InfoHub Logo

Naýsha kishkentaıynan birge oınap, taı-qulyndaı tebisken qurdasy, ári atalasy Sherkesh bı ekeýi Bókeılikti tastap, Jaıyqtyń shyǵys betindegi ata qonystaryna kóshedi. Bul shamamen HİH ǵasyrdyń jıyrma jeti, otyzynshy jyldary bolsa kerek. oǵan sebep Sherkesh bı Jáńgirmen patshaǵa baryp, qaıtyp kele jatqanda ýfada qalǵan atasy Nuralynyń basy- na zıarat etedi. Sol kezde han kúrsinip: «E, babam-aı, seniń elden jyraq, estekter elinde japadan jalǵyz jatqanyń qarǵadaı shýlaǵan qara qazaq, onyń sodyr-soıqany Syrymnan ǵoı. Shirkin, sonyń kegi qaıtkende qaıtar?!» — degen eken.

Muny estip turǵan Sherkesh bı tynysh otyra almaı:

— Han ıem, elde ala almaǵan kegińiz aıdalada qańǵyryp ashtan ólgen atańyzdyń basyna kelgende esińizge túsip otyr ma, bul ne degenińiz? — dep qalady. Han da qarap qalmaı jaýap qaıtarady. Aqyry arada keraǵar sóz, kıkiljiń kóńil paıda bolady. Atalǵan áńgime elge jetedi, Naýsha estıdi. Sol kezde ol:

— Joq, bul han aıtatyn sóz emes. Asyly esimiz barda el taýyp, irgemizdi aýlaq salaıyq, — deıdi de, júz shamaly otbasyn kóshke qondyrady.

Eski qala tusynan ótip bara jatqanda, arttarynan berishtiń Sádibek pen Bekmaǵambet bastaǵan han áskeri qýyp jetedi. Maqsat — kóshti keıin qaıtaryp, jyly oryndy sýytpaý. Bul Jáńgir bergen tapsyrma eken.

Han áskeriniń qarasy kóringende Naýsha batyr aldynan jalǵyz shyǵyp:

— Áı, Sádibek, el bolsań, eldigińdi aıt, jaýmyn deseń, óziń bil, jaýlasam. Biraq shıtteı qatyn-balalardy qorqytyp, aqymaqtan ba, aqylǵa sal, toqta! — deıdi. Sonda Sádibek:

— Qaıtsań — elmin,qaraılamasań — jaýmyn, — deıdide, kóshke qaraı at qoıyp, shaba jóneledi. Naýsha batyr ózin batyr ǵana emes, adam qurly kórmegen qarsylasyna qatty ashýlanǵan kúıi:

— Sádibek, myna sholaq naızanyń ushy áli kúnge musylman ataýlyǵa qadalyp kórgen joq edi. Asyly aqylǵa kep, keıin qaıtqanyń jón bolar, — dep eki-úsh ret eskertedi. Biraq qulaq asqan Sádibek joq, qaıta burynǵydan beter ekilenip, shabysyn údete túsedi. Qarsy atylǵan Naýsha batyr Sádibekti áıdemge aparmaı, qara qustaı qalbańdatyp, saptan shyǵarady.

Kelesi jekpe-jekte Bekmaǵambet jer qushady. Sóıtip, sút pisirimde han áskerin bastap kelgen qaharly qos naızagerdiń súıegi sol Qaztóbe dep atalatyn jerde qalady. Bastaýshylarynan aıyrylǵan basqalarda ne amal, az-máz shaıqastan soń, eki jaq jarylyp, jónderine ketedi. Naýsha adamdaryn túgendese, úsh kisi joq, sóıtse, han áskeri ustap alyp ketipti.

— Qarys aqyldan súıem qaırat artyq, tez arada han áskerin qaıta shaýyp, adamdarymyzdy qaıtaraıyq, — dese, Sherkesh:

— Bizdiń isimiz ádil, sońynan bárin zań jolymen daýlap, qýyp alamyz. Kerek bolsa, olardyń jazasyn qosa alady, — dep erik bermeıdi.

Ertesine Naýsha artynan patsha áskeri qaıta qýyp jetip, shaıqas bastalady. Bul joly da ol jaý jaǵynyń on adamyn sheıit qylady. Bári bir batyr betin qaıtara almaıtynyn anyq sezgen qarsylastar qylyshtaryn qynabyna sap, keıin qaıtady. Arada biraz kún ótkende, Naýsha bastaǵan uly kóshti Jaıyq aýzynda taǵy bir top qarsy alady. Bul Jáńgir hannyń ótinishimen orynbor shekara áskeri basshylyǵy jibergen Jaıyqboıyndaǵy qazaqtar eken. Alystan kóz salyp qaraǵan batyr jańa toptyń burynǵylarǵa qaraǵanda qımyly men qarýynyń bólektigin kórip, ózim degen az ǵana jigitterimen urysty bastap ketedi. Borap turǵan oq astynda arly-berli oıqastap júrgen batyrǵa esh qıanat kelmeıdi. Esesine munyń sholaq naızasynan jer qaýyp jatqan jaý kóp. Aqyry ımperıalyq orys patshasynyń áskerleri bas alyp qashady. Keıinnen olardan bireýler: «Báriń júrip bir Naýshaǵa álderiń kelmegeni neleriń?» — degende álgi áýmeserler: «Bizge bir Naýsha júz Naýsha bop janymyzdy qoımaı jýsatty emes pe? Tipti qaısysyn óltirerimizdi bilmeı qınaldyq» degen eken.

Sóıtip, úsh birdeı qalyń qoldan aman ótken Naýsha kóshi Jaıyqty da esen-saý keship shyǵyp, týǵan jerlerine taban tirepti, eski jurtpen qaýyshypty.

Oqýǵa keńes beremiz:

Naýsha batyr týraly

Syrymnyń Nuraly handy shabýy (İİ nusqa)

Baımaǵambet sultan men Syrym batyr

---