Mendeleev týraly estelikterden
D. I. Mendeleev týraly estelikterden
Ǵylym bedeliniń ósýi ǵylym negizin qalaǵan jáne ǵylym bolashaǵyn kóre bilgen ǵalymdarǵa qoǵamnyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrady.
HIX ǵasyrdyń jartysy men HH ǵasyrdyń basynda ǵylymda D. I. Mendeleevtiń aty atalmaǵan birde - bir shyǵarma bolǵan joq.
Dmıtrıı Ivanovıchtiń ómirden ótkenine 108 jyl. Jaqsy biletin qyzmettesteri, shákirtteri, týystarynan tiri qalǵan eshkim joq. Ǵylym tarıhynda perıodtyq zańdy ashqan ǵalym, «Hımıa negizderi» kitabynyń avtory ekenin bilemiz. Ustaz, adam retindegi beınesi umytylyp barady.
D. I. Mendeleevtiń ashqan jańalyǵy, san qyrly ǵylymı, pedagogtyq, qoǵamdyq isterdegi ǵylymı baǵyty, áleýmettik - ekonomıkalyq, fılosofıalyq mańyzdy oılary bar jan - jaqty ǵalym.
D. I. Mendeleevke orys hımıgi, profesor L. A. Chýgaev «Ǵulama hımık, birinshi klassty fızık, gıdrodınamıka, geologıa, meteorologıa, hımıalyq tehnologıa ( qoparylǵysh zattar, munaı, otyn, t. b. ) salasynda zertteýshi hımıa ónerkásibiniń tereń bilgiri, halyq sharýashylyǵyn oqytý oıshyly» dep baǵa bergen.
D. Ivanovıch ensıklopedıst - ǵalym. Peterbýrg Ǵylym Akademıasynyń korespondent múshesi. 1962 jyly ǴA hımıa jáne hımıa tehnologıasy boıynsha D. I. Mendeleev atyndaǵy syılyq pen altyn medal taǵaıyndaldy. 101 - elementke Mendeleev esimi berildi. Qaıtalanbas tulǵa, talantty, ǵulama pedagog.
Sibirlik D. I. Mendeleev 1834 jyly 27 - qańtarda(8 - aqpan) Tobolsk qalasynda gımnazıa dırektorynyń otbasynda dúnıege keldi. Ákesi Ivan Pavlovıch pen anasy Marıa Dmıtrıevanyń otbasynda eń kishkenesi 17 - bala boldy. Úlken qyzy turmysta, al ekinshisi 17 jasta, ary qaraı jasóspirimder jáne balalar boldy. D. Ivanovıch týǵannan soń ákesiniń eki kózi katarakta bolyp, eki jyl kórmeı qaldy. Anasy bilimdi, aqyldy edi. Sol kezdegi áıelder júıeli bilim almasa da úıde óz aǵasynan bilim aldy, aǵasy gımnazıada bolǵanda ózi oqydy. Sosyn kúıeýge erte shyǵyp, kúıeýinen úırendi, turaqty oqýmen ózin damytty. Batys general - gýbernatory, Tobolsk turǵyndary anasyna baryp, áńgimelesip, hat alysyp turatyn.
D. I. Mendeleev 1841 jyly Tobolskidegi gımnazıaǵa túsip, ony 1849 jyly Erte 15 jasynda bitiredi. 1850 jyly Peterbýrgtegi bas pedagogıkalyq ınstıtýtqa túsip, 1855 jyly maýsymda bitiredi.
Bala kezinen uqypty, aqsha qadirin biletin, ákesi men sheshesiniń az tabysqa otbasyn qarap, ósirgenin bildi. Anasynyń otbasy úshin, aqsha tabý úshin qalaı jumys istegenin kórdi, árıne bárin eńbekpen taýyp otyrdy. D. Ivanovıch ózine anasynyń bergen tárbıesin erekshe sezimmen eske alady. D. I. Mendeleev úzdik jumystarynyń biri «Sýly eritindiler týraly» eńbegin anasyna arnady.
D. I. Mendeleev «Organıkalyq hımıa» oqýlyǵyn 1861 jyly «Hımıa negizderi» kitaby Mendeleevtiń aıtýy boıynsha, eki aı boıy jazý ústelinen ketpesten jazylǵan.
D. I. Mendeleev keıde túnimen kitap oqyp, jazý jazyp otyratyn. Oqytýdyń leksıa ádisi gımnazıa muǵalimderinen ózgeshe, uqsamaıtyn, birneshe tájirıbe kórsetetin. Stýdentter profesor Mendeleevke erekshe qurmetpen qaraıtyn. Mendeleev aýdıtorıasy stýdentterge toly boldy, barlyq fakúltettiń stýdentteri kelip tyńdaıtyn.
D. Ivanovıch atom men molekýlaǵa naqty túsinik berilgen Karlsrýedegi kogresti eske alýdy jaqsy kóretin. 1859 - 1860 jyldarda Birinshi ret shetelge shyqqanyn, Geıdelbýrgte jumys istegenin, Parıjde, Evropada saıahattaǵanyn eske túsiretin.
D. Ivanovıch qyzmettesteri ony óte qatty jaqsy kóretin, qurmetteıtin. Ol olarǵa talap qoıatyn, al ózine odan da talapshyl boldy.
D. Ivanovıch óz qyzmetterine, úı qyzmetshilerine de úırenip qalǵan, olardy aýystyrýdy jaqsy kórmedi. Onyń kıim tigýshileri, etikshileri, túpteýshi, tıpografıasy, t. b. turaqty boldy.
Ol profesor, asıstent, qyzmetshi joldastarynda birkelki qarady.
Balalyq shaǵy zavodta, aýyl jaǵdaıynda ótkendikten D. Ivanovıch eńbekti baǵalap úırendi, jumysshy adamdarǵa, sharýalarǵa qurmetpen qarady. Ár ult adamdaryna da birkelki qaraıtyn. Balalardy jaqsy kóretin.
D. I. Mendeleev ǵulama adam, eńbekqor, ózin aıamaı eńbek etetin D. Ivanovıch eńbegi ony bárinen joǵary qoıdy. Ony danyshpan, ǵulama dep aıtqandy jaqsy kórmeıtin.
D. I. Mendeleev Peterbýrg ýnıversıtetiniń profesory bolǵanda stýdentter 2 - 3 saǵat buryn partaǵa otyrý úshin erte keletin, terezede otyratyn, korıdorda túregep turyp leksıasyn tyńdaıtyn bolǵan.
Ǵylym bedeliniń ósýi ǵylym negizin qalaǵan jáne ǵylym bolashaǵyn kóre bilgen ǵalymdarǵa qoǵamnyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrady.
HIX ǵasyrdyń jartysy men HH ǵasyrdyń basynda ǵylymda D. I. Mendeleevtiń aty atalmaǵan birde - bir shyǵarma bolǵan joq.
Dmıtrıı Ivanovıchtiń ómirden ótkenine 108 jyl. Jaqsy biletin qyzmettesteri, shákirtteri, týystarynan tiri qalǵan eshkim joq. Ǵylym tarıhynda perıodtyq zańdy ashqan ǵalym, «Hımıa negizderi» kitabynyń avtory ekenin bilemiz. Ustaz, adam retindegi beınesi umytylyp barady.
D. I. Mendeleevtiń ashqan jańalyǵy, san qyrly ǵylymı, pedagogtyq, qoǵamdyq isterdegi ǵylymı baǵyty, áleýmettik - ekonomıkalyq, fılosofıalyq mańyzdy oılary bar jan - jaqty ǵalym.
D. I. Mendeleevke orys hımıgi, profesor L. A. Chýgaev «Ǵulama hımık, birinshi klassty fızık, gıdrodınamıka, geologıa, meteorologıa, hımıalyq tehnologıa ( qoparylǵysh zattar, munaı, otyn, t. b. ) salasynda zertteýshi hımıa ónerkásibiniń tereń bilgiri, halyq sharýashylyǵyn oqytý oıshyly» dep baǵa bergen.
D. Ivanovıch ensıklopedıst - ǵalym. Peterbýrg Ǵylym Akademıasynyń korespondent múshesi. 1962 jyly ǴA hımıa jáne hımıa tehnologıasy boıynsha D. I. Mendeleev atyndaǵy syılyq pen altyn medal taǵaıyndaldy. 101 - elementke Mendeleev esimi berildi. Qaıtalanbas tulǵa, talantty, ǵulama pedagog.
Sibirlik D. I. Mendeleev 1834 jyly 27 - qańtarda(8 - aqpan) Tobolsk qalasynda gımnazıa dırektorynyń otbasynda dúnıege keldi. Ákesi Ivan Pavlovıch pen anasy Marıa Dmıtrıevanyń otbasynda eń kishkenesi 17 - bala boldy. Úlken qyzy turmysta, al ekinshisi 17 jasta, ary qaraı jasóspirimder jáne balalar boldy. D. Ivanovıch týǵannan soń ákesiniń eki kózi katarakta bolyp, eki jyl kórmeı qaldy. Anasy bilimdi, aqyldy edi. Sol kezdegi áıelder júıeli bilim almasa da úıde óz aǵasynan bilim aldy, aǵasy gımnazıada bolǵanda ózi oqydy. Sosyn kúıeýge erte shyǵyp, kúıeýinen úırendi, turaqty oqýmen ózin damytty. Batys general - gýbernatory, Tobolsk turǵyndary anasyna baryp, áńgimelesip, hat alysyp turatyn.
D. I. Mendeleev 1841 jyly Tobolskidegi gımnazıaǵa túsip, ony 1849 jyly Erte 15 jasynda bitiredi. 1850 jyly Peterbýrgtegi bas pedagogıkalyq ınstıtýtqa túsip, 1855 jyly maýsymda bitiredi.
Bala kezinen uqypty, aqsha qadirin biletin, ákesi men sheshesiniń az tabysqa otbasyn qarap, ósirgenin bildi. Anasynyń otbasy úshin, aqsha tabý úshin qalaı jumys istegenin kórdi, árıne bárin eńbekpen taýyp otyrdy. D. Ivanovıch ózine anasynyń bergen tárbıesin erekshe sezimmen eske alady. D. I. Mendeleev úzdik jumystarynyń biri «Sýly eritindiler týraly» eńbegin anasyna arnady.
D. I. Mendeleev «Organıkalyq hımıa» oqýlyǵyn 1861 jyly «Hımıa negizderi» kitaby Mendeleevtiń aıtýy boıynsha, eki aı boıy jazý ústelinen ketpesten jazylǵan.
D. I. Mendeleev keıde túnimen kitap oqyp, jazý jazyp otyratyn. Oqytýdyń leksıa ádisi gımnazıa muǵalimderinen ózgeshe, uqsamaıtyn, birneshe tájirıbe kórsetetin. Stýdentter profesor Mendeleevke erekshe qurmetpen qaraıtyn. Mendeleev aýdıtorıasy stýdentterge toly boldy, barlyq fakúltettiń stýdentteri kelip tyńdaıtyn.
D. Ivanovıch atom men molekýlaǵa naqty túsinik berilgen Karlsrýedegi kogresti eske alýdy jaqsy kóretin. 1859 - 1860 jyldarda Birinshi ret shetelge shyqqanyn, Geıdelbýrgte jumys istegenin, Parıjde, Evropada saıahattaǵanyn eske túsiretin.
D. Ivanovıch qyzmettesteri ony óte qatty jaqsy kóretin, qurmetteıtin. Ol olarǵa talap qoıatyn, al ózine odan da talapshyl boldy.
D. Ivanovıch óz qyzmetterine, úı qyzmetshilerine de úırenip qalǵan, olardy aýystyrýdy jaqsy kórmedi. Onyń kıim tigýshileri, etikshileri, túpteýshi, tıpografıasy, t. b. turaqty boldy.
Ol profesor, asıstent, qyzmetshi joldastarynda birkelki qarady.
Balalyq shaǵy zavodta, aýyl jaǵdaıynda ótkendikten D. Ivanovıch eńbekti baǵalap úırendi, jumysshy adamdarǵa, sharýalarǵa qurmetpen qarady. Ár ult adamdaryna da birkelki qaraıtyn. Balalardy jaqsy kóretin.
D. I. Mendeleev ǵulama adam, eńbekqor, ózin aıamaı eńbek etetin D. Ivanovıch eńbegi ony bárinen joǵary qoıdy. Ony danyshpan, ǵulama dep aıtqandy jaqsy kórmeıtin.
D. I. Mendeleev Peterbýrg ýnıversıtetiniń profesory bolǵanda stýdentter 2 - 3 saǵat buryn partaǵa otyrý úshin erte keletin, terezede otyratyn, korıdorda túregep turyp leksıasyn tyńdaıtyn bolǵan.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
