Matematıkalyq oıyn túrleri
Matematıkalyq oıyn túrleri
Balabaqshadan bastap balanyń matematıkalyq túsinikterdi durys meńgerýi, balanyń damýy, jas erekshelikterine baılanysty bolyp tabylady. Balalarǵa matematıkalyq qarapaıym uǵymdardy túsindirý, bekitý.
Tárbıeshi kúndelikti ómirde jáne sabaqta dıdaktıkalyq oıyndar men oıyn jattyǵýlar qoldanylady. Dıdaktıkalyq oıyndardyń oqý is - áreketinen tys ýaqytta uıymdastyrý, balanyń matematıkalyq túsinigin keńeıtedi, tereńdetedi, oıyn bekitedi. Dıdaktıkalyq oıyndar negizinen oqytý barysynda jan – jaqty, baǵyt – baǵdar berip otyrady. Iaǵnı balalardyń óı órisin damytýǵa mańyzdy ról atqarady
Mektepke deıingi jastaǵy balalarǵa árbir uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń taqyrybyna sáıkes oıyn ádis - tásiline ú lken mán beriledi, sonda ǵana oqý is - áreket balalarǵa paıdaly, qyzyqty bolady. qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrý geometrıalyq pishinmen sanaýdy úıretý, 20 kólemindegi san týraly túsinikterin damytý, shartty ólsheýishtiń kómegimen ólshemderdi júrgizý, kózben qabyldaý, shamalaý qabiletin jetkizý, keńistikti baǵdarlaı bilý daǵdylaryn qalyptastyrý, zatty teń eki bólikke bólý degen máselelerge nazar aýdarylady.
Mektep jasyna deıingi balalardyń jan - jaqty damýy úshin logıkalyq oıyndardyń orny erekshe. Oıyn – mektep jasyna deıingi kezden bastalyp adammen ómir boıy ilesip júretin erekshe qyzmet túri. Oıyn – balalardyń oqýǵa, eńbekke degen belsendiligin arttyrýdaǵy basty qural, balanyń psıhıkasynda sapaly ózgerister týdyrady: bala zeıininiń, jadynyń qalyptasýyna oılaý, qıaldaý qabiletiniń damýyna áser etedi. Oılaý shyǵarmashylyq jáne tanym áreketiniń negizi bolyp tabylady
1. Pishinder álemi
Oıyn sharty:
Geometrıalyq fıgýralar daıyndaǵanda kólemderi boıynsha árqıly ǵyp daıyndaımyn jáne balalarda kólem, pishin, sany jaıynda túsinik qalyptasady.
Bala sıpattaǵanda:
«Úlken – úlkenirek – eń úlken»,
«kishkentaı – kishirek – eń kishkentaı»,
«bıik – bıigirek – eń bıik»,
«aýyr – aýyryraq – eń aýyr»,
«jeńil – jeńilirek – eń jeńil»,
«tereń – tereńirek – eń tereń»,
«jaryq – jaryǵyraq – eń jaryq»,
«qarańǵy – qarańǵyraq – eń qarańǵy» jáne t. b. tıisti salystyrmaly jáne tańdaýly shyraıdaǵy salystyrmaly syn esimderdi durys ózindik derbes qoldanýǵa úıretemin.
2. Sanyna qaraı salystyraıyq oıyny
Oıyn sharty:
. Bastapqyda balalarǵa qaı jerde oıynshyqtyń kóptigin, al qaı jerde azdyǵyn kózben anyqtaýdy usynamyz, ıaǵnı, úzilissiz mólsherlerdi salystyra bastaımyz. Alǵashqy mysaldardyń jaýaptary kózge kórinip turýy qajet.
3.«Jeýge jaraıtyn – Jeýge jaramaıtyn» oıyny
Oıyn sharty:
Osy oıyndy toppen jikteý oıynyn bárimiz bilemiz. Uqsastyǵyna baılanysty basqa da belgilerdi tańdaýǵa bolady:
tiri – tiri emes, qozǵaǵyshy bar – qozǵaǵyshy joq, dóńgelegi bar – dóńgelegi joq jáne t. b
4.«Tórtinshi artyq» oıyny.
Oıyn sharty:
basqalaryna sáıkes kelmeıtin zatty «geometrıalyq pishindi) alyp tastaý nemese boıamaý kerek jáne topty jalpylama sózben ataý qajet.
Estý arqyly jumys jasaý: tárbıeshi sózder aıtady da, solardyń ishinde basqalarǵa sáıkes kelmeıtindi bólip kórsetýdi suraıdy,
mysaly: 3 sheńber, 1 tórtburysh (pishin boıynsha), 3 qyzyl pishin jáne 1 jasyl pishin (tús boıynsha)
5.«Men ne jasyrdym?» oıyny.
Oıyn sharty:
Balalardyń aldyna 3 - 4 túrli zattar nemese qos sýretter qoıylǵan. Balalarǵa suraq qoıý arqyly men aıtqan kartochkamdy nemese zatty tabýy kerek. Árbir suraqtan keıin, ári qaraı qarastyrylmaıtyn kartochkany alyp tastatyp otyramyn Mysaly, «Ol tiri me?» degen suraqqa «ıá» dep jaýap berilse, tiri emes zattar beınelengen kartochkalardy tóńkerip nemese alyp tastaǵan jón, ol balanyń ári qaraı izdenýin jáne suraq qoıýyn jeńildetedi.
6. 1 - 10 - ǵa deıin sanaý oıyny
Oıyn sharty:
Bala 1 - 10 aralaǵynda tańbalardy tanı bilý. Atalǵan sanǵa baılanysty qımyl jasap úıretemin. Mysaly shapalaqtap sanaý, nemese túrli sanamaqpen jattatamyn
7. «Ornyndy tap» oıyny
Oıyn sharty:
Balalar rettik nomerimen turady da tárbıeshi «Ap, qasqyrym ash» dep balalardy oınap qýsa balalar «qasqyrdan» qutylǵannan keıin tez óz oryndaryn rettik nomerimen taýyp alý kerek
8. «Qoıma» oıyny. Myna jerge salyńdar!
Oıyn sharty:
Tárbıeshi « Áı, búldirshin! Qasqyrlar men laqtardy jınańdar deıdi.
Myna jerge salyńdar dep 2 qorap usynady Balalar oıynshyqtaryn, kartochkalaryn jınaı bastaıdy, Sol kezde tárbıeshi sen taǵy qasqyrlar men laqtardy bir jerge jınap qoıdyń ba?
Seniń laqtaryńnan túk te qalmas: qasqyrlar laqtardy jep qoıady ǵoı!»,- dep balany zattaryn júıelep jınaýǵa úıretedi
«Qajet sýretti tap».
Oıynǵa qajet zattar: Úlken jáne kishkene sýretter nemese qýyrshaqqa arnalǵan ydystar, plasılınnen jasaǵan zattar, konfet, baýyrsaq, t. b.
Oıyn erejesi: Eger oıyn sýrettermen júrgizilse tárbıeshi - muǵalim úlken sýreti balalardyń bári kórsetindeı orynǵa iledi. Mysaly: úlken tarelka nemese oramal ustaǵan qyzdyń sýreti. Balalar qoraptaǵy sýretterdiń ishinen taqtaǵa ilingen sýret mazmunyna sáıkes zattardyń sýretin alyp stolǵa qoıady. Ne istegeni týraly aıtady.
Oıynnyń sońynda balalar oıynǵa qatysty zattardyń sýretin salady (óz qalaýlary boıynsha nan, qant toqash t. b.)
Balabaqshadan bastap balanyń matematıkalyq túsinikterdi durys meńgerýi, balanyń damýy, jas erekshelikterine baılanysty bolyp tabylady. Balalarǵa matematıkalyq qarapaıym uǵymdardy túsindirý, bekitý.
Tárbıeshi kúndelikti ómirde jáne sabaqta dıdaktıkalyq oıyndar men oıyn jattyǵýlar qoldanylady. Dıdaktıkalyq oıyndardyń oqý is - áreketinen tys ýaqytta uıymdastyrý, balanyń matematıkalyq túsinigin keńeıtedi, tereńdetedi, oıyn bekitedi. Dıdaktıkalyq oıyndar negizinen oqytý barysynda jan – jaqty, baǵyt – baǵdar berip otyrady. Iaǵnı balalardyń óı órisin damytýǵa mańyzdy ról atqarady
Mektepke deıingi jastaǵy balalarǵa árbir uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń taqyrybyna sáıkes oıyn ádis - tásiline ú lken mán beriledi, sonda ǵana oqý is - áreket balalarǵa paıdaly, qyzyqty bolady. qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrý geometrıalyq pishinmen sanaýdy úıretý, 20 kólemindegi san týraly túsinikterin damytý, shartty ólsheýishtiń kómegimen ólshemderdi júrgizý, kózben qabyldaý, shamalaý qabiletin jetkizý, keńistikti baǵdarlaı bilý daǵdylaryn qalyptastyrý, zatty teń eki bólikke bólý degen máselelerge nazar aýdarylady.
Mektep jasyna deıingi balalardyń jan - jaqty damýy úshin logıkalyq oıyndardyń orny erekshe. Oıyn – mektep jasyna deıingi kezden bastalyp adammen ómir boıy ilesip júretin erekshe qyzmet túri. Oıyn – balalardyń oqýǵa, eńbekke degen belsendiligin arttyrýdaǵy basty qural, balanyń psıhıkasynda sapaly ózgerister týdyrady: bala zeıininiń, jadynyń qalyptasýyna oılaý, qıaldaý qabiletiniń damýyna áser etedi. Oılaý shyǵarmashylyq jáne tanym áreketiniń negizi bolyp tabylady
1. Pishinder álemi
Oıyn sharty:
Geometrıalyq fıgýralar daıyndaǵanda kólemderi boıynsha árqıly ǵyp daıyndaımyn jáne balalarda kólem, pishin, sany jaıynda túsinik qalyptasady.
Bala sıpattaǵanda:
«Úlken – úlkenirek – eń úlken»,
«kishkentaı – kishirek – eń kishkentaı»,
«bıik – bıigirek – eń bıik»,
«aýyr – aýyryraq – eń aýyr»,
«jeńil – jeńilirek – eń jeńil»,
«tereń – tereńirek – eń tereń»,
«jaryq – jaryǵyraq – eń jaryq»,
«qarańǵy – qarańǵyraq – eń qarańǵy» jáne t. b. tıisti salystyrmaly jáne tańdaýly shyraıdaǵy salystyrmaly syn esimderdi durys ózindik derbes qoldanýǵa úıretemin.
2. Sanyna qaraı salystyraıyq oıyny
Oıyn sharty:
. Bastapqyda balalarǵa qaı jerde oıynshyqtyń kóptigin, al qaı jerde azdyǵyn kózben anyqtaýdy usynamyz, ıaǵnı, úzilissiz mólsherlerdi salystyra bastaımyz. Alǵashqy mysaldardyń jaýaptary kózge kórinip turýy qajet.
3.«Jeýge jaraıtyn – Jeýge jaramaıtyn» oıyny
Oıyn sharty:
Osy oıyndy toppen jikteý oıynyn bárimiz bilemiz. Uqsastyǵyna baılanysty basqa da belgilerdi tańdaýǵa bolady:
tiri – tiri emes, qozǵaǵyshy bar – qozǵaǵyshy joq, dóńgelegi bar – dóńgelegi joq jáne t. b
4.«Tórtinshi artyq» oıyny.
Oıyn sharty:
basqalaryna sáıkes kelmeıtin zatty «geometrıalyq pishindi) alyp tastaý nemese boıamaý kerek jáne topty jalpylama sózben ataý qajet.
Estý arqyly jumys jasaý: tárbıeshi sózder aıtady da, solardyń ishinde basqalarǵa sáıkes kelmeıtindi bólip kórsetýdi suraıdy,
mysaly: 3 sheńber, 1 tórtburysh (pishin boıynsha), 3 qyzyl pishin jáne 1 jasyl pishin (tús boıynsha)
5.«Men ne jasyrdym?» oıyny.
Oıyn sharty:
Balalardyń aldyna 3 - 4 túrli zattar nemese qos sýretter qoıylǵan. Balalarǵa suraq qoıý arqyly men aıtqan kartochkamdy nemese zatty tabýy kerek. Árbir suraqtan keıin, ári qaraı qarastyrylmaıtyn kartochkany alyp tastatyp otyramyn Mysaly, «Ol tiri me?» degen suraqqa «ıá» dep jaýap berilse, tiri emes zattar beınelengen kartochkalardy tóńkerip nemese alyp tastaǵan jón, ol balanyń ári qaraı izdenýin jáne suraq qoıýyn jeńildetedi.
6. 1 - 10 - ǵa deıin sanaý oıyny
Oıyn sharty:
Bala 1 - 10 aralaǵynda tańbalardy tanı bilý. Atalǵan sanǵa baılanysty qımyl jasap úıretemin. Mysaly shapalaqtap sanaý, nemese túrli sanamaqpen jattatamyn
7. «Ornyndy tap» oıyny
Oıyn sharty:
Balalar rettik nomerimen turady da tárbıeshi «Ap, qasqyrym ash» dep balalardy oınap qýsa balalar «qasqyrdan» qutylǵannan keıin tez óz oryndaryn rettik nomerimen taýyp alý kerek
8. «Qoıma» oıyny. Myna jerge salyńdar!
Oıyn sharty:
Tárbıeshi « Áı, búldirshin! Qasqyrlar men laqtardy jınańdar deıdi.
Myna jerge salyńdar dep 2 qorap usynady Balalar oıynshyqtaryn, kartochkalaryn jınaı bastaıdy, Sol kezde tárbıeshi sen taǵy qasqyrlar men laqtardy bir jerge jınap qoıdyń ba?
Seniń laqtaryńnan túk te qalmas: qasqyrlar laqtardy jep qoıady ǵoı!»,- dep balany zattaryn júıelep jınaýǵa úıretedi
«Qajet sýretti tap».
Oıynǵa qajet zattar: Úlken jáne kishkene sýretter nemese qýyrshaqqa arnalǵan ydystar, plasılınnen jasaǵan zattar, konfet, baýyrsaq, t. b.
Oıyn erejesi: Eger oıyn sýrettermen júrgizilse tárbıeshi - muǵalim úlken sýreti balalardyń bári kórsetindeı orynǵa iledi. Mysaly: úlken tarelka nemese oramal ustaǵan qyzdyń sýreti. Balalar qoraptaǵy sýretterdiń ishinen taqtaǵa ilingen sýret mazmunyna sáıkes zattardyń sýretin alyp stolǵa qoıady. Ne istegeni týraly aıtady.
Oıynnyń sońynda balalar oıynǵa qatysty zattardyń sýretin salady (óz qalaýlary boıynsha nan, qant toqash t. b.)
You Might Also Like
