InfoHub Logo

İle aýdany, «Iý. A. Gagarın atyndaǵy
№16 orta mektebi mektepke deıingi shaǵyn ortalyǵymen» MKM.
Tarıh páni muǵalimi Erkebaeva G. M.

Taqyryby: Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr.
synyp saǵaty. «Arman» mádenıet úıi kitaphanasy.
Maqsaty:
a) bilimdilik: M. Maqataev ómir jolymen, shyǵarmashylyǵymen oqýshylardy tanystyrý.
á) tárbıelik: otandy týǵan jerdi súıýge tárbıeleý, aqyn jyrlarynan úlgi alý
b) damytýshylyq: oqýshynyń sóıleý mádenıetin damytý
Kórnekiligi: aqynnyń portreti, shyǵarmalary, aqyn týraly estelikter, naqyl sózder, býklet, úntaspa.

Jospary:
1. Kirispe bólim
2. Muqaǵalı máńgilik ǵumyr. Aqyn estelikteri.
3. «Poezıalary» (Aqynnyń óleńderiniń mánerlep oqý)
4. «Ásem án men kóńil kúı» (Ánderin oryndaý)
Kitaphana bezendiriledi. Aq qaıyń, qustar, kórinisi. Kórme Muqaǵalıǵa arnalǵan estelikter. Qabyrǵa gazetteri, álbomdar.
Kamıla: Qaıyrly kún qadirmendi dostar!

Azım: Qazaqtyń qara óleńin kıe tutqan, júreginiń túbinen qaınap shyqqan asyl jyrlarymen qalyń jurtshylyqtyń mahabbatyna bólengen Muqaǵalı Maqataevtyń shyǵarmalaryna arnalǵan «Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr» atty ádebı sazdy keshimizdi bastaýǵa ruqsat etińizder.
Kamıla:
Kezinde aqıyq aqyn M. Maqataev:
«Aqynmyn dep qalaı men aıta alamyn,
Halqymnyń óz aıtqanyn qaıtaladym.
Kúpi kıgen qazaqtyń qara óleńin,
Shekpen jaýyp ózine qaıtaramyn», - dep qarapaıym qazaqtyń qara óleńiniń jiligin shaǵyp, maıyn ishti. Degenmen, óziniń ádil baǵasyn ala almaı ketken aqynnyń ádil tarazysy halyq boldy. Ony kúlli halyq súıip oqydy. Muqaǵalı shyn máninde, bir týar ekenin halyqqa tanyta bildi.

Azım.
Búgin meniń týǵan kúnim
Oı, bále - aı!
Myna adamdar neǵyp jatyr toılamaı
Banket jasap berer edim ózim - aq
Alaýlatyp toıdyń shoǵyn úrlemeı,
Qushaq - qushaq gúl shoqtaryn laqtyryp,
«Mynaý – shapan, mynaý – atyń, min!» demeı
M. Maqataev 1931 jyly 9 aqpanda Almaty oblysynyń Narynqol aýdanyndaǵy Qarasaz aýylynda dúnıege keldi. Ákesi Súleımen osy óńirde kolhoz uıymdastyrýshy boldy. 1941 jyly maıdanǵa attanyp, sodan oralmady. Sheshesi Naǵıman qarapaıym shara adamy edi.
Kamıla: Balalyq shaǵynan – aq aqyn erte eseıdi, eńbekke erte aralasty. Orta mektepti bitirgen soń aýyldyń hatshysy, qyzyl otaýdyń meńgerýshisi, komsomol qyzmetinde boldy. 1954 - 1962 jyldar arasynda qazaq radıosynda dıktor boldy, 1962 - 1972jyldar aralyǵynda «Sosıalısik Qazaqstan», «Qazaq ádebıeti» gazetinde, «Mádenıet jáne turmys», «Juldyz» jýrnaldarynda bilim meńgerýshisi, 1972 - 1973 jyly Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda ádebı keńesshi bolyp jumys istedi.

Azım: Muqaǵalıdiń tuńǵysh óleńi 1948 jyly Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara» gazetinde basyldy.
Muqaǵalı poezıasy – tańǵy shyqtaı móldir poezıa. Aqynnyń «Darıǵa júrek», «Aqqýlar uıyqtaǵanda», «Ómir - dastan», «Atameken», «Raıymbek» t. b kitaptary jaryq kórdi.
Kamıla: Aqynnyń «Amanat» jyr jınaǵy 2000 jyly Memlekettik syılyqqa ıe boldy. Búginde Muqaǵalı aqynnyń 13 kitaby boıynsha 1834 óleń, 19 poemasy bar ekeni anyqtalyp otyr.
Muqańnyń 35 myń jolǵa jýyq óleńi poezıa súıer qaýymnyń izdep júrip oqıtyn jyryna aınaldy. Aqyn óleńderine 100 - den astam ánder jazyldy.

Arýjan:
Dombyra, júregimmen úndes ediń,
Ózińmen syrlasymdaı tildesemin,
Babamnan qalǵan mura sen bolmasań,
ómirdiń ne ekenin bilmes edim.
Án: Baqyt degen.
Oryndaıtyn: Tynyshbaı Arýjan.

Sáken: Búginde aqynnyń ortamyzda bolmaǵanyna nalımyz, al medet tutarmyz – alyp aqynnyń óziniń kózindeı kórinetin órkesh - órkesh óleńderi halqynan qaltqysyz baǵasyn alyp, keler ǵasyrǵa kerýen kóshin senimdi túrde uzatyp barady. Azamattyq pen adamgershilikti asqaq muraty sanaǵan aqynnyń júrek syrlary shynaıy bolmysymen, aqıqattyń aldynda alasarmaýmen qymbat ta qundy. Óleńin oqıdy

Hamza: Muqaǵalı – bizdiń zamandaǵy ǵajaıyp aqyndardyń biri. Aqynnyń ózi «Eger sizder shynymen meniń ómirbaıanymdy, shyǵarmashylyǵymdy zerttemek bolsańdar, ondy men ne jazam, sonyń bárin túgel oqyp shyǵýdy umytpaǵaısyzdar. Men óz óleńderimnen bólip qaramaýlaryńyzdy ótinem» degen eken. Óleńin oqıdy
Kamıla: Endeshe qashan da aqıqattyq aq týyn kóterip, ádilet pen adaldyqty teń ustaǵan aqynnyń ǵajaıyp syrly óleńderine kezek bereıik.

Nurjigit:
Babalarym, rahmet senderge
Babalarym,
Rahmet senderge!
Balalarym bolmasyn dep kór keýde,
Qobyzyńmen án men til berdiń,
Ómirge men mylqaý bolyp engende.
Babalarym,
Rahmet senderge
Jyraýlardyń jazbaı ketken jyrlaryn,
Arýlardyń ashpaı ketken syrlaryn
Qorqyttyń qorqynyshty muń – zaryn,
Qobyzyńnyń shanaǵynan tyńdadym.
Qulazyǵan seniń qula túzderiń,
Ne bilmegen ne kórmegen izgi elim
Jazylmaǵan tarıhymnyń joldaryn,
Aýyzeki ańyzyńnan izdedim
Men bilmeımin.
Basyńa álde ornap baq,
Shahar salyp, jasadyń ba jannat baq.
... Áldeqalaı tasqa túsken tańbany
Tabynamyn tarıhymdaı ardaqtap.
Syr ashpaıdy seniń qula túzderiń,
Syr ashpaıdy taý tastaǵy izderiń
Seniń búkil bolmysyńnyń taǵdyryn,
Dombyrańnyń pernesinen izdedim.
İzdedim de sátterińde túńilgen,
Tastap ketken ańyzyńa júgingem
Júgingem de, qaıta týǵam, tirilgem
Tarıhyńdy jazýdamyn búgin men,
Babalarym seniń Ana tilińmen!
... Meniń myna qaıta týǵan kúnimde,
Sóıle, orkestr, dúrilde bir, dúrilde
Sóıle, Mosart, meniń Ana tilimde,
Sóıle, Dante, meniń Ana tilimde