InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: mehanıkalyq jumys uǵymymen tanystyrý, onyń qasıetterin jan - jaqty asha otyryp, mazmundy esepter shyǵarýǵa paıdalana alý iskerligin jetildirý.
Damytýshylyq: alǵan bilimderin kúndelikti ómirde qoldana alý daǵdysyn qalyptastyrý, óz jetistikterin sezinip, álsiz jaqtaryna syn kózben qaraýǵa úıretý.
Tárbıelik: eńbekke baýlý, óz oıyn ortaǵa sala alatyn batyldyqqa ujymshyldyqqa, ultjandylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń mindeti: «jumys» jaıly ózderiniń burynnan biletin túsinikterin tereńdetý, ony basqa da fızıkalyq uǵymdarmen baılanystyra otyryp, esepter shyǵarý, ár túrli jattyǵý jumystaryn oryndaý.
Oqytý tehnologıasy: syn turǵysynan oılaýdy damytý.
Oqytýdyń formalary: birlesken ujymdyq is - áreket.
Oqý ádisteri: uǵymdardy, erejelerdi qorytý, taldaý, jınaqtaý, ózin - ózi baqylaý, ózin - ózi baǵalaý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq.
Pánaralyq baılanys: matematıka, tarıh, ádebıet pánderimen baılanystyra oqytý.
Sabaqtyń jabdyǵy, kórnekilikter: kompúter, menzýrka, termometr, dınamometr, tarazy, formýlalar, fızıkalyq shamalar, sýret, esepter jazylǵan kespeler, slaıd, kitapsha, ınteraktıvti taqta, sózjumbaq, keste.

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi – oqýshylarmen sálemdesý; sabaqtyń maqsat - mindetimen tanystyrý; topqa bólý.
2. Sabaq kezeńderi – qyzyǵýshylyqty oıatý kezeńi; jańa sabaqty túsindirý; oıyndar; esepter shyǵarý; shyǵarmashylyq jumys; oı - tolǵanys kezeńi; sózjumbaq sheshý; keste toltyrý; maqal – mátelder aıtý; úıge tapsyrma berý; baǵalaý.
Deneni bir orynnan ekinshi orynǵa qozǵap aparýda kúshtiń istegen jumysy mehanıkalyq jumys dep atalady. Deneniń qozǵalý baǵytynda áreket etetin kúshtiń mehanıkalyq jumysy kúshke de, júrilgen jolǵa da týra proporsıonal ózgeretinin kórsetedi. Bul qorytyndy qysqasha myna órnek túrinde beriledi.
A = F*S jumys = kúsh * jol
Jumystyń ólshem birligine 1 Núton kúshtiń deneni 1 metrge jyljytqandaǵy jumysy alynady. Jumystyń mundaı halyqaralyq birligi XIX ǵasyrdaǵy aǵylshyn ǵalymy D. Djoýldiń qurmetine Djoýl dep atalady. (qysqasha Dj. dep belgilenedi).
1 Djoýl = 1 Núton*1 m qysqasha 1 Dj = 1N*1m
Jumystyń Djoýlden úlken de, kishi de birlikteri bar:
1 kılodjoýl (1kDj) = 1000 Dj = 103 Dj
1 mıllıdjoýl (1mDj) = 0, 001 Dj = 10 - 3 Dj
1 mıkrodjoýl(1mkDj) = 0, 000001 Dj = 10 - 6 Dj
Jumystyń sıpattamasy:
skalár shama
A = F*S
1 Dj = 1N*1m

A dınamometr, syzǵysh(metr)

Jumyspen baılanysty fızıkalyq shamalar:
A=F*S
S = υ*t
F = m*g
m = ρ*V
V = a*b*c

Esep shyǵarý mysaly:
Uzyndyǵy 12 sm, eni 30 sm, qalyńdyǵy 10 sm alúmını kesegin 60 sm bıiktikke kótergende isteletin jumysty esepteńder. Alúmınıdiń tyǵyzdyǵy: 2700 kg/m3

Berilgeni: ---- HJ: ------- Sheshýi: ----------- Esepteý:
a=12sm ------- 0, 12m ------ A=F*S ------------ A=2700kg/m3*0, 12m*0, 3m*
b=30sm ------- 0, 3m ------- F = m*g ---------- 0, 1m*9, 8N/kg*0, 6m =
c=10sm ------- 0, 1m ------- V = a*b*c -------- = 57, 15 Dj
h=60sm ------- 0, 6m
ρ=2700kg/m3
A =?
Jaýaby: A = 57, 15 Dj

Este saqta:
1. Eger kúsh bar bolyp, oryn aýystyrý joq bolsa, onda jumys ta bolmaıdy.
2. Eger denege kúsh áser etpese, biraq dene ınersıasymen qozǵalatyn bolsa, mundaı jaǵdaıda da jumys istelmeıdi.
Toppen jumys. /Ár oqýshyǵa taratylǵan kitapshamen jumys./

«Jolaýshylar»tobynyń tapsyrmalary: /slaıd boıynsha kórsetý/
1. Zerthana qalasy /quraldardy anyqtaý – 5/
2. Formýlalar qalasy /ρ; υ; P; F; A - formýlasyn jazý/
3. Esepter qalasy /28 jattyǵý №1/
4. Ǵalymdar qalasy /sýretteri boıynsha attaryn aıtý/
5. Kim jyldam /keste toltyrý /

A (Dj) 75 120
F (N) 3 6
S (m) 12 15

« Jastar» tobynyń tapsyrmalary: /slaıd boıynsha kórsetý/
1. Kim alǵyr /J - dan bastalatyn fızıkaǵa baılanysty 5 sóz aıtý/
2. Esep shyǵarý /28 - jattyǵý №2/
3. «Jumys» sózjumbaq sheshý.
J
U
M
Y
S
Suraqtary:
1. Joldyń ýaqytqa qatynasyna teń shama /jyldamdyq/
2. Metrmen ólshenetin fızıkalyq shama /uzyndyq/
3. Kez kelgen zattyń eń usaq bólshegi /molekýla/
4. Arhımed kúshiniń basqasha ataýy /yǵystyrýshy/
5. Ýaqyttyń ólshem birligi /sekýnd /

4. «Syr sandyqtyń» ishindegi zatty anyqtaý.
Massasy 3kg, myqty bolyp ósý úshin jattyǵýǵa qajetti saıman /gantel/
5. Fızıkalyq shamalardy anyqtaý /m, μ; A; g; ρ; F; S; t; V; P/

«Bıznesmender» tobynyń tapsyrmalary: /slaıd boıynsha kórsetý/
1. Kýrs qansha /ólshem birlikterdi baılanystyrý/
1 km =..... mm 1 t =..... kg
1 l =..... m3 1 saǵat =..... s
1 mm =..... m 1 g =..... kg
2. Shyǵarmashylyq esep /massasy 3 kg ganteldi kótergizý, ólsheýish quraly – syzǵysh/
3. « Altyn balyq» aýlaý /sýret boıynsha suraq/

4. Aqsha sanaý /eselik, úlestik birlikterdi anyqtaý/
3 MDj =..... Dj ----------- 2 mkN =..... N
5 kN =..... N ---------------- 6 mDj =..... Dj
7 mkPa =..... Pa ------------ 4 MPa =..... Pa

5. Sóz tizbegi /Jumys – kelesi sóz bastapqy sózdiń sońǵy árpinen bastalýy kerek – 5 sóz fızıkaǵa baılanysty/

Maqal – mátelder aıtý.
Adam bul ómirde eń basty úsh jumys atqarý kerek:
1. Úı turǵyzý /otbasy, januıa týraly 2 maqal/
2. Aǵash otyrǵyzý /tabıǵat týraly 2 maqal/
3. Bala tárbıeleý /minez - qulyq jaıly 2 maqal/

Qorytyndylaý: /taqyryp boıynsha jáne logıkalyq suraqtarǵa jaýap berý/
1. Jumysty qandaı árippen belgileıdi.
2. 1 kDj - da qansha Djoýl bar.
3. Erkin túsý údeýi nege teń?
4. Kúshti qandaı árippen belgileıdi.
5. Joldyń belgilenýi.
6. 5 tonnada neshe kılogramm bar.
7. Qaz bir aıaǵymen turǵanda 5 kg, al eki aıaǵymen turǵanda neshe kılogramm.
8. Jumys skalár shama ma, álde vektorlyq shama ma?
9. Ushaq Petropavldan Almatyǵa deıin 90 mınýt, al keıin qaraı dál osy joldy 1, 5 saǵat ushyp keldi. Bul qalaı?
10. Jumystyń ólshem birligi.
11. Kúshti ólsheıtin qural.
12. Jumystyń formýlasy.
13. Kúshtiń ólshem birligi.
14. Úsh par at 30 km shapsa, ár at neshe kılometr shapqan.
15. Joldyń ólshem birligi.
16. «Evrıka, Evrıka» dep kim aıtqan?
17. Bir jumyrtqa 3 mınýt pisse, 4 jumyrtqa neshe mınýtta pisedi?
Sheshýshi suraq: Sonymen, balalar, biz bir sabaq boıy esepter shyǵaryp, ár túrli jattyǵýlar oryndap, jumys istedik. Osy istegen jumysymyz mehanıkalyq jumysqa jata ma?
/jatpaıdy, sebebi oryn aýystyrý bolǵan joq/
Baǵalaý.
Úı tapsyrmasy: §51 /jumysqa baılanysty ózderi oıdan esep qurastyrý/