InfoHub Logo

Pavlodar oblysy, Pavlodar aýdany,Chernoıarka JOBB mektebi,

10 orys synyp oqýshysy Smaǵulova Aısana

Muǵalimi: Nabıeva Bıjamal Qyryqbesqyzy

 

                                                                                       

Ana kerek, o,  adamdar ana kerek adamǵa,

Anasyzdar ań sıaqty kún keship júr ǵalamda.

Pikirimdi unatpaǵan taptyqta der danany.

Danalyqtyń qajeti joq saılaý úshin anany.

T.Aıbergenov. «Ana»

 

Adamnyń ǵumyrynda jaqsylyqpen jamandyq birge júredi eken. Eń bastysy osy qıyndyqtarǵa qaramaı únemi alda bolýǵa umtylý abzal. Meniń anashymnyń taǵdyrynda biraz qıyndyqtar boıaldy. Men 2 jasqa tolǵanda ákem Almatyǵa jumystarymen baryp, buzaqylardyń qolynan qaza bolypty. Erte jesir qalǵan anam eshkimmen kóńil qospaı, barlyq ómirin maǵan arnady. Eńsesi ezilgenmen bilegin sybana qara jumysqa da kirisken kezderi boldy. Meniń kóńilimnen shyǵýǵa tyrysady. Sodan bolar, anamdy erekshe qadirleımin, aıaımyn. Ol áke ornyna áke, ana ornyna ana bolyp, meni eshkimnen kem qylmaı tárbıeleýde. Keıin men eseıgende maǵan anashym:

 – Ákeńnen aırylǵanda, ishki jan dúnıemniń bir bóligin julyp alǵandaı boldy, biraq-ta ákeń qashanda júregimde, osynyń arqasynda ár qıyndyqty jeńýge tyrysamyn,-dep aıtty. Úlken otbasynda tárbıe kórgen anamnan úlgi alǵan men jaman-jaqsyny ajyrata alamyn dep oılaımyn. Meniń anashym ákemnen kórgen-bilgenin aıtyp syr shertedi. Jalpy, Aqbala atty anam, óziniń atyna saı, bala minez, aq jarqyn, keńpeıildi adam. Anamnyń boıyndaǵy áıelge tán náziktikti, erge tán erlikti, anaǵa tán meıirimdilikti, qart áke-sheshesine, aǵa-ápkelerine kórsetip júrgen syı-qurmetti, izgilikti kórip ósip kelemin. Anam týysshyl, baýyrmal, uıymshyl bolǵandy qashanda óz ómirlik ulany retinde ustaıdy. Qoly bosasa as úıdiń mázirin jaınatady. Qazaqtyń naǵyz baýyrsaǵyn, samsasyn daıyndap álek bolady.

     Qonaqjaı adam bolǵandyqtan úıge adam kóp keledi. Qurbylarynan, kórshi týystarynan óz kómegin aıamaıdy. Qanshalyqty sharshap shaldyǵyp tursa da, úıdiń tazalyǵyn jany unatady. Syılyq alǵandy jáne jaqyndaryna keremet  bir syılyqtar jasaǵanda úlken bir qýanysh sezimde bolady. Biraq, anam úshin eń basty syılyq- týysqandarynyń, ata-anasynyń saýlyǵy, kúlki men qýanyshqa toly úıi. Demalys ýaqytynda qurby- dostarymen bas qosyp jıylǵandy unatady. Qurbylarymen otyrǵanda, as máziriniń sheberi-anam, tamaqty dámdi etip pisirýdiń san túrli syrlarymen bólisedi. Qurbylary da, týystarymyz da anamdy sózge tartyp:

- qyzyń ósip turmys quryp ketedi, ómir boıy jalǵyz bolmaqsyń ba?

- bireýdiń eteginen ustasaıshy, jalǵyzdyqtan qoryqpaısyń ba?

– óz baqytyńdy tap, ózińdi oılasaıshy,-dep sóıleıdi. Asa qarapaıym, qazaqı tárbıeniń asyl qundylyqtaryn júreginde uıytqan anam:

- «Meniń baqytym qyzymnyń deni saý, bilim alyp, qoǵamnan óz ornyn tapqany dep oılaımyn. Qyzymdy, «Kámpıtimdi»(anam meni erkeletip osylaı ataıdy),  eńbekqor, kishipeıil etip, adaldyqqa tárbıelegenim men úshin óte mańyzdy»,-dep qurbylarymen oıyn bólisedi. Árıne, nurly joldaǵy analar balalarymen baqytty, urpaǵymen ulaǵatty.  Meniń anam - meniń qurbym, dosym, syrlasym. Keıde anammen syrlasyp erkelegen kezde:

- Ma, dos-joldastaryń bar ǵoı, unamaı ma ?! Turmys qursaıshy?! – deımin. Sonda anam :

- Kámpıtim-aý! Ákeńe uqsas adam tappadym. Ákeń marqum – sýretshi, kóńildi ánshi adam bolatyn. Ákeńmen bolǵan kúnderimde kún qalaı atyp, qalaı batqanyn baıqamaı qalatynmyn. Al basqalarmen ishim pysady, qóńilim tolmaıdy,- deıdi aǵynan jarylyp. Qyz kezindegi kóptegen arman maqsattarynyń júzege aspaǵanyn aıtady, taǵy jolym bolmaı qalama deımin dep kúlimsireıdi. Menińshe, áıel mahabbaty – eń kúshti mahabbat. Erkekter álimen kúshti bolsa, áıelder mahabbatymen myqty. Áıel mahabbaty - álemniń tutqasy. Áıel mahabbatynyń kúshi jerdiń tartý kúshinen kem emes-aý dep oılaımyn. Mine, saldyrlaǵan anamnyń boıynda júreginiń tazalyǵy, móldirligi jurtshylyqqa birden kózge túsedi. Kúndelikti qarbalas  tirshilikte, ishki dúnıesin kirletpeı saqtaı bilýi, parasatyn joǵaltpaǵandyǵy-anamdy nurlandyra túsedi. Aqbala atty anamdaı áıelder arta bersin degim keledi.

    Men anama uqsaýǵa tyrysamyn. Meniń anamnyń mamandyǵy – jumysshylardy asyraý degen kásip, ıaǵnı aspazshy. Kishkentaı ǵana Aqbala atty anam-úlken talǵam men jaýapkershilikti talap etetin istiń ıesi. Anamnyń qurbylary :

 - Dámdi tamaǵyńnyń syry nede?

 –Biz óziń aıtqandaı jasap edik, olaı bolmady,-dep suraıdy. Sonda anam:

 - Úlken tabany alamyn, mahabbat pen súıispenshilikti salamyn, sulýlyq pen baqytty da qosamyn, kóńilimmen pisiremin, qýyramyn, -deıdi kúlip.Men ne istesem de jaı ǵana pisire salmaımyn, dámi til úıretindeı etip daıyndaýǵa tyrysamyn. Sonda ǵana óz jumysyńa rıza bolamyn,- deıdi.

    Óz kásibin súıetin anam ashanaǵa kelgen adamdarǵa árkez jyly qabaq tanytý arqyly kópshiliktiń yqylasyna bólenýge bolatynyn alǵa tartady. Anamnyń jumysqa berilgeni sonshalyq, aýyryp qolsa da, qyzmetten qol úzgen emes. «Jumysym qatty unaıdy, sondyqtan, bar qıyndyqty umytyp ketemin», -dep  qoıatyn. Jumystaǵy kóńil-kúı barlyq jaǵymsyz áserlerdi jeńetinin aıtady. Biraq « Syrtym bútip, ishim tútip, ony  bilmes, sezbes eshkim» dep qansha, ret syrqatynyn jeńemin dep syr bermegenimen, ótken jyly anam ota jasatty. Onsyz da názik, kishkentaı anam, ájem aıtqandaı «Juqabala» tipti shógip, bir aıdyń ishinde qartaıyp ketken sıaqty. Qazir jeńil jumysqa kóshirildi. Qansha oınap-kúlse de, mańdaıyndaǵy mezgilsiz paıda bolǵan kóp ájimdi kórip qınalamyn. Men anamdy eshkimnen kem qylmaımyn dep qıyndyqpen kúresken batyrlarǵa tańeımin. (Malaısarynyń qaryndasy)Qabanbaıdyń jary-Gaýhar batyrǵa, saq patshasy- Tumar hanshaǵa,(Keńesarynyń qaryndasy) Ábilqaıyrdyń zaıyby-Bopaı hanymǵa uqsatamyn. Júzi názik bolǵanymen, jany qaısar analarǵa teńeımin.

    Minekı, anam meniń osyndaı erekshe adam. Ol dostaryna, týystaryna qýanysh ákeledi, eńbegimen ıgilikke úlesin qosady. Qarlyǵashtaı lypyp, eshqashan tynym tappaıdy. Anashym budap basqa tirshilikti ómir dep túsinbeıdi. Qystyń qahary ketip,  aldymyzdan kóktemińiz jyly lebimen keletin halyqaralyq áıelder merekesi bar. Men úshin mańyzdy meıramnyń biri, óıtkeni osy kúni men ájeme, súıikti anama, ápkelerime degen qurmetimdi, súıispenshiligimdi jetkize alamyn. Ásirese, anama degen qurmetimdi aıamaýym kerek. Sol kúni anamdy erekshe qolpashtap, syı –sıapatty eseleı túskenim abzal. Múmkin bolsa, sol kúni barlyq úı sharýasyndaǵy kúıbeleń jumysty óz moınyma alǵanym jón. Meniń anashym áldebir ataýly kúnderdiń bolǵan – bolmaǵanyna qaramastan, jyl on eki aıdyń búkil 365 kúninde qamqorlyq pen ynta-yqylaska zárý dep oılaımyn. Qanaty synǵan qarlyǵashtaı óz balapanyn qamqorlyǵyna alyp, qorǵady.

    Anashym! Endi balapanyń, Aısana, eseıdi, erjetti. Tek densaýlyǵyń  jaqsarsyn, ómiriń uzaq bolsyn. Ómir bergen anama úlken rahmetimdi aıtamyn. Men anamdy qorǵaımyn, aıalaımyn, eńbegińdi  aqtaımyn.   Rahmet saǵan, anashym!

                                                                                                                                                       Qyzyń Aısana.

---