Menshikteý operatory
Sabaqtyń taqyryby: Menshikteý operatory.
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: Osy taqyrypty, oqýshylarǵa jalpy paskal tiliniń qarapaıym operatorlaryn túsindirý.
Damytýshylyq: Ár oqýshynyń oı qabiletin arttyrý, este saqtaý, esep shyǵara bilý, osy taqyrypqa baılanysty keń bilimdi túsinik berý.
Tárbıelik: Oqýshylardy erkin sóıleý bilýge, ustamdylyqqa tárbıeleý.
Kórnekilik: Syzba. Plakattar. Slaıd
Sabaqtyń túri: Jańa sabaqty meńgerý
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaq
Sabaqtyń mazmuny men barysy:
1. Sabaqty uıymdastyrý
- oqýshylarmen tanysý
- synyp tazalyǵyn tekserý, oqýshylardy túgeldeý.
2. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Test jumysyn ótkizý.
4. Jańa sabaqtyń mazmuny
Qarapaıym operatorlar quramyna basqa bir operator enbeıdi. Al kúrdeli operatorlar ishine birneshe qarapaıym operatorlar enip turýy tıis.
Programmalaý tilderiniń qarapaıym operatorlaryna: menshikteý, shartsyz kóshý, engizý - shyǵarý operatorlary men bos operator jáne prosedýralardy oryndaý (shaqyrý) operatorlary jatady.
Menshikteý operatory barlyq tilde paıdalanylatyn negizgi operator bolyp tabylady. Matematıkadaǵy qarapaıym teńdeý tárizdi aınymalylarǵa sandyq (sımvoldyq ta bolýy múmkin) mán berý bul jaǵdaıda menshikteý operatory dep atalady. Menshikteý operatorynyń jazylýy erejesi (pishimi) tómendegideı bolady:
:=;
Mundaǵy - aınymaly ıdentıfıkatory,:=- menshikteý
belgisi, ıaǵnı aınymalynyń máni órnektiń eseptelgen san mánin qabyldaıdy;- arıfmetıkalyq órnek nemese san.
Bul operator eki mindet atqarady:
1. Aınymalylardyń belgili mánderi boıynsha arıfmetıkalyq órnektiń sandyq mánin esepteıdi.
2. Tabylǵan mán aınymaly ataýyna menshikteledi, ıaǵnı anyqtalǵan mán sol aınymalyǵa sáıkes kompúter jady uıashyǵyna ornalasady. Munda ádettegi «=» belgisi men programmalaý tilindegi menshikteý «:=» belgisin shatastyrmaý qajet. Olar uqsas bolǵanymen, maǵynasy jaǵynan ózgeshe. Mysaly: x=5 órnegi x - tiń máni 5 - ke teń degendi bildiredi, al x:=5 órnegi x aınymalysyna arnalǵan uıashyqqa 5 sanyn jazamyz degendi bildiredi.
Menshikteý operatory tek arıfmetıkalyq órnekter úshin ǵana emes logıkalyq jáne sımvoldyq órnekter úshinde qoldanylady. Mysaly: eger K:=A AND B. Mundaǵy A - aqıqat, al V - jalǵan bolsa, onda K jalǵan mán qabyldaıdy. K aqıqat mán qabyldaý úshin A jáne V mánderi aqıqat bolýy qajet, óıtkeni AND sózi JÁNE degen uǵymdy bildiredi.
Sımvoldyq mán árqashanda apostrof"(algorıtmdik tilde qos qyrnaqsha) ishine alynyp jazylady.
Mysaly: V:='T'; B5:='9'.
1 - mysal: 2. 11 - kestede berilgen órnekterdiń qaısysy menshikteý operatory bolatyny nemese bolmaıtyny kórsetilip, oǵan túsinik berilgen.
Órnek túsinikteme
α:=b Bolady
α:=C+1 Bolmaıdy «:=» ornyna «=» alynǵan
α: b¬sqr(4) Bolmaıdy, «:=»ornyna «:» alynǵan
α*X+b:=0 Bolmaıdy, sol jaqta ataý ornyna órnek alynǵan
Z:=0 bolady
Z:=Z+5 bolady
Z:=Z+1, 4 Bolmaıdy, 1. 4ornyna 1, 4 alynǵan
Z:=Z Bolady,
¬Z:=y Bolmaıdy, sol jaqtaǵy ataýdyń tańbasy bolmaýy tıis
2 - mysal: Ornalasý tártibi tómendegideı:
a) K:=K+M;
M:= 2*M
á) M:=2*M
K:=K+M birneshe operator berilgen.
K men M - niń kez kelgen bastapqy mánderinde a) jáne á) pýnkterinde K men M - niń sońǵy mánderi birdeı bola ma?
Jaýaby: K=2, M=4 degen bastapqy mán bersek, onda
a) ornalasýy boıynsha K:=K+M=2+4=6; K=6, al M:=2*M=2*4=8, M=8 boldy.
á) ornalasýy boıynsha M:=2*M=2*4=8; K:=K+M=2+8=10; K=10, bolady.
Bul mysaldan operatorlardyń ornalasý tártibi qalaýymyzsha ózgerte berýge bolmaıtyndyǵyn kórýge bolady.
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: Osy taqyrypty, oqýshylarǵa jalpy paskal tiliniń qarapaıym operatorlaryn túsindirý.
Damytýshylyq: Ár oqýshynyń oı qabiletin arttyrý, este saqtaý, esep shyǵara bilý, osy taqyrypqa baılanysty keń bilimdi túsinik berý.
Tárbıelik: Oqýshylardy erkin sóıleý bilýge, ustamdylyqqa tárbıeleý.
Kórnekilik: Syzba. Plakattar. Slaıd
Sabaqtyń túri: Jańa sabaqty meńgerý
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaq
Sabaqtyń mazmuny men barysy:
1. Sabaqty uıymdastyrý
- oqýshylarmen tanysý
- synyp tazalyǵyn tekserý, oqýshylardy túgeldeý.
2. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Test jumysyn ótkizý.
4. Jańa sabaqtyń mazmuny
Qarapaıym operatorlar quramyna basqa bir operator enbeıdi. Al kúrdeli operatorlar ishine birneshe qarapaıym operatorlar enip turýy tıis.
Programmalaý tilderiniń qarapaıym operatorlaryna: menshikteý, shartsyz kóshý, engizý - shyǵarý operatorlary men bos operator jáne prosedýralardy oryndaý (shaqyrý) operatorlary jatady.
Menshikteý operatory barlyq tilde paıdalanylatyn negizgi operator bolyp tabylady. Matematıkadaǵy qarapaıym teńdeý tárizdi aınymalylarǵa sandyq (sımvoldyq ta bolýy múmkin) mán berý bul jaǵdaıda menshikteý operatory dep atalady. Menshikteý operatorynyń jazylýy erejesi (pishimi) tómendegideı bolady:
:=;
Mundaǵy - aınymaly ıdentıfıkatory,:=- menshikteý
belgisi, ıaǵnı aınymalynyń máni órnektiń eseptelgen san mánin qabyldaıdy;- arıfmetıkalyq órnek nemese san.
Bul operator eki mindet atqarady:
1. Aınymalylardyń belgili mánderi boıynsha arıfmetıkalyq órnektiń sandyq mánin esepteıdi.
2. Tabylǵan mán aınymaly ataýyna menshikteledi, ıaǵnı anyqtalǵan mán sol aınymalyǵa sáıkes kompúter jady uıashyǵyna ornalasady. Munda ádettegi «=» belgisi men programmalaý tilindegi menshikteý «:=» belgisin shatastyrmaý qajet. Olar uqsas bolǵanymen, maǵynasy jaǵynan ózgeshe. Mysaly: x=5 órnegi x - tiń máni 5 - ke teń degendi bildiredi, al x:=5 órnegi x aınymalysyna arnalǵan uıashyqqa 5 sanyn jazamyz degendi bildiredi.
Menshikteý operatory tek arıfmetıkalyq órnekter úshin ǵana emes logıkalyq jáne sımvoldyq órnekter úshinde qoldanylady. Mysaly: eger K:=A AND B. Mundaǵy A - aqıqat, al V - jalǵan bolsa, onda K jalǵan mán qabyldaıdy. K aqıqat mán qabyldaý úshin A jáne V mánderi aqıqat bolýy qajet, óıtkeni AND sózi JÁNE degen uǵymdy bildiredi.
Sımvoldyq mán árqashanda apostrof"(algorıtmdik tilde qos qyrnaqsha) ishine alynyp jazylady.
Mysaly: V:='T'; B5:='9'.
1 - mysal: 2. 11 - kestede berilgen órnekterdiń qaısysy menshikteý operatory bolatyny nemese bolmaıtyny kórsetilip, oǵan túsinik berilgen.
Órnek túsinikteme
α:=b Bolady
α:=C+1 Bolmaıdy «:=» ornyna «=» alynǵan
α: b¬sqr(4) Bolmaıdy, «:=»ornyna «:» alynǵan
α*X+b:=0 Bolmaıdy, sol jaqta ataý ornyna órnek alynǵan
Z:=0 bolady
Z:=Z+5 bolady
Z:=Z+1, 4 Bolmaıdy, 1. 4ornyna 1, 4 alynǵan
Z:=Z Bolady,
¬Z:=y Bolmaıdy, sol jaqtaǵy ataýdyń tańbasy bolmaýy tıis
2 - mysal: Ornalasý tártibi tómendegideı:
a) K:=K+M;
M:= 2*M
á) M:=2*M
K:=K+M birneshe operator berilgen.
K men M - niń kez kelgen bastapqy mánderinde a) jáne á) pýnkterinde K men M - niń sońǵy mánderi birdeı bola ma?
Jaýaby: K=2, M=4 degen bastapqy mán bersek, onda
a) ornalasýy boıynsha K:=K+M=2+4=6; K=6, al M:=2*M=2*4=8, M=8 boldy.
á) ornalasýy boıynsha M:=2*M=2*4=8; K:=K+M=2+8=10; K=10, bolady.
Bul mysaldan operatorlardyń ornalasý tártibi qalaýymyzsha ózgerte berýge bolmaıtyndyǵyn kórýge bolady.
You Might Also Like
