Modelderdi sıpattaý ádisteri, modelder qasıeti, túrleri.
Sabaqtyń taqyryby: Modelderdi sıpattaý ádisteri, modelder qasıeti, túrleri
Maqsaty: 1. Programmanyń negizgi múmkindikteri týraly aıtý jáne qosymsha
aqparatpen bilimderin tolyqtyrý.
2. jeke jumys jasaýǵa, jaýapkershilikti sezine bilýge, nátıjege jetýge umtylýǵa, ózinshe izdenimpazdyqqa tárbıeleý.
3. Oqýshylardyń este saqtaý jáne zeıindik qabiletterin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Ádisteri: Praktıkým, baıandaý arqyly túsindirý.
Kórnekilikter: Kompúter, oqýlyq, taqta.
Mindetteri: 1. Logıkalyq oılaý qabiletin damyta otyryp, bilim bilik daǵdylaryn
qalyptastyrý.
2. Oqýshynyń óz betimen jumys isteýi, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi
A) Oqýshylardy sabaqqa daıyndaý, túgendeý
Á) Uqypty, yntaly bolýǵa úıretý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
Model degenimiz - naqty obektini, prosesti nemese qubylysty yqsham ári shaǵyn túrde beınelep kórsetý.
Modeldeý – obektilerdi, prosesterdi nemese qubylystardy zertteý maqsatynda olardyń modelin (maketin) qurý.
Bizdiń ómirimizdegi modelder:
Model – kórneki túrde jazbasha jospar, syzba retinde jasalýy múmkin. Mundaı model barlyq ýaqytta bizdiń oıymyzda beınelenetin prototıp paıda bolǵanǵa deıin jasalady. Bir obekt úshin ár túrli model jasalýy múmkin. Modeldiń jasalýy zertteý maqsatyna jáne prototıp jóninde jınaqtalǵan málimetterdiń kólemine táýeldi bolady.
Modelderdi qasıetterine qaraı mynadaı toptarǵa jikteıdi:
1. Qoldaný aımaǵy.
2. Modelde ýaqyt faktoryn eskerý.
3. Bilim salasyna qaraı toptaý.
4. Modeldi kórsetý tásiline qaraı toptaý.
Qoldaný aımaǵyna qaraı model ne úshin jáne qandaı maqsatqa qoldanylady degen suraqqa jaýap berý maqsatynda oqý, tájirıbelik, ǵylymı - tehnıkalyq, oıyn, ımıtasıalyq tárizdi toptarǵa jikteledi.
Oqý modeli – kórneki oqý quraldary, ár túrli mashyqtandyrýshy, úıretýshi programmalar túrinde bolýy múmkin.
Tájirıbelik model – jobalaý obektisiniń kishireıtilgen nemese óte maıda obektiler úshin olardyń úlkeıtilgen kóshirmesi bolyp tabylady.
Ǵylymı - tehnıkalyq modelder – prosester men qubylystardy zertteý maqsatynda qurylady. Oǵan mysal retinde elektrondardyń jyldamdyǵyn údetkish – sınhrotron, naızaǵaıdyń razrádyn baqylaýshy qural jáne teledıdar tekserýge arnalǵan stendterdi aıtýǵa bolady.
Oıyn modelderine - áskerı, ekonomıkalyq, sporttyq oıyndar jatady. Bul modelder ár túrli jaǵdaıda obektini baqylaýǵa jattyqtyrady. Oıyn modelderi adamdarǵa ár túrli jaǵdaıda psıhologıalyq kómek kórsetedi.
Imıtasıalyq model – shyn mánindegi naqty obektini óte joǵary dáldikpen beıneleı alady. Tájirıbe naqty obektini zertteý, baǵalaý maqsatynda birneshe ret qaıtalanady nemese bir mezgilde ár túrli jaǵdaıda birneshe uqsas obektilermen qatar júrgiziledi. Durys sheshim tańdaýdyń mundaı tásili baıqaý jáne qateniń ádisi dep atalady.
Modeldi ýaqyt faktoryna baılanysty dınamıkalyq jáne statısıkalyq dep eki topqa jikteýge bolady.
Statısıkalyq model dep obekt jóninde alynǵan aqparattyń belgili bir ýaqyt bóligindegi úzindisin aıtýǵa bolady.
Dınamıkalyq model – ýaqyt barysyndaǵy obektiniń qasıetteriniń ózgerisin kórsetý múmkindigin beredi.
Modelderdi kórsetilý ádisine qaraı materıaldyq jáne aqparattyq bolyp eki topqa jikteledi.
Materıaldyq modeldi basqa sózben zattyq nemese fızıkalyq dep aıtýǵa bolady. Olar túpnusqanyń geometrıalyq jáne fızıkalyq qasıetterin kórsetedi. Materıaldyq modelderdiń qarapaıym mysaldaryna balalar oıynshyqtaryn alýǵa bolady.
Aqparattyq modeldi qolmen ustap, kózben kóre almaımyz. Sebebi, olar tek aqparattarǵa ǵana qurylady. Mundaı modelder qorshaǵan ortany aqparattyq jaǵynan zertteýge múmkindik beredi. Aqparattyq model degenimiz – obektiniń, prosestiń, qubylystyń qasıetteri men kúıin sıpattaıtyn aqparat jıyntyǵyn jáne syrtqy álemmen ózara baılanys bolyp tabylady.
Aqparattyq modelge verbaldik model jatady. Verbaldik model degenimiz – oısha nemese áńgime túrinde jasalǵan aqparattyq model.
Tańbalyq model dep arnaıy tańbalarmen, ıaǵnı kez kelgen jasandy til quraldarymen kórsetilgen aqparattyq modeldi aıtady.
Geometrıalyq model – grafıkalyq pishinder men kólemdi konstrýksıalar.
Aýyzsha model – ılústrasıany paıdalanyp, aýyzsha jáne jazbasha sıpattaýlar.
Matematıkalyq model – obekt nemese prosestiń ár túrli parametrleriniń baılanysyn kórsetetin matematıkalyq formýlalar.
Qurylymdyq modelder – shema, grafıkter men kesteler t. b.
Logıkalyq model – oı qorytyndysy men sharttardy taldaý negizge alynǵan is - áreketterdi tańdaýdyń ár túrli nusqalary kórsetilgen modelder.
Arnaıy modelder – notalar, hımıalyq formýlalar.
Kez kelgen jumysty qolǵa almas buryn, berilgeni men sońǵy nátıje jáne oryndalatyn is - áreket kezeńderin aıqyndap alý qajet. Modeldeý kezinde bastapqy zertteletin obekt – prototıp bolady. Modeldeýdiń sońǵy kezeńi sheshim qabyldaý bolyp tabylady. Modeldeý arqyly zerttelgen modeldiń jańa obektisin qurýǵa, bar obektini jaqsartýǵa nemese qosymsha aqparat alýǵa bolady. Modeldeýdiń negizgi kezeńderi eseptiń qoıylý sharty men maqsatyna qaraı anyqtalady.
İÚ. Sabaqty bekitý:
Ú. Baǵalaý: Oqýshylardy bilimine saı baǵalaý.
Úİ. Úıge tapsyrma: Modelderdi sıpattaý ádisteri, modelder qasıeti, túrleri
Maqsaty: 1. Programmanyń negizgi múmkindikteri týraly aıtý jáne qosymsha
aqparatpen bilimderin tolyqtyrý.
2. jeke jumys jasaýǵa, jaýapkershilikti sezine bilýge, nátıjege jetýge umtylýǵa, ózinshe izdenimpazdyqqa tárbıeleý.
3. Oqýshylardyń este saqtaý jáne zeıindik qabiletterin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Ádisteri: Praktıkým, baıandaý arqyly túsindirý.
Kórnekilikter: Kompúter, oqýlyq, taqta.
Mindetteri: 1. Logıkalyq oılaý qabiletin damyta otyryp, bilim bilik daǵdylaryn
qalyptastyrý.
2. Oqýshynyń óz betimen jumys isteýi, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi
A) Oqýshylardy sabaqqa daıyndaý, túgendeý
Á) Uqypty, yntaly bolýǵa úıretý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
Model degenimiz - naqty obektini, prosesti nemese qubylysty yqsham ári shaǵyn túrde beınelep kórsetý.
Modeldeý – obektilerdi, prosesterdi nemese qubylystardy zertteý maqsatynda olardyń modelin (maketin) qurý.
Bizdiń ómirimizdegi modelder:
Model – kórneki túrde jazbasha jospar, syzba retinde jasalýy múmkin. Mundaı model barlyq ýaqytta bizdiń oıymyzda beınelenetin prototıp paıda bolǵanǵa deıin jasalady. Bir obekt úshin ár túrli model jasalýy múmkin. Modeldiń jasalýy zertteý maqsatyna jáne prototıp jóninde jınaqtalǵan málimetterdiń kólemine táýeldi bolady.
Modelderdi qasıetterine qaraı mynadaı toptarǵa jikteıdi:
1. Qoldaný aımaǵy.
2. Modelde ýaqyt faktoryn eskerý.
3. Bilim salasyna qaraı toptaý.
4. Modeldi kórsetý tásiline qaraı toptaý.
Qoldaný aımaǵyna qaraı model ne úshin jáne qandaı maqsatqa qoldanylady degen suraqqa jaýap berý maqsatynda oqý, tájirıbelik, ǵylymı - tehnıkalyq, oıyn, ımıtasıalyq tárizdi toptarǵa jikteledi.
Oqý modeli – kórneki oqý quraldary, ár túrli mashyqtandyrýshy, úıretýshi programmalar túrinde bolýy múmkin.
Tájirıbelik model – jobalaý obektisiniń kishireıtilgen nemese óte maıda obektiler úshin olardyń úlkeıtilgen kóshirmesi bolyp tabylady.
Ǵylymı - tehnıkalyq modelder – prosester men qubylystardy zertteý maqsatynda qurylady. Oǵan mysal retinde elektrondardyń jyldamdyǵyn údetkish – sınhrotron, naızaǵaıdyń razrádyn baqylaýshy qural jáne teledıdar tekserýge arnalǵan stendterdi aıtýǵa bolady.
Oıyn modelderine - áskerı, ekonomıkalyq, sporttyq oıyndar jatady. Bul modelder ár túrli jaǵdaıda obektini baqylaýǵa jattyqtyrady. Oıyn modelderi adamdarǵa ár túrli jaǵdaıda psıhologıalyq kómek kórsetedi.
Imıtasıalyq model – shyn mánindegi naqty obektini óte joǵary dáldikpen beıneleı alady. Tájirıbe naqty obektini zertteý, baǵalaý maqsatynda birneshe ret qaıtalanady nemese bir mezgilde ár túrli jaǵdaıda birneshe uqsas obektilermen qatar júrgiziledi. Durys sheshim tańdaýdyń mundaı tásili baıqaý jáne qateniń ádisi dep atalady.
Modeldi ýaqyt faktoryna baılanysty dınamıkalyq jáne statısıkalyq dep eki topqa jikteýge bolady.
Statısıkalyq model dep obekt jóninde alynǵan aqparattyń belgili bir ýaqyt bóligindegi úzindisin aıtýǵa bolady.
Dınamıkalyq model – ýaqyt barysyndaǵy obektiniń qasıetteriniń ózgerisin kórsetý múmkindigin beredi.
Modelderdi kórsetilý ádisine qaraı materıaldyq jáne aqparattyq bolyp eki topqa jikteledi.
Materıaldyq modeldi basqa sózben zattyq nemese fızıkalyq dep aıtýǵa bolady. Olar túpnusqanyń geometrıalyq jáne fızıkalyq qasıetterin kórsetedi. Materıaldyq modelderdiń qarapaıym mysaldaryna balalar oıynshyqtaryn alýǵa bolady.
Aqparattyq modeldi qolmen ustap, kózben kóre almaımyz. Sebebi, olar tek aqparattarǵa ǵana qurylady. Mundaı modelder qorshaǵan ortany aqparattyq jaǵynan zertteýge múmkindik beredi. Aqparattyq model degenimiz – obektiniń, prosestiń, qubylystyń qasıetteri men kúıin sıpattaıtyn aqparat jıyntyǵyn jáne syrtqy álemmen ózara baılanys bolyp tabylady.
Aqparattyq modelge verbaldik model jatady. Verbaldik model degenimiz – oısha nemese áńgime túrinde jasalǵan aqparattyq model.
Tańbalyq model dep arnaıy tańbalarmen, ıaǵnı kez kelgen jasandy til quraldarymen kórsetilgen aqparattyq modeldi aıtady.
Geometrıalyq model – grafıkalyq pishinder men kólemdi konstrýksıalar.
Aýyzsha model – ılústrasıany paıdalanyp, aýyzsha jáne jazbasha sıpattaýlar.
Matematıkalyq model – obekt nemese prosestiń ár túrli parametrleriniń baılanysyn kórsetetin matematıkalyq formýlalar.
Qurylymdyq modelder – shema, grafıkter men kesteler t. b.
Logıkalyq model – oı qorytyndysy men sharttardy taldaý negizge alynǵan is - áreketterdi tańdaýdyń ár túrli nusqalary kórsetilgen modelder.
Arnaıy modelder – notalar, hımıalyq formýlalar.
Kez kelgen jumysty qolǵa almas buryn, berilgeni men sońǵy nátıje jáne oryndalatyn is - áreket kezeńderin aıqyndap alý qajet. Modeldeý kezinde bastapqy zertteletin obekt – prototıp bolady. Modeldeýdiń sońǵy kezeńi sheshim qabyldaý bolyp tabylady. Modeldeý arqyly zerttelgen modeldiń jańa obektisin qurýǵa, bar obektini jaqsartýǵa nemese qosymsha aqparat alýǵa bolady. Modeldeýdiń negizgi kezeńderi eseptiń qoıylý sharty men maqsatyna qaraı anyqtalady.
İÚ. Sabaqty bekitý:
Ú. Baǵalaý: Oqýshylardy bilimine saı baǵalaý.
Úİ. Úıge tapsyrma: Modelderdi sıpattaý ádisteri, modelder qasıeti, túrleri
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Paint grafıkalyq redaktorymen jumys isteý
