InfoHub Logo

Taqyryby:«Maqal – sózdiń marjany»

Maqsaty:Bilimdilik: Halyq aýyz ádebıetin paıdalanyp, ony oryndy qoldana bilýge sharshy top aldynda sóz júıesin taba bilýge úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń halyq aýyz ádebıetine degen súıispenshiligin, qyzyǵýshylyǵyn, sheshendik ónerin damytý, oılaý qabiletin damytý.
Tárbıelik: Halyq aýyz ádebıetin qurmettep, ony damytýǵa, til mádenıetine, dostyq qarym - qatynasqa, oı ushqyrlyǵy men tapqyrlyqqa óz ultyn súıýge, halyq mádenıetin jaqsartýǵa
tárbıeleý.
Ádisi: Túsindirmeli, suraq - jaýap, madaqtaý
Tásili:Saıys
Kórnekiligi: Halyq aýyz ádebıeti boıynsha «El aýzynan» áńgimeler, maqal - mátelder, jumbaqtar, naqyl sózder.

Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi
A) Oqýshylarmen, qonaqtarmen sálemdesý.
Á) Oqýshylardyń tárbıe saǵatyna qatysýyn tekserý
B) Kabınet tazalyǵyna nazar aýdarý

İİ. Top jetekshisiniń tárbıe saǵatynyń taqyrybyn, maqsatyn habarlaýy.
Oqýshylarǵa halyq aýyz ádebıetiniń túrlerimen tanystyrý. Halyq aýyz ádebıetiniń ishindegi maqal - mátelder men jumbaq, jańyltpashtardyń túrlerimen tanystyryp ótý. Olardyń shyǵý tarıhy jaıynda maǵlumat berý. Maqal - mátelderdi durys, utymdy paıdalanýǵa úıretý. Ár sózderdi utymdy, áserli etip jetkize bilýge baýlý.

İİİ. Taqyrypqa sáıkes daıyndaǵan materıaldardy tyńdaý.
Muǵalim: Armysyzdar qurmetti jınalǵan qaýym. «Qazaq tili – rýhanı baılyǵymyzdyń qaınar bulaǵy» dep beker aıtylmaıdy. Qazaq elinde, qazaq jerinde qazaq tili órkendeýi tıis. Oǵan qazaq halqynyń urpaǵy ǵana emes, Qazaqstandy mekendep jatqan barlyq halyq úles qosýy tıis. Ol úshin ana tilimizdiń qadir - qasıetin ózimiz bilýimiz, dáripteýimiz, nasıhattaýymyz kerek. Til qaı ultta, qaı elde bolsa da qasterli, qudiretti. Ol árbir adamǵa ana sútimen birge enip qalyptasady Til halyqtyń jany, sáni, tutastaı keskin - kelbeti, bolmysy deýge bolady. Halyqtyń tarıhta qalýy tiline, tiliniń saqtalýyna baılanysty.

Súıemin týǵan tildi – anam tilin
Besikte jatqanymda - aq bergen bilim, - dep aqyn Sultanmahmut Toraıǵyrov beker jyrlamaǵan. Ana tili ár adamǵa ananyń aq sútimen, ananyń áldıimen, besik jyrymen qulaqqa sińip, atadan balaǵa jetip otyratyn uly kúsh. ana tilinde sóıleýden bezý, aq sútin berip asyraǵan Anańdy umytýmen birdeı. Búgingi sabaǵymyzdyń qadirli qonaǵy mektebimizdiń qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi Rabıǵa apaıǵa
quttyqtaý sóz kezegin bereıik. Rahmet.
Ana tili - ar ólshemi. Qurmetti aqynymyz Qadyr Myrzalıev:
Ana tiliń aryń bul,
Uıatyń bop tur bette
Ózge tildiń bárin bil,
Óz tilińdi qurmette, - degen tujyrymy jastar men qatar úlkenderge de qoıylatyn talap

İV. Oqýshylarmen taqyryp tóńireginde áńgime - suhbat júrgizý pikir - talas, saıys uıymdastyrý.
Búgingi 5 - synyp oqýshylary arasyndaǵy «Maqal – sózdiń marjany» atty saıysymyzdy tamashalaýǵa qosh keldińizder. Maqal - mátelder ǵasyrlar shejiresi onda halyq tarıhy, onyń áleýmettik tirshiligi, aqyl - ónegesi mol kórinis tapqan. Maqal - mátelder oı dáldigimen erekshelenedi. ómirdiń san alýan qubylystaryndaǵy halyqtyń ǵasyrlar boıǵy tájirıbesi qorytylady. Jumbaqtar da aýyz ádebıetiniń erteden kele jatqan túrli jalpy alǵanda jumbaq adamnyń dúnıetaný jolyndaǵy oıynyń, qıalynyń shamasyn bildiredi.
Qadamdaryńyzǵa nur jaýsyn deı kele, búgingi saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.

Saıysymyzdyń sharttarymen tanystyryp óteıin:
1. Maqal – mátel aıtýdan jarys
2. Maqalmen jaýap berý.
3. Sózderge maqal - mátel quraý
4. Jumbaq sheshý
«Maqal – sóz atasy» degendeı búgingi saıysymyzǵa qatysýshylarmen tanysyp óteıik.
«Sheshen» komandasy
«Dilmar» komandasy
(Ár top ózderin tanystyryp ótedi, komanda múshelerimen)
Búgingi saıysymyzda ádil tórelik etýshi ádil - qazylar alqasymen tanys bolaıyq:
1. Tárbıe isiniń orynbasary Skendırova Anar apaı
2. Qazaq tili men ádebıet pán muǵalimi Mazhodjaeva Rabıǵa apaı
3. Bastaýysh synyp muǵalimi Qońyrbaeva Raýshan apaı
Saıysymyzdyń birinshi sharty maqal – mátel aıtýdan jarysamyz. Men bir sóz aıtamyn sol sózge sizder maqal quraısyzdar. Sol maqaldyń ishinde qandaı sóz bar, sol sózge kelesi top maqal quraıdy.
Eńbek, batyr, bilim, otan, til.
Osy bólimniń qorytyndysyn tyńdasaq Anar apaı ózińiz aıta ketseńiz, rahmet.
Talaptyń minip tulparyn
Samǵaı ber kókke suńqarym
Talaptyǵa nur jaýar, talapsyzdan qorqamyn – deı kele saıys sharty túsinikti bolsa, sáttilik tileımin.
Saıysymyzdyń ekinshi sharty. Muǵalim qoıǵan suraqqa qatysýshy maqalmen jaýap beredi. Mysaly: jylandy ininen qalaı shyǵaramyz. Jyly – jyly sóıleseń jylan ininen shyǵady.
1. Qar jana ma? (qalaýyn tapsań qar janady)
2. Tastyń jeńili bola ma? (kerek tastyń aýyrlyǵy joq)
3. Inemen qudyq qazýǵa bola ma? (Bilim ınemen qudyq qazǵandaı)
4. Appaq qarǵa bola ma? (qarǵa balasyn appaǵym der)
5. Qoı men qasqyr oılana ma? (qoıdyń oılaǵany – amandyq, qasqyrdyń oılaǵany aramdyq)
6. Jigitti shal degen jón be? (jaman jigit jasynda shal bolady)
7. Eń tátti ne? (ananyń súti tátti, balanyń tili tátti)
8. Adamnyń qaı múshesi qorqaq? (kóz qorqaq, qol batyr)
9. Etikti qonyshynan basyp kıýge bola ma? (qolyńnan kelse qonyshynan bas)
10. Kimnen kim jaman? (Olaqtan salaq jaman)
11. Shashý men jınaýdyń qaısysy ońaı? (shashý ońaı, jınaý qıyn)
12. Taýyq tús kóre me? (taýyqtyń túsine tary kiredi)
13. Úlken kóz, úlken sóz bola ma? (qorqaqtyń kózi úlken, aqymaqtyń sózi úlken)
14. Er neshe ret, qorqaq neshe ret óledi? (er bir ret, qorqaq myń ret óledi)
15. Kórdim, kórmedim degen neshe sóz? (kórdim degen kóp sóz, kórmedim degen bir sóz)
16. Otan neden ystyq? (Otan ottan da ystyq)
17. Otqa túsip kúımeýge bola ma? (otan úshin otqa tús, kúımeısiń)
18. Shoshqa úre ma? (ıt joqta shoshqa úredi)
Rahmet osymen kózdi ashyp - jumǵansha saıysymyzdyń ekinshi bólimi de aıaqtaldy. Osy bólim boıynsha qorytyndylaıtyn bolsaq, Rabıǵa apaı ne aıtar edińiz. Rahmet. Endi saıysymyzdyń úshinshi bólimine toqtalyp óteıik. Myna sózderge maqal - mátel quryńyzdar:
1. Arpa, bıdaı
2. Birlik, tirlik
3. Jer
4. It
5. Erinshek
6. Bilim
7. Otan
8. Áke
9. Til
10. Toı
11. Et
12. Ótirik
13. Er, batyr
Rahmet bul saıysymyzdyń qorytyndysyn Raýshan apaıymyz aıta ketse, Raýshan apaı sóz kezegi ózińizde
Gúl jaınasyn jastardyń ajary
Tarqalmasyn búgingi kún bazary
Bolashaqtyń berik ustap tutqasyn
Saıyskerdiń bolsyn jarqyn joldary – deı kele tórtinshi bólimge de kelip jettik. Bul bólimde jumbaq sheshemiz.
1. Súmbil terekti, jasyl jelekti
Erden qalmaıdy, jaýǵa kerekti. (Naıza)
2. Sheńber jasap ósedi, jelmen birge kóshedi. (Qańbaq)
3. Jansyzda bir jansyz bar, jalǵyz aıaq,
Beline qystyrǵany shıden taıaq,
Kelbetine qarasań eshteńe emes
Beline býynypty aıanbaı - aq (Ushqysh)
4. Úlpershekke qan quıyp, úrip talǵa baıladym (búldirgen)
5. Shıdıgen uzyn sıraǵy, tastaı kereń qulaǵy
Sóıtip júrip kóp jerge, aspaly tor qurady. (órmekshi)
6. Teptim terekke shyqtym (úzeńgi)
7. Kótereıin desem, aýyr kilem
Kótermeıin desem táýir kilem (jer shary)
8. Turatuǵyn ár úıde, jaıly oryn sábıge
Shańǵy taban úıshik ol, terbetetin árıne (besik)
9. Aıaǵy bar júrmeıdi, aýzy bar kúlmeıdi
Aınymaıdy bópemnen tek sóıleýdi bilmeıdi
10. Sóılesesiń árkimmen, estilmeıdi dybysyń, bilinbeıdi bir isiń. (kórgen tús)
11. Altynmyn dep aldaıdy, altyn bola almaıdy. (jez)
12. Emes ol kitapta, dápter de
Júredi biraq portfelde (kúndelik)
13. Taptym - taptym tap jorǵa
Tabany jalpaq boz jorǵa (túıe)
14. Aspaı pisken, qaınamaı túsken. (jemis)
15. Alam aıaq, alam aıaq júgirsem jetkizbedi jalań aıaq (kóleńke)
16. Jaýraǵandy kúldirer, oó erkine jiberseń dúnıeni búldirer (ot)
17. Tizilip turǵan tisi bar, kóp tyndyrǵan isi bar (oraq)
18. Tekshelep teben arttym tamashaǵa,
Tamasham júgiredi ońashady (kirpik)

V. Top jetekshisiniń tárbıe saǵatynyń nátıjesin qorytyndylaýy.
Búgingi bizdiń saıysymyzdyń qorytyndy kezine de jettik
Til ultymnyń tilegi,
Tańdatpaı taǵdyr joldaǵan.
Til – ultymnyń júregi,
Lúpilin Alla qoldaǵan.
Til – Qorqyttyń armany,
Asan qaıǵy órletken
Til - Abaı sóz ormany,
Butaly tarmaq er jetken.
Júdese júrek, hal biter,
Jabylar ozar júırikten.
Tiliń tozsa, ár keter,
Sep bolmaı qolda bılikten.
Mán berseń árbir sózime,
Jan aıqaıyn jazamyn,
Óz qolyń jetse ózińe,
Tilińdi qorǵa qazaǵym
Saıysymyzdyń qorytyndy sózin tárbıe isiniń orynbasary Anar apaıǵa beremiz.
Búgingi bizdiń jeńimpazymyz «» tobyn quttyqtaımyz!
Ana tilim – bala shaǵym, órkenim
Ana tilim – bolashaǵym, erteńim
Ana tilim – saıyn dalam, jer kógim
Ana tilim – arman oıym órnegim
Ana tildi bilmesem
Shat - shadyman kúlmesem
Jer betinde saırańdap
Qazaq bolyp júrmesem!
Osymen búgingi bizdiń saıysymyz aıaqtaldy, qatysqandaryńyz úshin rahmet. Jeńisti kúnderde jolyqqansha!