Oqýshy quzirettiligin arttyrýda modýldik tehnologıanyń tıimdiligi
Oqýshy quzirettiligin arttyrýda modýldik tehnologıanyń tıimdiligi
Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» zańynda «Bilim berý júıesiniń basty mindeti – ulttyq jáne jalpy adamzattyq qundylyqtar, ǵylym men praktıka jetistikteri negizinde jeke adamdy qalyptastyrýǵa jáne kásibı shyńdaýǵa baǵyttalǵan bilim alý úshin qajetti jaǵdaılar jasaýda. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý. Qazirgi mektep jaǵdaıyndaǵy bilim berýdiń ulttyq modeline oqytý men tárbıe berýdiń sońǵy ádis - tásilderin, ınovasıalyq tehnologıany ıgergen, psıhologıalyq, pedagogıkalyq jumysta qalyptasqan, eski súrleýden tez arada arylýǵa qabiletti jáne naqty tájirıbelik is - áreket ústinde ózindik dańǵyl jolyn salýǵa ıkemdi, shyǵarmashylyq pedagogıkalyq zertteýshi bolýdy talap etedi.
Qazirgi zaman aǵymyna baılanysty oqýshylardyń bilimge qyzyǵýyn arttyrý úshin muǵalimderge jańa talaptar qoıylýda. Sol sebepti oqytýdyń ár túrli tehnologıalary jasalyp, mektep tájirıbesine engizilýde. Jan - jaqty izdenistiń nátıjesinde bilim berý salasynda jańa pedagogıkalyq tehnologıalardyń sany da, sapasy da ósip keledi. Tehnologıa – belgili bir istegi adamnyń ádisi, sheberligi. Osy sheberlik arqyly muǵalimniń óz sabaǵyn oqýshyǵa joǵary satyda jetkizýine múmkindik beredi. Muǵalim únemi shyǵarmashylyqpen, izdenispen jumys jasap otyrsa jańashyldyqqa jaqyn bolǵany. Ózgelerdiń úlgisin óz isinde paıdalana bilse, oǵan ózindik qoltańbasyn qosyp otyrsa – oqýshy tárbıeleý men bilim berýdegi jetistigi sol bolmaq. Qazirgi pedagogıkalyq ádebıetterden 50 - den astam oqytý tehnologıalary qoldanysqa engizilgeni belgili bolyp otyr.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaevtyń 2030 jylǵa deıingi baǵdarlamasyn iske asyrýǵa belsene qatysatyndar, keń baıtaq Qazaqstannyń baılyǵyna ıe bolatyndar, sol baılyqty óz ıeligine jumsaıtyndar, sóz joq, qazirgi mektep qabyrǵasynda júrgen bizdiń oqýshylarymyz ekenine eshkim kúmán keltire almaıdy. Meniń de muǵalim retinde aldyma qoıǵan maqsatym – oqýshylarǵa ulttyq pedagogıkalyq tárbıe men bilim berýmen qatar olardyń shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrý. Sol sebepti sabaqty ıdeıalyq jaǵynan ǵylymı negizde, ómirmen baılanysty uıymdastyrý oqýshynyń qyzyǵýyn, bilim qumarlyǵyn tanytý, ár sabaqta oqýshylardy oılanýǵa, ózdiginen izdenis jasaýǵa baýlyp, oıyn aýyzsha, jazbasha jınaqtap baıandaı bilýge, mádenıetti sóıleýge úıretý arqyly ulttyq ádet - ǵurypty boıyna sińirýge daǵdylandyrý - árbir ustazdyń abyroıly boryshy. Bul rette ǵasyrlar boıy qoldanylyp, suryptalyp, turmys pen ómir tájirıbesi synynan ótken salt - dástúrimiz pedagogıkalyq ádis - tásil retinde paıdalanylady.
Kóptegen ádis - tásilderdiń ishinde men 2006 - 2007 oqý jylynan bastap «Modýldik oqytý tehnologıasynyń elementterin» sabaǵymda qoldanyp júrmin. Bul tehnologıanyń maǵan jáne oqýshylardyń qudirettiligin arttyrýǵa tıgizer kómegi mol boldy. Bul tehnologıanyń tıimdiligi – oqýshy alǵan bilimin tereńinen jınaqtap túsinip, bilimin jańǵyrta otyryp, ótken materıaldardy esinde saqtap qalady. Oqýshylar ótken materıaldardy únemi qaıtalap jańǵyrtyp otyrady jáne teorıalyq alǵan bilimderin túrli oıyn túrleri arqyly tájirıbede qoldanady. Eń bastysy saýattylyqtary, fonetıkalyq, leksıkalyq, morfologıalyq jáne sıntaksıstik taldaýlardy ıgerdi. Modýldik oqytý tehnologıasynyń ereksheligi «Tulǵanyń tanymdyq qabletterin jáne tanymdyq prosesterdi arnaıy jasalǵan oqý jáne tanymdyq jaǵdaılar arqyly damytýǵa, tulǵanyń qajettiligin qanaǵattandyrýǵa belsendi sózdik qoryn damytýǵa baǵyttalýy». Tehnologıanyń tómendegi úlgide kórsetilgen ádis - tásilderi bar.
Osyndaı ádis - tásilderdi qoldana otyryp, elimizdiń órkenıetti bolashaǵyn qalyptastyramyz. Modýldik tehnologıa arqyly bilim alǵan jeke tulǵa mynadaı bolady:
Sizderdiń nazarlaryńyzǵa osy modýldik tehnologıa arqyly jasalǵan sabaǵymdy usynyp otyrmyn.
Mysaly: qazaq tili páninen «Stılderdi qaıtalaý» sabaǵynda «Baqytty sát» oıynyn qoldanýǵa bolady.
“Baqytty sát” oıyny. Sabaqtyń taqyryby: Stılder.
Sabaq túri: qaıtalaý sabaǵy
● Maqsaty: Oqýshylardyń bilimderin tekserý, alǵan bilimderin saralaýǵa jáne tez sheshim qabyldaýǵa úıretý.
● Kórneki quraldar: sandyqsha, saǵat, baǵalaý paraǵy, fıshkalar.
● Oqýshylardy eki topqa bólemin. Sabaq 5 geımmen ótkiziledi.
● İ top “Bilimdiler”, İİ top “Tapqyrlar”
İ geım. “Boı sergitý”.
● Eki topqa 10 suraq berip, durys jaýapqa fıshka beremin.
● Qazaq tilinde stıldiń neshe túri bar?
● Ǵylymı stıl degenimiz ne?
● Aýyz eki sóıleý stıli jaıly aıt.
● Kórkem ádebıet stıline neler jatady?
● Gazet - jýrnaldardaǵy maqalalar stıldiń qaı túrine jatady?
● Resmı is - qaǵazdar stıline neler jatady?
● Roman, áńgime stılderdiń qaı túrine qatady?
● “Ótinish” stıldiń qaı túrine jatady?
● Ǵylymı stılderde qandaı sózder kóp qoldanylady?
● Stılısıka neni zertteıdi?
İİ geım. Sandyqshadaǵy jumbaqtar.
● Sandyqshadan oralǵan kespe qaǵazdardy alyp, ondaǵy mátinderdiń qaı stılge jatatynyn anyqtaıdy.
● Mátin.
Emen uzaq jyldar boıy óse beredi. Ol 150 - 200 jylǵa deıin sozylady. Jalpy emen jylý súıgish aǵashtar qataryna jatady.
2. Mátin
Aýrýhanaǵa barý úshin meni sabaqtan bosatýyńyzdy suraımyn.
3. Mátin
- Mereke qutty bolsyn.
- Rahmet, saǵan da ulys qutty bolsyn.
- Saǵan tabys, sáttilik tileımin.
- Tilegiń úshin kóp rahmet.
4. Mátin
Zattyń atyn bildiretin sóz tabyn zat esim deımiz. Ol derekti, dereksiz, jalpy, jalqy bólyp bólinedi.
İ
İİ geım. Kim jyldam?
Úsh sóılem beriledi. Olar qaı stılge jatatynyn kim tez tapsa fıshka sol top múshelerine beriledi.
● Men, Asanov Úsen budan bylaı sabaqtan keshikpeýge sóz beremin.
● Emen óziniń ıilmeıtin menmendigimen, aıaq - qoly salbyraǵan qalypta, kúlimsiregen eki qaıyńnyń ortasynda tur.
● – Keshe nege sabaqqa kelmediń?
İÚ geım. Sen – maǵan, men – saǵan.
● Eki top bir - birine suraq qoıyp, fıshka beredi. Al suraqqa jaýap bere almasa, fıshka ózderinde qalady.
Ú geım. Kósemdikke umtylý.
Bul endi toptyq emes, jeke jumys. Ár oqýshy suraqqa jaýap berip, fıshka jınap, kósemdikke umtylady. Kim kóp jınasa, sol kósem bolady. 12 suraq beriledi.
Mine osyndaı sabaqtar arqyly oqýshylar bilimderin shyńdap otyrady. Ádebıet sabaǵynda «Ádebıet lotosy» oıyny oqýshylardyń alǵan bildimderin jańǵyrtýǵa, eske túsirýge tıimdi oıyndardyń biri. Bul oıyndy men aýdandyq qazaq tili men ádebıeti páninen ótken semınarda ótkizgen «Aıtys - halyq tarıhy» atty sabaǵymda qoldandym. Bul sabaq Respýblıkalyq «Qazaq tili men ádebıeti» jýrnalynyń 2008 jylǵy №1 – de jarıalandy.
Osy tehnologıany qoldanǵannan beri birshama jetistikterge qol jetkizdim.
Jańa tehnologıany bilim berý salasynda tıimdi paıdalaný oqýshylardyń ózindik jumysynyń sapasyn arttyrýǵa kómektesedi. Táýelsiz Qazaqstannyń keleshegi jas urpaqtyń qolynda, al jas urpaq – ulttyń ult bolyp qalýynyń kepili. Sondyqtan elimizdiń erteńgi urpaqtarynyń quzirettiligin arttyrý muǵalimniń mindeti ekenin umytpaýymyz kerek.
Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» zańynda «Bilim berý júıesiniń basty mindeti – ulttyq jáne jalpy adamzattyq qundylyqtar, ǵylym men praktıka jetistikteri negizinde jeke adamdy qalyptastyrýǵa jáne kásibı shyńdaýǵa baǵyttalǵan bilim alý úshin qajetti jaǵdaılar jasaýda. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý. Qazirgi mektep jaǵdaıyndaǵy bilim berýdiń ulttyq modeline oqytý men tárbıe berýdiń sońǵy ádis - tásilderin, ınovasıalyq tehnologıany ıgergen, psıhologıalyq, pedagogıkalyq jumysta qalyptasqan, eski súrleýden tez arada arylýǵa qabiletti jáne naqty tájirıbelik is - áreket ústinde ózindik dańǵyl jolyn salýǵa ıkemdi, shyǵarmashylyq pedagogıkalyq zertteýshi bolýdy talap etedi.
Qazirgi zaman aǵymyna baılanysty oqýshylardyń bilimge qyzyǵýyn arttyrý úshin muǵalimderge jańa talaptar qoıylýda. Sol sebepti oqytýdyń ár túrli tehnologıalary jasalyp, mektep tájirıbesine engizilýde. Jan - jaqty izdenistiń nátıjesinde bilim berý salasynda jańa pedagogıkalyq tehnologıalardyń sany da, sapasy da ósip keledi. Tehnologıa – belgili bir istegi adamnyń ádisi, sheberligi. Osy sheberlik arqyly muǵalimniń óz sabaǵyn oqýshyǵa joǵary satyda jetkizýine múmkindik beredi. Muǵalim únemi shyǵarmashylyqpen, izdenispen jumys jasap otyrsa jańashyldyqqa jaqyn bolǵany. Ózgelerdiń úlgisin óz isinde paıdalana bilse, oǵan ózindik qoltańbasyn qosyp otyrsa – oqýshy tárbıeleý men bilim berýdegi jetistigi sol bolmaq. Qazirgi pedagogıkalyq ádebıetterden 50 - den astam oqytý tehnologıalary qoldanysqa engizilgeni belgili bolyp otyr.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaevtyń 2030 jylǵa deıingi baǵdarlamasyn iske asyrýǵa belsene qatysatyndar, keń baıtaq Qazaqstannyń baılyǵyna ıe bolatyndar, sol baılyqty óz ıeligine jumsaıtyndar, sóz joq, qazirgi mektep qabyrǵasynda júrgen bizdiń oqýshylarymyz ekenine eshkim kúmán keltire almaıdy. Meniń de muǵalim retinde aldyma qoıǵan maqsatym – oqýshylarǵa ulttyq pedagogıkalyq tárbıe men bilim berýmen qatar olardyń shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrý. Sol sebepti sabaqty ıdeıalyq jaǵynan ǵylymı negizde, ómirmen baılanysty uıymdastyrý oqýshynyń qyzyǵýyn, bilim qumarlyǵyn tanytý, ár sabaqta oqýshylardy oılanýǵa, ózdiginen izdenis jasaýǵa baýlyp, oıyn aýyzsha, jazbasha jınaqtap baıandaı bilýge, mádenıetti sóıleýge úıretý arqyly ulttyq ádet - ǵurypty boıyna sińirýge daǵdylandyrý - árbir ustazdyń abyroıly boryshy. Bul rette ǵasyrlar boıy qoldanylyp, suryptalyp, turmys pen ómir tájirıbesi synynan ótken salt - dástúrimiz pedagogıkalyq ádis - tásil retinde paıdalanylady.
Kóptegen ádis - tásilderdiń ishinde men 2006 - 2007 oqý jylynan bastap «Modýldik oqytý tehnologıasynyń elementterin» sabaǵymda qoldanyp júrmin. Bul tehnologıanyń maǵan jáne oqýshylardyń qudirettiligin arttyrýǵa tıgizer kómegi mol boldy. Bul tehnologıanyń tıimdiligi – oqýshy alǵan bilimin tereńinen jınaqtap túsinip, bilimin jańǵyrta otyryp, ótken materıaldardy esinde saqtap qalady. Oqýshylar ótken materıaldardy únemi qaıtalap jańǵyrtyp otyrady jáne teorıalyq alǵan bilimderin túrli oıyn túrleri arqyly tájirıbede qoldanady. Eń bastysy saýattylyqtary, fonetıkalyq, leksıkalyq, morfologıalyq jáne sıntaksıstik taldaýlardy ıgerdi. Modýldik oqytý tehnologıasynyń ereksheligi «Tulǵanyń tanymdyq qabletterin jáne tanymdyq prosesterdi arnaıy jasalǵan oqý jáne tanymdyq jaǵdaılar arqyly damytýǵa, tulǵanyń qajettiligin qanaǵattandyrýǵa belsendi sózdik qoryn damytýǵa baǵyttalýy». Tehnologıanyń tómendegi úlgide kórsetilgen ádis - tásilderi bar.
Osyndaı ádis - tásilderdi qoldana otyryp, elimizdiń órkenıetti bolashaǵyn qalyptastyramyz. Modýldik tehnologıa arqyly bilim alǵan jeke tulǵa mynadaı bolady:
Sizderdiń nazarlaryńyzǵa osy modýldik tehnologıa arqyly jasalǵan sabaǵymdy usynyp otyrmyn.
Mysaly: qazaq tili páninen «Stılderdi qaıtalaý» sabaǵynda «Baqytty sát» oıynyn qoldanýǵa bolady.
“Baqytty sát” oıyny. Sabaqtyń taqyryby: Stılder.
Sabaq túri: qaıtalaý sabaǵy
● Maqsaty: Oqýshylardyń bilimderin tekserý, alǵan bilimderin saralaýǵa jáne tez sheshim qabyldaýǵa úıretý.
● Kórneki quraldar: sandyqsha, saǵat, baǵalaý paraǵy, fıshkalar.
● Oqýshylardy eki topqa bólemin. Sabaq 5 geımmen ótkiziledi.
● İ top “Bilimdiler”, İİ top “Tapqyrlar”
İ geım. “Boı sergitý”.
● Eki topqa 10 suraq berip, durys jaýapqa fıshka beremin.
● Qazaq tilinde stıldiń neshe túri bar?
● Ǵylymı stıl degenimiz ne?
● Aýyz eki sóıleý stıli jaıly aıt.
● Kórkem ádebıet stıline neler jatady?
● Gazet - jýrnaldardaǵy maqalalar stıldiń qaı túrine jatady?
● Resmı is - qaǵazdar stıline neler jatady?
● Roman, áńgime stılderdiń qaı túrine qatady?
● “Ótinish” stıldiń qaı túrine jatady?
● Ǵylymı stılderde qandaı sózder kóp qoldanylady?
● Stılısıka neni zertteıdi?
İİ geım. Sandyqshadaǵy jumbaqtar.
● Sandyqshadan oralǵan kespe qaǵazdardy alyp, ondaǵy mátinderdiń qaı stılge jatatynyn anyqtaıdy.
● Mátin.
Emen uzaq jyldar boıy óse beredi. Ol 150 - 200 jylǵa deıin sozylady. Jalpy emen jylý súıgish aǵashtar qataryna jatady.
2. Mátin
Aýrýhanaǵa barý úshin meni sabaqtan bosatýyńyzdy suraımyn.
3. Mátin
- Mereke qutty bolsyn.
- Rahmet, saǵan da ulys qutty bolsyn.
- Saǵan tabys, sáttilik tileımin.
- Tilegiń úshin kóp rahmet.
4. Mátin
Zattyń atyn bildiretin sóz tabyn zat esim deımiz. Ol derekti, dereksiz, jalpy, jalqy bólyp bólinedi.
İ
İİ geım. Kim jyldam?
Úsh sóılem beriledi. Olar qaı stılge jatatynyn kim tez tapsa fıshka sol top múshelerine beriledi.
● Men, Asanov Úsen budan bylaı sabaqtan keshikpeýge sóz beremin.
● Emen óziniń ıilmeıtin menmendigimen, aıaq - qoly salbyraǵan qalypta, kúlimsiregen eki qaıyńnyń ortasynda tur.
● – Keshe nege sabaqqa kelmediń?
İÚ geım. Sen – maǵan, men – saǵan.
● Eki top bir - birine suraq qoıyp, fıshka beredi. Al suraqqa jaýap bere almasa, fıshka ózderinde qalady.
Ú geım. Kósemdikke umtylý.
Bul endi toptyq emes, jeke jumys. Ár oqýshy suraqqa jaýap berip, fıshka jınap, kósemdikke umtylady. Kim kóp jınasa, sol kósem bolady. 12 suraq beriledi.
Mine osyndaı sabaqtar arqyly oqýshylar bilimderin shyńdap otyrady. Ádebıet sabaǵynda «Ádebıet lotosy» oıyny oqýshylardyń alǵan bildimderin jańǵyrtýǵa, eske túsirýge tıimdi oıyndardyń biri. Bul oıyndy men aýdandyq qazaq tili men ádebıeti páninen ótken semınarda ótkizgen «Aıtys - halyq tarıhy» atty sabaǵymda qoldandym. Bul sabaq Respýblıkalyq «Qazaq tili men ádebıeti» jýrnalynyń 2008 jylǵy №1 – de jarıalandy.
Osy tehnologıany qoldanǵannan beri birshama jetistikterge qol jetkizdim.
Jańa tehnologıany bilim berý salasynda tıimdi paıdalaný oqýshylardyń ózindik jumysynyń sapasyn arttyrýǵa kómektesedi. Táýelsiz Qazaqstannyń keleshegi jas urpaqtyń qolynda, al jas urpaq – ulttyń ult bolyp qalýynyń kepili. Sondyqtan elimizdiń erteńgi urpaqtarynyń quzirettiligin arttyrý muǵalimniń mindeti ekenin umytpaýymyz kerek.
You Might Also Like
