InfoHub Logo

Mektep oqýshylarynyń jazǵy demalysyn uıymdastyratyn tárbıeshilerge arnalǵan ádistemelik jumystar men is - sharalar jınaǵy.
M A Z M U N Y
ALǴY SÓZ…… 1
JAZ AILARYNDA OQÝSHYLARDYŃ BOS ÝAQYTYN UIYMDASTYRÝDYŃ PEDAGOGIKALYQ TALAPTARY… 2 - 6
QAZAQSTANDYQ ELJANDYLYQ TÁRBIESİ -
YNTYMAQ PEN DOSTYQ EPİLİ……………6 - 10
ÁDEBI - MÝZYKALYQ QONAQ ÚI……… 10
ÓLEŃ – JYRLAR………………………………… 11
ULTTYQ SPORT, ÓNER, BİLİM………… 12
PAIDALANǴAN ÁDEBIETTER…………… 13

ALǴY SÓZ
Qazaq halqy - talǵampaz halyq. Urpaǵyna qaldyrǵan baı murasy - tunǵan ǵıbrat ónege, urpaq jalǵastyǵyn baılanystyryp turǵan halyqtyń ómirsheń tájirıbesine toly. Ulttyq bolmys pen halyqtyq uǵymdardy shákirt boıyna darytýda otbasy men ustazdar qaýymynyń tálim - tárbıelik sharalaryna qoıylar talap joǵarylady. Mektep – bilim berýmen qatar, taǵylymdy tálim - tárbıe túrlerin uıymdastyratyn ónege ordasy. Tárbıe mazmuny uıymdastyrýshynyń sheberligimen ushtasqanda qandaı shara bolsyn, shákirttiń ishki jan - dúnıesin jańartyp, rýhanı azyq bolyp, sonyda jarqyn qubylystarǵa jetekshi bola bermekshi.

Uzaq ýaqyt boıy oqýshylardyń oı - sanasynyń ósip – jetilýi tek bilim kórsetkishimen baǵalanyp keldi. Nátıjesinde tamyryn tereńge jaımaǵan, qunarsyz jerde ósken ósimdik bolmysyn boıyna daryta almaǵan, al ózinikin baǵalap bilmegen jas urpaq ósip jetildi. Munyń salqyny búkil ult bolmysynan kórinis tapty. «Bala tálimi - qursaqtan» degen halyq danalyǵyn eskermegen keıbir áke - sheshe tálimdik maǵynasy bar danalyq sózder men ónegeli isterdi otbasyna daryta almady.
Osy olqylyqtardyń ornyn toltyrý maqsatynda júrgiziletin tárbıelik sharalary úshin usynylyp otyrǵan ádistemelik jınaǵymnyń septigi tıer degen oıdamyn.

JAZ AILARYNDA OQÝSHYLARDYŃ BOS ÝAQYTYN UIYMDASTYRÝDYŃ PEDAGOGIKALYQ TALAPTARY
Jaz aılary - mektep oqýshylary úshin erekshe yqylaspen kútiletin ýaqyt. Jyl boıy sabaq barysyndaǵy toqsan arasyndaǵy beriletin kúnder demalys bolyp eseptelgenimen, jaz kezindeı demalystyń mol múmkindigin bere almaıdy. Jazǵy demalys – mektep oqýshylarynyń jalpy fızıologıalyq, sana – sezimdik, dúnıetanymdyq turǵyda damý, jetilý kezeńi.
Bastaýysh jáne orta býyn synyptarynyń balalary úshin bul ýaqyt tán – turpattyń tabıǵatpen erekshe úndestik taýyp, dúnıetanym aıasy keńıtin, kózqaras qalyptasyp, úırenýge yqylasy artatyn jyldyń tamasha mezgili.
Jaz mezgilindegi bul ýaqyt balalardyń negizgi sabaqtan, úırenshikti tirshilik qareketinen bosap, ózin qyzyǵýshylyǵymen aınalysýyna múmkindik beredi. Sondyqtan ustaz - tárbıeshilerge oqýshynyń bos ýaqytyn durys paıdalanýǵa baǵyttaýdyń, úıretýdiń máni zor. Bos ýaqyt dene jáne aqyl - oı qyzmetin tynyqtyratyn, qarym - qýatty jetildiretin is - áreketke jumsalýy jón. Áıtse de tynyǵa júrip, oıyn barysynda balalardyń shynyǵý – shyndalý máselesimen qatar, túrli baǵyttaǵy is - sharalarǵa tartý arqyly tárbıeleý mańyzdy.
Osyǵan oraı, balalardyń jazǵy demalysyn utymdy paıdalaný maqsatynda, olarmen túrli sharalar ótkizýde tárbıeshiler:
- balalardyń jas ereksheligin;
- psıhologıalyq ereksheligin;
- densaýlyǵyn;
- ulttyq ereksheligin;
- aımaqtyq ereksheligin;
- dil (mentalıtettik) ereksheligin;
- jynystyq ereksheligin;
- qabilet - múmkindigin, t. s. s. erekshelikteri men múmkindikterin eskerýi qajet.

Sonymen qatar, ótkiziletin sharalar nátıjesi balalarǵa:
- óz densaýlyǵy men óziniń ósip - jetilýine mán berýge;
- oıyn áreketi barysynda oılaý áreketiniń de tıimdi ádisterin meńgerýge;
- dostyq, joldastyq, syılastyq, ózara kómek t. b. sıaqty adamı qasıetterdi uǵynýǵa;
- týǵan jerdiń tabıǵatynyń jáne ekologıalyq mańyzyna mán berýge;
- azamattyq - eljandylyq sanany qalyptastyrýǵa;
- ulttyq jáne mádenı, turmystyq salt - dástúr, jáne t. b. uǵymdardy meńgerýge qalyptastyrý – tárbıeshi - ustazdyń basty mindeti.
Qoıylǵan mindetterdi júzege asyrý úrdisinde ony oryndaý jáne túzetýdi baqylaý – jospardyń naqtylyǵy.
Naqty pedagogıkalyq mindetterdi anyqtaý:
- lager ornalasqan jerdiń, eldiń damý perspıktıvasy;
- qazirgi zamanǵy balalar qozǵalysy men uıymdary qyzmetiniń negizgi baǵyttary;
- lager jumysynyń kúntizbelik jáne perspektıvalyq josparynan;
- lagerdiń áleýmettik keńesiniń usynystary arqyly jolǵa qoıylady;

Lagerdiń top jumystary degenimiz, bul:
- aýysymda júretin jalpy lagerlik jumystardyń baǵyttylyǵy, sıpaty, aýysymdarynyń ózgesheligi;
- lagerdiń dástúrligi;
- lagerdiń profılderi (jas tilshiler, týrıser, sportshylar t. b.);
- muǵalim - uıymdastyrýshylardyń jeke qyzyǵýshylyqtary;
- tárbıe úrdisiniń materıaldyq jaǵynan qamtamasyz etilýi;
- lagerdiń barlyq bólimsheleriniń ózara is - áreketi.
2
Jazǵy mektep lagerindegi tárbıeshiler jumysty uıymdastyrýdyń tómendegishe retin eskerýge mindetti:
a) kúndelikti jospardy qurý;
á) toptyń kúndeligin júrgizý;
b) uıqydan turǵanǵa deıingi 15 - 20 mınýttyq tárbıeshiler lezdemesine qatysý.

Top attary, urandary
Toptardyń attary men urandary, urandyq sóılesimderi balalardyń jas erekshelikterine saı iriktelip alynady.

Toptardyń attary «Juldyzsha», «Baldyrǵan», «Aq kógershin», «Qarlyǵash», «Jalyn», «Qyran», «Bolashaq», «Murager», «Baldáýren», «Jas tolqyn» t. b. dep ataýǵa bolady.

Top urandarynyń úlgilik nusqalary:

- Biz kishkentaı «Juldyzbyz»,
Ónegeli ul - qyzbyz.

- «Baldyrǵanbyz»- baldaımyz,
Baqytty ómir tańdaımyz.
Shattyq - dýman kóńildi,
Bolashaqqa jalǵaımyz.
- «Aq kógershin»- beıbitshilik ulanbyz,
- Jaqsylyq, jaqsy únge uranbyz. t. b. s.

Urandyq sóılesimder:
- Qandaımyz?
– Án aıtýǵa qalaımyz?
- Jaraımyz!
– Bastaýshyǵa qaraımyz.
- Qalaımyz?
- Sanaımyz: bir, eki, úsh!
- Bizdiń top qandaı?
Jolǵa bastap tús.
Tatýlyǵy baldaı!
Sharyqtatyp, talmaı…
- Án aıtamyz qalmaı!

Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasy
№17 JOBBM Mektep tálimgeri
Orazgalıeva Akjan Esbolovna
Mektep oqýshylarynyń jazǵy demalysyn uıymdastyratyn tárbıeshilerge arnalǵan ádistemelik jumystar men is - sharalar jınaǵy. júkteý