InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ónerli jigit

Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdiligi: Mátindi durys túsinip, mánerlep oqýǵa úıretý. Zattyń
synyn bildiretin sózderdi anyqtaı bilýge
saýattylyqtaryn arttyrý.

2. Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń sózdik qoryn molaıtyp, bilimderin tolyqtyrý.
3. Tárbıeligi: Ónerli, bilimdi bolýǵa tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: Kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń ádisi: Satylaı keshendi taldaý, suraq – jaýap
Sabaqtyń kórnekiligi: Ábý –Nasyr Ál-Farabı portreti, slaıd.

Sabaqtyń júrý barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi
Psıhologogıalyq daıyndyq
Amansyń ba, kún: (qoldaryn joǵary kóteredi, kúnge sozady)
Amansyń ba, dos! (bir-birine alaqandaryn ashady)
Amansyz ba, ustaz qaýym!(bas ıip, sálem beredi)

İİ.Úı jumysy
1-tapsyrma. Ahmet Baıtursynovtyń «Tartý» óleńin jatqa suraý.
2-tapsyrma. Saýalnama júrgizý

1) Kóktemde alǵash gúldeıtin gúl
a) báısheshek
á) qyzǵaldaq

2) Zattyń atyn bildiretin sózderge qandaı suraqtar qoıylady?
a) ne istedi? ne qyldy? qaıtti?
*á) kim? kimder? ne? neler?

3) Jýan aıtylǵan sózderdi tap.
*a) dala, tazalyq
á) ózen, sábiz

4) Durys býynǵa bólingen sózdi tap.
*a) kók-tem
á) qaı-yń

5) Zattyń qımylyn bildiretin sózdi tap.
*a) kúldi, jylady
á) kún, jer

İİİ.Jańa sabaq
Búgin bárimiz ortalyq júıege baǵyna otyryp, ortalyqtyń árbir tapsyrmasyna satylap jaýap beremiz. Biz qazir qaı ortalyqqa toqtadyq?
«Oqý ortalyǵy» osy ortalyqta mátindi satylaı keshendi taldaý ádisi arqyly túsindirý. Oqýlyǵymyzdyń 146-shy betin ashyp mátinmen tanysaıyq.
1. Ónerli jigit
El aýzynan
Burynǵy zamanda jazý syzý bolmaǵandyqtan áńgime el arasynda aýyzdan aýyzǵa jetip otyrǵan. El aýzynan alynǵandyqtan onyń avtory bolmaıdy.
Áńgimedegi Farabı týraly qysqasha málimet berý. Ál-Farabı 870 jyly Arys ózeniniń Syrǵa quıar tusyndaǵy Farab qalasynda otyrarlyq áskerbasynyń otbasynda dúnıege kelgen. Tolyq aty-jóni Ál-Farabı Ábý – Nasyr Muhammed ıbn Muhammed ıbn Uzlaǵ ıbn Tarhan.
Ál-Farabı ózdiginen oqyp jetilgen ǵalym. Uly ustazy Arıstoteldiń eńbekterin qyzyǵyp oqyǵan Arıstoteldiń «Metafızıkasyn», «Qyryq jan týraly», eńbegin júz ret,al «Rıtorıkasyn» eki júz ret oqyp shyqqan.Ál-Farabı «Kemeńgerlik merýerti», «İzgi qala turǵyndarynyń kózqarasy», «Baqytqa jetý», «Logıka» sıaqty taǵy basqa traktattar jazǵan. Ábý-Nasyr Ál-Farabı 950 jyly qaıtys bolǵan.

2. Ózara maǵynalyq baılanysta aıtylatyn eki nemese odan da kóp sóılemnen quralady.
3 Shyǵarmadaǵy negizgi oıdy nemese taqyrypty qysqasha ataý degen sóz. Bul taqyryp mátinge
saı alynǵan.
4 Avtordyń aıtaıyn degen basty pikiri. Mátindegi negizgi oı men taqyryp bir-birimen tyǵyz baılanysta bolady. Bul shyǵarmadaǵy negizgi oı-jigittiń tisimen shege sýyryp, ár túrli óner kórsetýi. Farabıdiń qamqorlyq jasaýy. Keıin sol balanyń úlken ǵalym bolýy.

Jazý ortalyǵy
- Balalar! Dápterimizdi ashyp búgingi kúnniń jadysyn jazamyz.
Sózdik jumys
Dırhem - Vİİ-ǵasyrda qoldanysta bolǵan arab aqshasy (moneta). Salmaǵy 3,9 gram bolǵan.
Dıýana - aqylgóı, dana, qarıa kisini aıtady.

Erejeni qaıtalaý. Zattardyń synyn bildiretin sózderge oqýshylar mysal keltiredi. Oqýlyǵymyzdaǵy 132-jattyǵýdy sáıkestendirý arqyly oryndaıyq
Kúreń-- sıyr
Qyzyl --at
Ala --qozy
Momaqan-- buzaý
Aq --laq
Bórte-- qulyn
Jıren --bota

Sýret arqyly juptyq jumys jasaıyq.
jıren
aq boz
ala
qara
Júırik
qasqa
tarǵyl
toqal

Jatqa jazý.
Ónerli órge júzedi.
Ónerdi úıren de, jıren.
Óner - taýsylmas azyq, jutamas baılyq.

Jańalyqtar ortalyǵy.
12 sáýir –Ǵaryshkerler kúni
Eń alǵash ret 1961 jyly adamzat arasynan aspan álemin zertteýge Iý.A. Gagarın ushty. Mine, bıyl Iý.A. Gagarınniń ushqanyna 50 jyl tolady. 1991 jyly 2-shi qazanda qazaqtan tuńǵysh ret ushqan T.Áýbákirov.
Ǵarysh álemine qazaqtan shyqqan 2-shi ǵaryshker aǵamyz T.Musabaev. Ol úsh dúrkin aspan álemin zerttep keldi.
1 shilde - 4 qarasha 1994 jyl
2 qańtar - 25tamyz 1998 jyl
28 sáýir – 6 mamyr 2001jyl

Matematıka ortalyǵy.
Bul ortalyqta dybystarǵa matematıkalyq tásilmen minezdeme beremiz.
Berilgeni: «Ǵaryshkerler» sózinde qansha dybys, qansha árip bar? Onyń nesheýi daýysty, nesheýi daýyssyz, neshe býyn bar ekenin aıtý.

Sheshýi: «Ǵaryshkerler» sózinde 11 dybys bar onyń tórteýi (4daýysty dybys) a,y,2-e daýysty dybystar sozylyp, aýaǵa erkin shyǵady. Býyn quraıdy. 7 (daýyssyz dybys) 3-r, ǵ, sh, k.Daýyssyz dybystar sozylmaı aıtylady, aýaǵa qysylyp shyǵady.

Ǵaryshkerler=11=4 (a,y, 2-e) 4
7 (3-r,ǵ,sh,k)

Qorytyndy: suraq – jaýap ádisimen sabaqty bekitý
1) Farabı jigittiń qandaı ónerin baıqady?
2) Ol jigitke qandaı usynys aıtty?
3) Ónerli jigit qandaı jaqsylyqqa jetti?
4) Farabı qandaı eńbekter jazǵan?
5) Seniń qandaı óneriń bar?
Úıge tapsyrma: mátindi mánerlep oqý, mazmunyn áńgimeleý. Ál-Farabı týraly málimet jınaqtap kelý.
Baǵalaý.