InfoHub Logo

Taqyryby: Munaı, munaıǵa serik gazdar, quramy, munaıdy ónerkásipte óńdeý, fraksıalyq aıdaý, termıalyq jáne katalıtıkalyq krekıngileý, munaı ónimderin rıformıngileý jáne aromattandyrý.

Sabaqtyń maqsaty:
● Bilimdilik: Munaıdyń quramy jáne qasıetterimen, ony óńdeý arqyly alynatyn ónimdermen tanystyrý. Munaıdy óńdeýge jáne óndirýge baılanysty týyndaıtyn ekologıalyq problemalarǵa, búgingi tańdaǵy dúnıejúzilik muhıt sýlarynyń munaı qaldyqtarymen lastanýy jaıyndaǵy alańdaýshylyqtyń sebebine toqtalý.
● Damytýshylyq: Oqýshynyń bilimdi, jan – jaqty tárbıelengen, til baılyǵyn, oı - órisin damytý.
● Tárbıelik: ekologıalyq, ekonomıkalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgertý sabaǵy
Sabaqtyń ótý ádisi: Túsindirmeli suraq – jaýap, oı tolǵanys, roldik oıyndar.
Sabaqtyń kórnekilikteri: Munaı, Munaı óńdeıtin qondyrǵynyń qurylys syzbanusqasy, “Munaıdan alynatyn ónimder” jınaqtamasy, Qazaqstan Respýblıkasynyń paıdaly ken oryndarynyń kartasy, sýretter, kesteler.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
“Daǵdarystan - damýǵa” iskerlik oıyny
İİİ. Jańa sabaq
Munaı óńdeý jáne qorshaǵan ortany qorǵaý / Roldik oıyndar/
İV. Qorytyndy
V. Bekitý
Vİ. Úıge tapsyrma

“Daǵdarystan - damýǵa” iskerlik oıyny
(Bul oıynda oqýshylar hımıalyq ydystar shyǵaratyn ónerkásiptiń ónimderin tutyný úshin, artyna jazylǵan tapsyrmalardy oryndaý kerek. Sonda ónerkásiptiń orkendeýine jol ashylady)

Suraqtary:
1. Organıkalyq hımıa neni zertteıdi?
2. Kómirsýtekterdiń tabıǵı kózderi qandaı?
3. Tabıǵat jáne munaıǵa ilespe gazdardyń bir – birinen negizgi aıyrmashylyǵy?
4. Tabıǵı gazdyń quramy? Qoldanylýy.
5. Tas kómirdiń hımıalyq quramy qandaı?
6. Koksteý degenimiz qandaı proses? Koks gazynyń quramy qandaı?
7. Tas kómirdi óńdeý arqyly alynatyn ónimder? Qoldanylýy.
8. Quramynda 98% metan bar 1 m3 gazdy jaǵýǵa ottektiń qandaı kólemi jumsalady.

Jańa sabaq jospary
1. Munaıdyń ashylý tarıhy (oqýshy tarıhshy)
2. Ádebı turǵydan sıpattaý (oqýshy ádebıetshi)
3. Munaıǵa hımıalyq sıpattama berý (hımık muǵalim)
4. Munaı ónimderiniń qoldanylýyn ádebı turǵydan sıpattaý (oqýshy ádebıetshi)
5. Munaı tasymaldanatyn ólkelerdi kartadan kórsetý (oqýshy geograf)
6. Munaıdy óndirý men óńdeýden týyndaıtyn ekologıalyq zardaptar (oqýshy ekolog)
8. Qorytyndy

Ashylý tarıhy
Munaıdy eń alǵash ret ertede shyǵys halqy paıdalanǵan. Eń alǵash bolyp munaıdy kádege jaratqan Tıgr men Efrat ózeniniń boıyn mekendegen shýmarıa memleketi. Al, 2800 – 3500 jyl buryn Sýza qalasynyń mańynan tabylǵan kóne qumyra ydystardan munaı juǵyndylary tabylǵan, sol derekterge súıensek Iran halqy munaıdy sol kezde taýyp, paıdalanǵan.
Neftini bilgiń keleme?
T. Jarokov
Nefti – jerdiń bulaǵy,
Nefti - jerdiń qunary,
Nefti - ómirdiń shyraǵy,
Nefti – qaıran qaldyrǵan,
Nefti degen nemene?
Nefti kúshti – tasqyn kúsh.
Nefti - ómirdi jaınatqan,
Nefti kúshti – asqyn kúsh.
Tabıǵı kómirsýtekterdiń ishindegi eń mańyzdysy – munaı.
Munaı – teńiz haıýandary men ósimdikteriniń baıaý ydyraýynyń nátıjesindi túzilgen.
Munaı - qara qońyr tústi ózine tán ıisi bar maı tárizdi.
Munaıdyń quramy: parafınder, sıkloparafınder, mıneraldy tuzdar, metaldar, aromatty kómirsýtekter, sý.
Munaı óńdeý – onyń quramyndaǵy kómirsýtekterdiń qaınaý temperatýrasyna sáıkes býlanýyna negizdelgen.