Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtý
Sabaqtyń taqyryby: Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtý.
Sabaqtyń maqsaty: Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtýdi úıretý.
Sabaqta oqýshylardyń boıyndaǵy shyǵarmashylyq
qabiletterin damytý, jyldam esepteý daǵdylaryn
qalyptastyrý, matematıka pánine qyzyǵýshylyqtaryn
oıatý.
Uqyptylyqqa, izdenimpazdyqqa, shapshańdyqqa
tárbıeleý
Túri: saıahat sabaq
Kórnekiligi: sýretter, qıma qaǵazdar, oqýlyq, ınteraktıvti taqta.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Balalardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
-- Balalar, biz, búgingi sabaqta «matematıka» patshalyǵyna saıahat jasaımyz. Matematıka degen ǵajaıyp elge saıahatqa shyǵý úshin, bilimimizdi ortaǵa salamyz. Matematıka elindegi úlken oljaǵa jetý úshin joldaǵy úlken kedergilerden súrinbeı ótýlerimiz qajet.
-- Al, balalar, «matematıka» patshalyǵyna saıahatqa shyǵýǵa daıynbyz ba?
Biz aqyldy balamyz,
Esep jumbaq oıynnyń
Jaýabyn tez tabamyz.
Týyn ustap bilimniń,
Saıahatqa shyǵamyz.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi:
№7 Teńdeýlerdi sheshý.
Teńdeý degenimiz ne?
Teńdeýdiń neshe túri bar? (qarapaıym, kúrdeli)
Salystyrý, uqsastyǵy nede, aıyrmashylyǵy nede? (uqsastyǵy ekeýi de teńdeý, aıyrmashylyǵy: kúrdeli eki nemese kóp amalmen oryndalady, qarapaıym: tek qana bir amalmen oryndalady)
İİİ. Bilimdiler álemine saıahatqa shyǵý.
3 - qatarǵa tapsyrma berý. Ótkendi qaıtalaý.
1. 420: 6 - 20 h2 - 10 * 5: 450=
2. 2. 80 *6 - 80: 5 *9 + 0 - 720=
3. 90 +70: 4 *6 - 40: 5: 40=
İÚ. Jańa sabaq.
Maqsat qoıý kezeńi: Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtý
Kúnniń jady
Kórkem jazý
Ertegi týraly án tyńdaý.
-- Balalar, bul án ne týraly?
-- Ertegi týraly. Endi bizder «Ertegiler álemine» saıahatqa shyǵamyz. Ertegi tańǵajaıyptar álemi desek qatelespeımiz. Bizdi sabaq barysynda túrli tańǵajaıyptar kútedi. Ertegini men bastaımyn, sender sol erteginiń keıipkerleri bolýǵa múmkindikteriń bar. Erteginiń basty jáne jaqsy keıipkerleri bolsańdar jaqsy baǵaǵa ıe bolasyńdar.
1. Jańa sabaqty túsindirý.
Erte - erte, ertede matematıka patshalyǵynda aǵaıyndy úsh jigit bolypty.(grafoproektordan úsh balanyń sýreti) Birinshisi – júzdik, ekinshisi - ondyq, úshinshisi - birlik eken. Ata - analary ómirden ótip, balalaryna aýyzbirshilikti ósıet etip qaldyryp, «Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi»degen ósıetterin este saqtap, kóbeıip, ósip - óngen eken. Osy aǵaıyndy úsh jigit senderdiń de synyptaǵy birlikterińdi, bilimderińdi tekserý úshin matematıka patshalyǵyna saıahatqa shaqyrady.
Sandardy muqıat oqımyz. 112. Endi osy sandardy razrádtik qosylǵyshtarǵa jikteımiz. Iaǵnı 1júzd - júzge, 1ond - onǵa, 2birl - ekige teń, jeke - jeke 4 - ke kóbeıtý, nátıjesin oqý.
№1. 112 ∙ 4 = (100 + 10 + 2) ∙ 4 = 100 ∙ 4 + 10 ∙ 4 + 2 ∙ 4 = 400 + 40 + 8 = 448
№ 2. «Alǵyrlar» álemi.
Oqýlyqqa nazar aýdarý «Alǵyrlar áleminde» kim alǵyr, kim zerek bolsa, osy tapsyrmany oryndaıdy. Taqtamen jumys.
Túsindire otyryp, shyǵarý:
123 ∙ 3 = (100 + 20 + 3) ∙ 3 = 100 ∙ 3 + 20 ∙ 3 + 3 ∙ 3 = 300 + 60 + 9 = 369
№ 3. «Sandardy arttyrý» álemi.
Aýyzsha oryndaý.
Myna sandardy 3 ese arttyr: 231, 303, 221, 313, 331, 131, 121, 332.
321 ∙ 3 = 963
303 ∙3 = 909;
221 ∙ 3 = 663;
313 ∙ 3 = 939
331 ∙ 3 = 993;
131 ∙ 3 = 393
121∙ 3 = 363;
332 ∙ 3 = 996.
№ 4. « Sheberler» álemi.
Ertegiler áleminde «Ushqysh kilemdi», «Sıqyrly aıaq - kıimderdi»sheberler jasaǵan. Búgingi sheberler áleminde sheberler qumyra jasaǵan. Iaǵnı, bul sheberler qandaı sheberler dep oılaısyńdar? Bular sıqyrly sheberler. Qumyra – qyshtan, shynydan jasalǵan ydys. Qumyra kóbine búıirli, erneýli, uzyn moıyndy, keıbiri tutqaly bolyp keledi.[1]
Aýyzsha oryndaý.
İ sheber – 1 saǵ. 8 qumyra
İİ sheber -?, 2 qumyra az 6 saǵ -?
Sheshýi: (8 + (8 – 2) ) ∙ 6 = 14 ∙ 6 = 84
J: ekeýi birge 84 qumyra boıaıdy.
№ 5. « Sıqyrly kesteler» álemi.
Bul sıqyrly kesteniń kiltin tapsaq, erteginiń óte jaqsy keıipkeri bola alamyz. Kesteni sóıleteıik.(Qıma qaǵazben jumys)
d 1 2 3 4
121 ∙ d - 100 21 142 263 384
121 ∙ d + 100 221 342 463 584
1 - shi nusqaǵa
d --------1 ----------2 -----3 --------4
121*d - 100
2 - shi nusqaǵa
d ------- 1 ---------- 2 ------- 3 ----- 4
121*d +100
Aýa - raıyna toqtalý.(Kóktemgi tabıǵat erekshelikteri týraly)
Kóktemde shyǵatyn alǵash dala gúli.
Gúldiń de jany bar, táni bar,
Ózindik ásem sáni bar.
Qasterle, ony baǵala,
Bizderge berer nári bar.
Sergitý álemi.
Gúlder týraly ánge qosylyp bıleý
№6. «Fıgýralar» álemi
Topyraq beti qyzyp, jer betinde býnaqdenelilerdiń de tirshiligi bastalady. Qandaı býnaqdenelilerdi bilesińder? Eń aqyldy qumyrsqanyń tapsyrmasyn oryndaımyz.
qumyrsqaǵa fıgýranyń aýdanyn tabýǵa kómektesý. Aýyzsha oryndaý.
Qumyrsqa – jarǵaqqanattylar otrádynyń bir tuqymdasy. Qumyrsqa Jer sharynda keńinen taralǵan. Qumyrsqanyń 10 myńdaı túri bar. Denesi bas, kókirek jáne qursaqtan turady. Qumyrsqalar, kóbine toptanyp (10 – 100 myń darasy birigip), arnaıy ıleý jasap, tirshilik etedi. Árbir ıleýde atalyq, analyq, “jumysshy” jáne “jaýynger” qumyrsqalar bolady.
№ 7. «Esepter» álemi
Eseptiń quramdaryn aıtý. Dáptermen jumys
Qyrqyldaq balapany – 234 shirkeı
Baqanyń balasy – 321 shirkeı
3 kúnde -? artyq
Sh: (321 – 234) ∙ 3 = 261
J: 261 shirkeı artyq jeıdi.
Baqa týraly. Terisi jyltyr, shyryshty, ókpesi nashar jetilgen, terisi arqyly tynys alady. Tiliniń ushy eki aıyr, jemin tilimen ustaıdy, usaq jándiktermen qorektenedi. Analyǵy 500 - den 11 myńǵa deıin ýyldyryq shashady, qurlyqta da, sýda da uryqtanady. Baqanyń dernásilin ıtshabaq, keıde shómishbalyq dep ataıdy.
№8 « Amaldar» álemi.
Ózindik jumys (Matematıka san qyrly sandar álemine toly. Sol sandardyń bir sıqyry amaldar tártibine jasyrynǵan. Olaı bolsa, amaldar álemine saıahat jasaıyq.)
332*2 - 460 =
800 - 121*4 =
313*3 - 213 =
422*2 + 170=
380+232*3 =
520+312*3 =
№ 11. «Zeıindiler» álemi
(Bul tapsyrmany eń zeıindi keıipker ǵana oryndaı alady dep oılaımyn)
1, 2, 3, 123, 133, 234
1*3*123 =369
№12Ózin - ózi baqylaý álemi
Úsh tańbaly sandardy bir tańbaly sandarǵa kóbeıtý. aýyzsha oryndaý.
Úsh aǵaıyndy jigittiń tilegi oryndaldy ma? Sony teksereıik.
Úİ. Qorytyndylaý.
Matematıka patshalyǵyndaǵy ertegiler álemine saıahat senderge unady ma? Ertegiler árdaıym jaqsy oqıǵalarmen bitedi.
YII. Baǵalaý
Sabaqtyń basynda aıtyp ótkenimizdeı óte jaqsy keıipkerler óte jaqsy degen baǵamen, jaqsy qatynasqan keıipkerler jaqsy degen baǵamen baǵalanady.
ÚİİI. Úıge tapsyrma: №9, 10. 230 bet.
Sabaqtyń maqsaty: Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtýdi úıretý.
Sabaqta oqýshylardyń boıyndaǵy shyǵarmashylyq
qabiletterin damytý, jyldam esepteý daǵdylaryn
qalyptastyrý, matematıka pánine qyzyǵýshylyqtaryn
oıatý.
Uqyptylyqqa, izdenimpazdyqqa, shapshańdyqqa
tárbıeleý
Túri: saıahat sabaq
Kórnekiligi: sýretter, qıma qaǵazdar, oqýlyq, ınteraktıvti taqta.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Balalardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
-- Balalar, biz, búgingi sabaqta «matematıka» patshalyǵyna saıahat jasaımyz. Matematıka degen ǵajaıyp elge saıahatqa shyǵý úshin, bilimimizdi ortaǵa salamyz. Matematıka elindegi úlken oljaǵa jetý úshin joldaǵy úlken kedergilerden súrinbeı ótýlerimiz qajet.
-- Al, balalar, «matematıka» patshalyǵyna saıahatqa shyǵýǵa daıynbyz ba?
Biz aqyldy balamyz,
Esep jumbaq oıynnyń
Jaýabyn tez tabamyz.
Týyn ustap bilimniń,
Saıahatqa shyǵamyz.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi:
№7 Teńdeýlerdi sheshý.
Teńdeý degenimiz ne?
Teńdeýdiń neshe túri bar? (qarapaıym, kúrdeli)
Salystyrý, uqsastyǵy nede, aıyrmashylyǵy nede? (uqsastyǵy ekeýi de teńdeý, aıyrmashylyǵy: kúrdeli eki nemese kóp amalmen oryndalady, qarapaıym: tek qana bir amalmen oryndalady)
İİİ. Bilimdiler álemine saıahatqa shyǵý.
3 - qatarǵa tapsyrma berý. Ótkendi qaıtalaý.
1. 420: 6 - 20 h2 - 10 * 5: 450=
2. 2. 80 *6 - 80: 5 *9 + 0 - 720=
3. 90 +70: 4 *6 - 40: 5: 40=
İÚ. Jańa sabaq.
Maqsat qoıý kezeńi: Úsh tańbaly sandy bir tańbaly sanǵa kóbeıtý
Kúnniń jady
Kórkem jazý
Ertegi týraly án tyńdaý.
-- Balalar, bul án ne týraly?
-- Ertegi týraly. Endi bizder «Ertegiler álemine» saıahatqa shyǵamyz. Ertegi tańǵajaıyptar álemi desek qatelespeımiz. Bizdi sabaq barysynda túrli tańǵajaıyptar kútedi. Ertegini men bastaımyn, sender sol erteginiń keıipkerleri bolýǵa múmkindikteriń bar. Erteginiń basty jáne jaqsy keıipkerleri bolsańdar jaqsy baǵaǵa ıe bolasyńdar.
1. Jańa sabaqty túsindirý.
Erte - erte, ertede matematıka patshalyǵynda aǵaıyndy úsh jigit bolypty.(grafoproektordan úsh balanyń sýreti) Birinshisi – júzdik, ekinshisi - ondyq, úshinshisi - birlik eken. Ata - analary ómirden ótip, balalaryna aýyzbirshilikti ósıet etip qaldyryp, «Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi»degen ósıetterin este saqtap, kóbeıip, ósip - óngen eken. Osy aǵaıyndy úsh jigit senderdiń de synyptaǵy birlikterińdi, bilimderińdi tekserý úshin matematıka patshalyǵyna saıahatqa shaqyrady.
Sandardy muqıat oqımyz. 112. Endi osy sandardy razrádtik qosylǵyshtarǵa jikteımiz. Iaǵnı 1júzd - júzge, 1ond - onǵa, 2birl - ekige teń, jeke - jeke 4 - ke kóbeıtý, nátıjesin oqý.
№1. 112 ∙ 4 = (100 + 10 + 2) ∙ 4 = 100 ∙ 4 + 10 ∙ 4 + 2 ∙ 4 = 400 + 40 + 8 = 448
№ 2. «Alǵyrlar» álemi.
Oqýlyqqa nazar aýdarý «Alǵyrlar áleminde» kim alǵyr, kim zerek bolsa, osy tapsyrmany oryndaıdy. Taqtamen jumys.
Túsindire otyryp, shyǵarý:
123 ∙ 3 = (100 + 20 + 3) ∙ 3 = 100 ∙ 3 + 20 ∙ 3 + 3 ∙ 3 = 300 + 60 + 9 = 369
№ 3. «Sandardy arttyrý» álemi.
Aýyzsha oryndaý.
Myna sandardy 3 ese arttyr: 231, 303, 221, 313, 331, 131, 121, 332.
321 ∙ 3 = 963
303 ∙3 = 909;
221 ∙ 3 = 663;
313 ∙ 3 = 939
331 ∙ 3 = 993;
131 ∙ 3 = 393
121∙ 3 = 363;
332 ∙ 3 = 996.
№ 4. « Sheberler» álemi.
Ertegiler áleminde «Ushqysh kilemdi», «Sıqyrly aıaq - kıimderdi»sheberler jasaǵan. Búgingi sheberler áleminde sheberler qumyra jasaǵan. Iaǵnı, bul sheberler qandaı sheberler dep oılaısyńdar? Bular sıqyrly sheberler. Qumyra – qyshtan, shynydan jasalǵan ydys. Qumyra kóbine búıirli, erneýli, uzyn moıyndy, keıbiri tutqaly bolyp keledi.[1]
Aýyzsha oryndaý.
İ sheber – 1 saǵ. 8 qumyra
İİ sheber -?, 2 qumyra az 6 saǵ -?
Sheshýi: (8 + (8 – 2) ) ∙ 6 = 14 ∙ 6 = 84
J: ekeýi birge 84 qumyra boıaıdy.
№ 5. « Sıqyrly kesteler» álemi.
Bul sıqyrly kesteniń kiltin tapsaq, erteginiń óte jaqsy keıipkeri bola alamyz. Kesteni sóıleteıik.(Qıma qaǵazben jumys)
d 1 2 3 4
121 ∙ d - 100 21 142 263 384
121 ∙ d + 100 221 342 463 584
1 - shi nusqaǵa
d --------1 ----------2 -----3 --------4
121*d - 100
2 - shi nusqaǵa
d ------- 1 ---------- 2 ------- 3 ----- 4
121*d +100
Aýa - raıyna toqtalý.(Kóktemgi tabıǵat erekshelikteri týraly)
Kóktemde shyǵatyn alǵash dala gúli.
Gúldiń de jany bar, táni bar,
Ózindik ásem sáni bar.
Qasterle, ony baǵala,
Bizderge berer nári bar.
Sergitý álemi.
Gúlder týraly ánge qosylyp bıleý
№6. «Fıgýralar» álemi
Topyraq beti qyzyp, jer betinde býnaqdenelilerdiń de tirshiligi bastalady. Qandaı býnaqdenelilerdi bilesińder? Eń aqyldy qumyrsqanyń tapsyrmasyn oryndaımyz.
qumyrsqaǵa fıgýranyń aýdanyn tabýǵa kómektesý. Aýyzsha oryndaý.
Qumyrsqa – jarǵaqqanattylar otrádynyń bir tuqymdasy. Qumyrsqa Jer sharynda keńinen taralǵan. Qumyrsqanyń 10 myńdaı túri bar. Denesi bas, kókirek jáne qursaqtan turady. Qumyrsqalar, kóbine toptanyp (10 – 100 myń darasy birigip), arnaıy ıleý jasap, tirshilik etedi. Árbir ıleýde atalyq, analyq, “jumysshy” jáne “jaýynger” qumyrsqalar bolady.
№ 7. «Esepter» álemi
Eseptiń quramdaryn aıtý. Dáptermen jumys
Qyrqyldaq balapany – 234 shirkeı
Baqanyń balasy – 321 shirkeı
3 kúnde -? artyq
Sh: (321 – 234) ∙ 3 = 261
J: 261 shirkeı artyq jeıdi.
Baqa týraly. Terisi jyltyr, shyryshty, ókpesi nashar jetilgen, terisi arqyly tynys alady. Tiliniń ushy eki aıyr, jemin tilimen ustaıdy, usaq jándiktermen qorektenedi. Analyǵy 500 - den 11 myńǵa deıin ýyldyryq shashady, qurlyqta da, sýda da uryqtanady. Baqanyń dernásilin ıtshabaq, keıde shómishbalyq dep ataıdy.
№8 « Amaldar» álemi.
Ózindik jumys (Matematıka san qyrly sandar álemine toly. Sol sandardyń bir sıqyry amaldar tártibine jasyrynǵan. Olaı bolsa, amaldar álemine saıahat jasaıyq.)
332*2 - 460 =
800 - 121*4 =
313*3 - 213 =
422*2 + 170=
380+232*3 =
520+312*3 =
№ 11. «Zeıindiler» álemi
(Bul tapsyrmany eń zeıindi keıipker ǵana oryndaı alady dep oılaımyn)
1, 2, 3, 123, 133, 234
1*3*123 =369
№12Ózin - ózi baqylaý álemi
Úsh tańbaly sandardy bir tańbaly sandarǵa kóbeıtý. aýyzsha oryndaý.
Úsh aǵaıyndy jigittiń tilegi oryndaldy ma? Sony teksereıik.
Úİ. Qorytyndylaý.
Matematıka patshalyǵyndaǵy ertegiler álemine saıahat senderge unady ma? Ertegiler árdaıym jaqsy oqıǵalarmen bitedi.
YII. Baǵalaý
Sabaqtyń basynda aıtyp ótkenimizdeı óte jaqsy keıipkerler óte jaqsy degen baǵamen, jaqsy qatynasqan keıipkerler jaqsy degen baǵamen baǵalanady.
ÚİİI. Úıge tapsyrma: №9, 10. 230 bet.
You Might Also Like
-
Oqýshylardy rýhanı - adamgershilik qundylyqtarǵa negizdep tárbıeleý.
