataý eń aldymen tarıh ǵylymynyń qalyptasýy men damýyn, ózekti máselelerin qarastyrady. 
Qazaqstandyq belgili tarıhnamashy Orazgúl Hasenqyzy Muhatova osydan jıyrma jyl buryn, ıaǵnı 1999 jyly 8 qazanda ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti janyndaǵy D.14 A.01.26 dısertasıalyq keńes májilisinde  «Qazaqstandaǵy agrarlyq ózgerister tarıhnamasy (HİH - ǵasyrdyń sońy HH - ǵasyr)» taqyrybynda doktorlyq dısertasıany sátti qorǵaǵan edi. Sodan bergi ýaqytta Qazaqstan tarıhynyń tarıhnamasy problemalaryn zertteýmen aınalysyp keledi. Ustazǵa 2003 jyly QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń Joǵarǵy attestasıalyq komısıasy profesor ataǵyn berdi.
Belgili tarıhnamashynyń tarıh ǵylymynyń osy salasynan jarıalaǵan eńbekteriniń sany 250-den asady. Solardyń arasynda «Qazaqstandaǵy HH ǵasyrdyń alǵashqy onjyldyqtaryndaǵy agrarlyq reformalar tarıhnamasy», «Qazaqstandaǵy HH - ǵasyrdyń 20-90-jyldaryndaǵy agrarlyq ózgerister tarıhnamasy», «Tarıhı jáne tarıhnamalyq derekter» atty monografıalary bar.  «Uly Jibek jolynyń tóńkeriske deıingi tarıhnamasy» atty ǵylymı maqalasy SCOPUS bazasyna engen jýrnal betine jarıalanyp, birqatar sheteldik jýrnal redaksıalarynyń nazaryna aýdartty. 
Profesor O. Muhatova «HİH-HH-ǵasyrlardaǵy Qazaqstan tarıhnamasy», «Tarıhnama ǵylymy: teorıalyq-metodologıalyq negizderi jáne zertteý úlgiler», «Qazaqstan tarıhynyń tarıhnamasy», «Otandyq tarıhı oıdyń damýy» oqý quraldary «Tarıh» mamandyǵy boıynsha bilim alatyn stýdentter men magıstranttar, tarıhnama páninen dáris beretin oqytýshylar úshin qajetti kitapqa aınalǵan. 
Entýzıast-pedagog stýdentterge «Qazaqstan tarıhynyń tarıhnamasy», «Shetelder tarıhynyń tarıhnamasy» kýrstarynan dáris oqyp, semınar sabaqtaryn júrgizdi.  2016 jyly «Qazaqstan tarıhynyń tarıhnamasy» páni boıynsha buqaralyq jappaı ashyq onlaın kýrs (MOOK) túsirip, bilim alýshylarǵa usyndy. Magıstranttar úshin «Tarıhnama ǵylymynyń teorıalyq jáne metodologıalyq problemalary» bazalyq jáne «Tarıhnamalyq zertteý modelderi» atty avtorlyq arnaıy  kýrsyn  2008 jyldan beri oqyp keledi. 2011 jyly profesor O. Muhatova respýblıkalyq «JOO Úzdik oqytýshy» memlekettik grantynyń ıegeri atandy.
Prof. O.H. Muhatovanyń aıtýynsha, tarıhnama ár halyqtyń tarıhı oılaý júıesin, qabiletin de anyqtaýǵa kómektesedi. Álem halyqtarynyń tarıh jazý dóstúrleri ár túrli.  Jazbasha tarıhnama óz bastaýyn aýyzsha shejire, tarıhı ańyzdardan alady. Kóne zamanda ómir súrgen, «tarıhtyń atalary» Gerodot pen Syma Sánnen bastap kóptegen tarıhshylar aýyzsha tarıhnamalyq dástúrlerge súıendi. Qalaı bolsa da, ár halyq, memleket óz tarıhyndaǵy eń jaqsy, jeńisti kezeńderdi ashyp kórsetýge kúsh salady, sondyqtan belgili bir sýbektıvızm bolady. 
Tarıhsyz halyq joq, sol sebepti tarıhqa júginý ár halyq úshin rýhanı qajettilik kana emes, álemdegi ornyn, bolashaǵyn baǵdarlaý úshin qoldanylatyn qural. Al tarıhnamanyń mindeti tarıhtyń kalaı jazylyp jatqanyn saralaý, zerttelgen máseleler men anyqtalmaǵan suraqtardy aıqyndaý. Jas tarıhshylar tarıhnamaǵa qurmet kórsetip, ózderi zerttep jatqan taqyryptarynyń ár kezeńdegi tarıhnamalyq jaǵdaıyn jete bilý kerek.