Mektep jasyna deıingi balalarǵa sensorlyq tárbıe berý
Mektepke deıingi uıymdaǵy pedagogtiń tájirıbe jumysy
Tájirıbe taqyryby:
«Mektep jasyna deıingi balalarǵa sensorlyq tárbıe berý»
Maqsaty: balalarǵa sezim damytý oqý is – áreketi boıynsha ótken taqyryptardy eske túsirip, bilimderin oıyn arqyly jetildirip bekitý.
Mindetteri:
1. Balalarǵa estilim júıeleriniń áserlerin qalyptastyrý.
2. Balalarǵa sensorlyq etalondar júıeleriniń áserlerin qalyptastyrý.
3. Balalardyń tanymdyq pen praktıkalyq árekette estilim jáne sensorlyq etalondar júıeleriniń áserlerin óz betinshe qabyldaýdy qalyptastyrý.
Tájirıbeniń paıda bolý jaǵdaılary.
Sensorıka latyndarmen aýdarmada sezim músheleri arqyly oryndaıtyn qabyldaýdy bildiredi. Psıhologıalarda jáne fızıologıa sensorıkalyq sezinýlerdegi málemetti bildiredi. Sensorıka - fýnksıalardyń biri, sezgishtik pen qatar qorshaǵan orta týraly málemetti qabyldaýynyń ádisiniń biri bolyp tabylady. Mysaly: kórermen, akýstıkalyq ıis sezý jáne ári qaraı organızmnyń sensorlyq júıelerdiń bir belgisi bolady. Sensorıka K. G. Iýnga tıpologıalarda «seziný» dep atalady. Sensorıkanyń aıyrmashylyq ereksheligi bul fýnksıany pozısıalarymen álemmen ózara árekettesýi. Sensorıka álemi - bul sezimderi organdary arqyly qorshaǵan ortanyń zattarymen, pishinimen, túsimen qoldanýǵa bolady. Sensorıkada saýsaq matorıkasy jumys isteıdi.
Sensorlyq qabyldaýdyń damýy bul jáne buıymdardyń syrtqy qasıetteri týraly usynystardy qalyptastyrý: keńistikte pishinge, tús, shamaǵa, jaǵdaı olardyń, sonymen birge ıis, dám jáne taǵy basqalar.
Sensorıkalyq tárbıe qorshaǵan ortany tolyq qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan. Balalardy sensorıkalyq jaǵynan damytý úshin, birneshe ustanym bar. Zattardyń kólemi, qalyby, túsimen tanystyrý. Tildiń dybystyq saralaýyn júzege asyryp án - kúılik estýmen qabyldaýdy qalyptastyrý. Sensorıkalyq qımylmen balalardy is - áreketterin úıretý. Qorshaǵan ortamen baılanysty sensorıka boıynsha jalpylaýǵa úıretý. Zattardyń sapasy men mánderi týraly túsinikterin qalyptastyrý.
Sensorlyq damý – bul zattardyń syrtqy qasıetteri týraly oılarynyń qalyptasýy jáne ony qabyldaı bilýi: olardyń pishini, túsi, kólemi, keńistiktegi ornalasýy, sonymen qatar ıisi, dámi t. b. mektepke deıingi jasta sensorlyq damýdyń mánin baǵalaý qıyn. Dál osy jasta sezim músheleriniń áreketin jetildirý, qorshaǵan orta týraly bilimin jınaqtaýǵa qolaıly kez. Mektepke deıingi pedagogıka salasyndaǵy ataqty sheteldik ǵalymdar (F. Frebel, M. Montessorı, O. Dekrolı t. b.) tolyqqandy sensorlyq damýdy qamtamasyz etýge baǵyttalǵan sensorlyq tárbıe mektepke deıingi tárbıeleýdiń negizgi jaǵy bolyp sanalatynyn aıtqan.
Sensorlyq damý, bir jaǵynan balanyń jalpy aqyl - oıynyń damýynyń irgetasyn quraıdy, bir jaǵynan ózindik máni bar, óıtkeni tolyqqandy qabyldaý balany balabaqshada, mektepte oqytý úshin qajet. Qorshaǵan orta qubylystary men zattaryn qabyldaýdan taný bastalady. Tanýdyń basqa túrleri – este saqtaý, oılaý, elestetý – qabyldaý negizinde quralady. Sondyqtan qalypty aqyl - oıdyń damýy tolyqqandy qabyldaýǵa súıenýsiz múmkin emes. Balabaqshada bala sýret salýǵa, jabystyrýǵa, qurastyrýǵa úırenedi, tabıǵat qubylystarymen tanysady, matematıka men jazý negizderin meńgere bastaıdy. Balanyń mektepte oqýǵa daıyndyǵy onyń sensorlyq damýyna baılanysty bolady. Nátıjesinde áripterdi jazýda, sýretti salýda qısyqtyq, eńbek sabaǵynda jasaǵan zattarynda dáldik joq bolady. Keıde bala den shynyqtyrý sabaǵyndaǵy qımyldardy qaıtalaı almaıtyn jaǵdaı bolady. Biraq másele tek munda emes. Mýzykant, sýretshi, qurastyrýshynyń tabysyn qamtamasyz etetin erekshelikteriniń qatarynda sensorlyq qabiletter mańyzdy oryn alady. Sensorlyq qabilettiń bastaýynda erte jasta jetetin sensorlyq damýdyń jalpy deńgeıi jatyr. Sensorlyq tárbıeleýdiń basty baǵyty - balany sensorlyq mádenıetpen azyqtandyrýdan turady.
Tájirıbeniń ózektiligi.
Ár bala aqyldy bolsyn. Bizdiń mindet - baldyrǵan óz potensıalyn, ony ashyp álemge óz aldyna jetýge úıretýge kómektesý. Ol úshin balaǵa isteı alatyn mańyzdy qaýymdansyn jáne óz dara qabilettilikter aıqyndalsyn, damytyp jáne menshikti yrǵaqta oqytý.
Jeke jumys tájirıbesin sıpattaý:
Sensorlyq tárbıe boıynsha 2 - 3 jasqa deıingi baǵdarlamanyń talaptary:
qoıyp nemese taqtaıshada uqsas formalarǵa ornalastyrý).
Dıdaktıkalyq oıyn mindetti, mazmundy, erejelerdi jáne oıyn áreketterdi engizedi.
Dıdaktıkalyq oıynnyń negizgi elementi dıdaktıkalyq mindet bolyp tabylady. Ol oqý qyzmet baǵdarlamasymen tyǵyz baılanysty. Barlyq qalǵan elementter qoıylǵan mindetke baǵynyp jáne ony oryndaýyn qamtamasyz etedi. Dıdaktıkalyq mindetteri ár túrli (qarapaıym matematıka uǵymdaryń bekitýge baılanysty bolýy múmkin).
Dıdaktıkalyq oıyndardyń maǵynasy qorshaǵan bolmysta (tabıǵat, adamdar, olardyń ara qatynastary, turmysy, eńbegi, qoǵamdyq ómirleri, oqıǵalary jáne t. b.)
Dıdaktıkalyq oıynda úlken ról erejelerge beriledi. Olar árbir balaǵa oıynda ne jáne qalaı isteýge tıisti ekendigin anyqtaıdy, tabysqa jetý jolyn kórsetip jatyr.
Balalarda júris turysta toıtarylý, óz minez - qulqyn basqarýdy tárbıeleýdemiz, oıyn áreketi – bul oıyn maqsatynda balalardyń belsendilik tanytý: túrli - tústi sharlardy syrǵanatý, munarany taldaý, matreshkany jınaý.
Sensorıka sıpattaǵy dıdaktıkalyq oıyndar
Mektepke deıingi kishi jastaǵy balalar úshin san týraly bilimderin keńeıtýge jáne bekitýge úlken múmkindikter beredi: «bir» jáne «kóp»; zattardyń teńdigi týraly, órnekterdi túsiný: sonsha - qansha, teń, bir birden - kóp - bir de. Zattar salystyryp, olardyń shamalaryn sińirý: uzyn - qysqa, birdeı, joǵary - tómen, keń - tar, jýan - názik, kóbirek - az. Pishindi anyqtaý: sheńber, sharshy, úshburysh. Keńistiktiń baǵyttaryn tanyp bilý: alǵa, artqa, ońǵa, solǵa. Ýaqytty baǵdarlaý: tańerteń, kún, kesh, tún.
Álem bala ómirine birtindep kiredi. Bala eń aldymen ony úıde, balabaqshada ne qorshap turǵanyn uǵynady. Birtindep ómirden alǵan tájirıbesi kóbeıedi. Balalar óziniń aınalasyndaǵy qorshaǵan ortamen tanysýǵa óte qushtar. Bul balanyń birneshe suraqtar qoıýyna ákelip soǵady. Iaǵnı, balaǵa álem azdap ǵana syryn ashsa, onda balanyń bilýge degen qushtarlyǵy arta túsedi. Oıyn – balanyń birinshi áreketi, sondyqtan da onyń mán – maǵynasy erekshe. Qazaq halqynyń uly oıshyly Abaı Qunanbaev: «Oıyn oınap, án salmaı, óser bala bola ma?», - dep aıtqandaı, balanyń ómirinde oıyn erekshe oryn alady. Balalardyń zeıini turaqsyz bolady. Olardy birkelki jumys tez jalyqtyrady. Sondyqtan olardyń zeıinin únemi qajetti baǵytqa aýdarý úshin oıyn túrinde júrgizý qajet. Óıtkeni uıymdastyrylǵan oqý is - áreketinde alǵan bilimdi oıynmen tıanaqtaý bilimniń beriktigine negiz qalaıdy.
Dıdaktıkalyq oıyn - balaǵa bilim berýdiń eń negizgi bir túri, óıtkeni oıyn - balalardyń negizgi is áreketi. Balalardyń qarapaıym matematıkalyq uǵymdaryn qalyptastyrýda dıdaktıkalyq oıyndardyń alatyn orny erekshe. Pishinderdi ótken kezde shar, kýb, «ne domalaıdy, ne domalamaıdy?» oıyny arqyly osy eki pishinniń ereksheligi, qasıeti týraly túsindirý óte tıimdi. Bilim berýdegi dıdaktıkalyq oıyndardy nátıjeli qoldanýdaǵy negizgi sharty: ol oıyn tańdaýdaǵy birizdilikti saqtaý, kelesi dıdaktıkalyq prınsıpter mindetti túrde eskerýi kerek; túsiniktilik, qaıtalanylýy, tapsyrmalardy birtindep oryndaý. Balamen is áreket túrinde ótkizilse, tapsyrmalar ońaı oryndalyp, alǵa qoıǵan mejege jetý ońaı bolady.
Oıyn arqyly balalardy geometrıalyq pishinderdiń ortaq belgileri (dóńgelektengen, buryshty) boıynsha biriktirý týraly alǵashqy túsinikterin qalyptastyramyz. Ýaqytty baǵdarlaýǵa úıretý úshin táýlik bólikteri, apta kúnderi, jyl mezgilderi jáne aılary týraly sanamaqtar, jańyltpashtar, jumbaqtardy keńinen paıdalanamyz. Bul arqyly balanyń oılaý, este saqtaý qabiletteri men tilin damytýdy kózdeımiz.
Paıdalanǵan ádebıetter:
1. Dıdaktıcheskıe ıgry ı ýprajnenıa po sensornomý vospıtanıý doshkolnıkov. Venger L. A. 2000
2. Balalardy erte damytý Volosova E. B. Lınkas - Pres 1999
3. Vospıtanıe sensornoı kúltýry rebónka ot rojdenıa do 6 let: Kn. Dlá vospıtateleı det. sada L. A. Venger, E. G. Pılúgına, N. B. Venger; Pod red. L. A. Vengera. Prosveshenıe 1988
4. 3 jasqa deıingi búldirshinderge arnalǵan bilim berý oıyndary Galanova T. V. Iaroslavl: Akademıa razvıtıa, 1996
5. Dıdaktıcheskıe ıgry ı ýprajnenıa po sensornomý vospıtanıý doshkolnıkov L. A. Vengera Prosveshenıe 1978
6. Mektep jasyna deıingi balalardyń sensorlyq damýy Kýrashova R. A. Novoe znanıe 2006
Qaraǵandy oblysy, Sátbaev qalasy,
«Kúnshýaq» bóbekjaıy» KMQK
tárbıeshisi Tobagabýlova Maıra Dýkenovna
Tájirıbe taqyryby:
«Mektep jasyna deıingi balalarǵa sensorlyq tárbıe berý»
Maqsaty: balalarǵa sezim damytý oqý is – áreketi boıynsha ótken taqyryptardy eske túsirip, bilimderin oıyn arqyly jetildirip bekitý.
Mindetteri:
1. Balalarǵa estilim júıeleriniń áserlerin qalyptastyrý.
2. Balalarǵa sensorlyq etalondar júıeleriniń áserlerin qalyptastyrý.
3. Balalardyń tanymdyq pen praktıkalyq árekette estilim jáne sensorlyq etalondar júıeleriniń áserlerin óz betinshe qabyldaýdy qalyptastyrý.
Tájirıbeniń paıda bolý jaǵdaılary.
Sensorıka latyndarmen aýdarmada sezim músheleri arqyly oryndaıtyn qabyldaýdy bildiredi. Psıhologıalarda jáne fızıologıa sensorıkalyq sezinýlerdegi málemetti bildiredi. Sensorıka - fýnksıalardyń biri, sezgishtik pen qatar qorshaǵan orta týraly málemetti qabyldaýynyń ádisiniń biri bolyp tabylady. Mysaly: kórermen, akýstıkalyq ıis sezý jáne ári qaraı organızmnyń sensorlyq júıelerdiń bir belgisi bolady. Sensorıka K. G. Iýnga tıpologıalarda «seziný» dep atalady. Sensorıkanyń aıyrmashylyq ereksheligi bul fýnksıany pozısıalarymen álemmen ózara árekettesýi. Sensorıka álemi - bul sezimderi organdary arqyly qorshaǵan ortanyń zattarymen, pishinimen, túsimen qoldanýǵa bolady. Sensorıkada saýsaq matorıkasy jumys isteıdi.
Sensorlyq qabyldaýdyń damýy bul jáne buıymdardyń syrtqy qasıetteri týraly usynystardy qalyptastyrý: keńistikte pishinge, tús, shamaǵa, jaǵdaı olardyń, sonymen birge ıis, dám jáne taǵy basqalar.
Sensorıkalyq tárbıe qorshaǵan ortany tolyq qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan. Balalardy sensorıkalyq jaǵynan damytý úshin, birneshe ustanym bar. Zattardyń kólemi, qalyby, túsimen tanystyrý. Tildiń dybystyq saralaýyn júzege asyryp án - kúılik estýmen qabyldaýdy qalyptastyrý. Sensorıkalyq qımylmen balalardy is - áreketterin úıretý. Qorshaǵan ortamen baılanysty sensorıka boıynsha jalpylaýǵa úıretý. Zattardyń sapasy men mánderi týraly túsinikterin qalyptastyrý.
Sensorlyq damý – bul zattardyń syrtqy qasıetteri týraly oılarynyń qalyptasýy jáne ony qabyldaı bilýi: olardyń pishini, túsi, kólemi, keńistiktegi ornalasýy, sonymen qatar ıisi, dámi t. b. mektepke deıingi jasta sensorlyq damýdyń mánin baǵalaý qıyn. Dál osy jasta sezim músheleriniń áreketin jetildirý, qorshaǵan orta týraly bilimin jınaqtaýǵa qolaıly kez. Mektepke deıingi pedagogıka salasyndaǵy ataqty sheteldik ǵalymdar (F. Frebel, M. Montessorı, O. Dekrolı t. b.) tolyqqandy sensorlyq damýdy qamtamasyz etýge baǵyttalǵan sensorlyq tárbıe mektepke deıingi tárbıeleýdiń negizgi jaǵy bolyp sanalatynyn aıtqan.
Sensorlyq damý, bir jaǵynan balanyń jalpy aqyl - oıynyń damýynyń irgetasyn quraıdy, bir jaǵynan ózindik máni bar, óıtkeni tolyqqandy qabyldaý balany balabaqshada, mektepte oqytý úshin qajet. Qorshaǵan orta qubylystary men zattaryn qabyldaýdan taný bastalady. Tanýdyń basqa túrleri – este saqtaý, oılaý, elestetý – qabyldaý negizinde quralady. Sondyqtan qalypty aqyl - oıdyń damýy tolyqqandy qabyldaýǵa súıenýsiz múmkin emes. Balabaqshada bala sýret salýǵa, jabystyrýǵa, qurastyrýǵa úırenedi, tabıǵat qubylystarymen tanysady, matematıka men jazý negizderin meńgere bastaıdy. Balanyń mektepte oqýǵa daıyndyǵy onyń sensorlyq damýyna baılanysty bolady. Nátıjesinde áripterdi jazýda, sýretti salýda qısyqtyq, eńbek sabaǵynda jasaǵan zattarynda dáldik joq bolady. Keıde bala den shynyqtyrý sabaǵyndaǵy qımyldardy qaıtalaı almaıtyn jaǵdaı bolady. Biraq másele tek munda emes. Mýzykant, sýretshi, qurastyrýshynyń tabysyn qamtamasyz etetin erekshelikteriniń qatarynda sensorlyq qabiletter mańyzdy oryn alady. Sensorlyq qabilettiń bastaýynda erte jasta jetetin sensorlyq damýdyń jalpy deńgeıi jatyr. Sensorlyq tárbıeleýdiń basty baǵyty - balany sensorlyq mádenıetpen azyqtandyrýdan turady.
Tájirıbeniń ózektiligi.
Ár bala aqyldy bolsyn. Bizdiń mindet - baldyrǵan óz potensıalyn, ony ashyp álemge óz aldyna jetýge úıretýge kómektesý. Ol úshin balaǵa isteı alatyn mańyzdy qaýymdansyn jáne óz dara qabilettilikter aıqyndalsyn, damytyp jáne menshikti yrǵaqta oqytý.
Jeke jumys tájirıbesin sıpattaý:
Sensorlyq tárbıe boıynsha 2 - 3 jasqa deıingi baǵdarlamanyń talaptary:
- 8 túste baǵdarlaý, olardyń ataýlaryn ataý, úlgi boıynsha tandaý;
- Úsh jáne odan da kóp qarama - qarsy shamalarda baǵdarlaý;
- Ártúrli shamadan 5 - 8 saqınalardan turatyn pıramıdany jınaý;
- Jazyq sýretpen kólemdi, geometrıalyq pishinderdi, keskindi ara qatynasyn
qoıyp nemese taqtaıshada uqsas formalarǵa ornalastyrý).
- 4 bólikterden turatyn oıyp jasalǵan sýretterden, bútin qoıma tekshelerdi qurý;
- Forma boıynsha zattardy tanyp bilý (tekshe, kirpish, shar, prızma);
- Jazyqtyqtaǵy pishinderge (sheńber, sopaqsha, sharshy, tik tórtburysh) baılanysta baǵdarlaý;
- Tús, pishin, shama boıynsha birkelki zattardy salystyrý, ara qatynasyn belgileý, toptaý;
- Zattardyń pishinderin saýsaqtarmen sulba boıynsha jıekteý;
- Paraq sheńberinde tik, kóldeneń, dóńgelek, qysqa jáne uzyn syzyqtardy ótkizý.
Dıdaktıkalyq oıyn mindetti, mazmundy, erejelerdi jáne oıyn áreketterdi engizedi.
Dıdaktıkalyq oıynnyń negizgi elementi dıdaktıkalyq mindet bolyp tabylady. Ol oqý qyzmet baǵdarlamasymen tyǵyz baılanysty. Barlyq qalǵan elementter qoıylǵan mindetke baǵynyp jáne ony oryndaýyn qamtamasyz etedi. Dıdaktıkalyq mindetteri ár túrli (qarapaıym matematıka uǵymdaryń bekitýge baılanysty bolýy múmkin).
Dıdaktıkalyq oıyndardyń maǵynasy qorshaǵan bolmysta (tabıǵat, adamdar, olardyń ara qatynastary, turmysy, eńbegi, qoǵamdyq ómirleri, oqıǵalary jáne t. b.)
Dıdaktıkalyq oıynda úlken ról erejelerge beriledi. Olar árbir balaǵa oıynda ne jáne qalaı isteýge tıisti ekendigin anyqtaıdy, tabysqa jetý jolyn kórsetip jatyr.
Balalarda júris turysta toıtarylý, óz minez - qulqyn basqarýdy tárbıeleýdemiz, oıyn áreketi – bul oıyn maqsatynda balalardyń belsendilik tanytý: túrli - tústi sharlardy syrǵanatý, munarany taldaý, matreshkany jınaý.
Sensorıka sıpattaǵy dıdaktıkalyq oıyndar
Mektepke deıingi kishi jastaǵy balalar úshin san týraly bilimderin keńeıtýge jáne bekitýge úlken múmkindikter beredi: «bir» jáne «kóp»; zattardyń teńdigi týraly, órnekterdi túsiný: sonsha - qansha, teń, bir birden - kóp - bir de. Zattar salystyryp, olardyń shamalaryn sińirý: uzyn - qysqa, birdeı, joǵary - tómen, keń - tar, jýan - názik, kóbirek - az. Pishindi anyqtaý: sheńber, sharshy, úshburysh. Keńistiktiń baǵyttaryn tanyp bilý: alǵa, artqa, ońǵa, solǵa. Ýaqytty baǵdarlaý: tańerteń, kún, kesh, tún.
Álem bala ómirine birtindep kiredi. Bala eń aldymen ony úıde, balabaqshada ne qorshap turǵanyn uǵynady. Birtindep ómirden alǵan tájirıbesi kóbeıedi. Balalar óziniń aınalasyndaǵy qorshaǵan ortamen tanysýǵa óte qushtar. Bul balanyń birneshe suraqtar qoıýyna ákelip soǵady. Iaǵnı, balaǵa álem azdap ǵana syryn ashsa, onda balanyń bilýge degen qushtarlyǵy arta túsedi. Oıyn – balanyń birinshi áreketi, sondyqtan da onyń mán – maǵynasy erekshe. Qazaq halqynyń uly oıshyly Abaı Qunanbaev: «Oıyn oınap, án salmaı, óser bala bola ma?», - dep aıtqandaı, balanyń ómirinde oıyn erekshe oryn alady. Balalardyń zeıini turaqsyz bolady. Olardy birkelki jumys tez jalyqtyrady. Sondyqtan olardyń zeıinin únemi qajetti baǵytqa aýdarý úshin oıyn túrinde júrgizý qajet. Óıtkeni uıymdastyrylǵan oqý is - áreketinde alǵan bilimdi oıynmen tıanaqtaý bilimniń beriktigine negiz qalaıdy.
Dıdaktıkalyq oıyn - balaǵa bilim berýdiń eń negizgi bir túri, óıtkeni oıyn - balalardyń negizgi is áreketi. Balalardyń qarapaıym matematıkalyq uǵymdaryn qalyptastyrýda dıdaktıkalyq oıyndardyń alatyn orny erekshe. Pishinderdi ótken kezde shar, kýb, «ne domalaıdy, ne domalamaıdy?» oıyny arqyly osy eki pishinniń ereksheligi, qasıeti týraly túsindirý óte tıimdi. Bilim berýdegi dıdaktıkalyq oıyndardy nátıjeli qoldanýdaǵy negizgi sharty: ol oıyn tańdaýdaǵy birizdilikti saqtaý, kelesi dıdaktıkalyq prınsıpter mindetti túrde eskerýi kerek; túsiniktilik, qaıtalanylýy, tapsyrmalardy birtindep oryndaý. Balamen is áreket túrinde ótkizilse, tapsyrmalar ońaı oryndalyp, alǵa qoıǵan mejege jetý ońaı bolady.
Oıyn arqyly balalardy geometrıalyq pishinderdiń ortaq belgileri (dóńgelektengen, buryshty) boıynsha biriktirý týraly alǵashqy túsinikterin qalyptastyramyz. Ýaqytty baǵdarlaýǵa úıretý úshin táýlik bólikteri, apta kúnderi, jyl mezgilderi jáne aılary týraly sanamaqtar, jańyltpashtar, jumbaqtardy keńinen paıdalanamyz. Bul arqyly balanyń oılaý, este saqtaý qabiletteri men tilin damytýdy kózdeımiz.
Paıdalanǵan ádebıetter:
1. Dıdaktıcheskıe ıgry ı ýprajnenıa po sensornomý vospıtanıý doshkolnıkov. Venger L. A. 2000
2. Balalardy erte damytý Volosova E. B. Lınkas - Pres 1999
3. Vospıtanıe sensornoı kúltýry rebónka ot rojdenıa do 6 let: Kn. Dlá vospıtateleı det. sada L. A. Venger, E. G. Pılúgına, N. B. Venger; Pod red. L. A. Vengera. Prosveshenıe 1988
4. 3 jasqa deıingi búldirshinderge arnalǵan bilim berý oıyndary Galanova T. V. Iaroslavl: Akademıa razvıtıa, 1996
5. Dıdaktıcheskıe ıgry ı ýprajnenıa po sensornomý vospıtanıý doshkolnıkov L. A. Vengera Prosveshenıe 1978
6. Mektep jasyna deıingi balalardyń sensorlyq damýy Kýrashova R. A. Novoe znanıe 2006
Qaraǵandy oblysy, Sátbaev qalasy,
«Kúnshýaq» bóbekjaıy» KMQK
tárbıeshisi Tobagabýlova Maıra Dýkenovna
You Might Also Like
-
Psıhologıa páni boıynsha test suraqtary jaýabymen. Jalpylaý testileri
