Orta jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin akt arqyly damytý
Orta jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin akt arqyly damytý
1. Jobanyń ózektiligi.
Zamanaýı kezeńde baǵdarlama talaptaryn tıimdi iske asyrý jáne bilim sapasyn arttyrý maqsatynda pedagogtardyń kúsh - jigeri mektep jasyna deıingi balanyń aqyl - oı tárbıesin jetildirýge baǵyttalady.
Oılaý operasıalary adamnyń qorshaǵan aqıqatty taný quraly bolyp tabylady, sondyqtan, oılaý operasıalarynyń damýy jan - jaqty damyǵan tulǵanyń qalyptasýynyń mańyzdy faktory bolyp tabylady.
Balalarda bastaýysh matematıkalyq uǵymdardy damytý úderisinde AKT - dy paıdalaný pedagogıkalyq yqpal etýdiń túzetý jáne oqý - damytýshylyq mindetterin úılestirýge, mektep jasyna deıingi balalardyń psıhıkalyq damýynyń zańdylyǵy men erekshelikterin eskerýge múmkindik beredi.
Zertteý maqsaty – orta mektep jasyna deıingi balalarda oılaý operasıalarynyń damý úderisin AKT quraldarymen ádistemelik qamtamasyz etý.
Zertteý nysany – orta mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalary.
Zertteý máni – AKT quraldary arqyly orta mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalarynyń damý úderisi.
Zertteý boljamy – orta mektep jasyna deıingi balalarda oılaý operasıalarynyń damý úderisi ony damytý barysynda kelesi múmkindikterdi qoldanǵan jaǵdaıda barynsha sátti ótedi: qyzyqty materıal, logıkalyq jattyǵýlardyń túrleri, AKT qoldanylatyn jumystardyń túrli formasy men ádisteri.
Zertteý mindetteri:
- mektepke deıingi pedagogıka men psıhologıadaǵy oılaý operasıalary damýynyń teorıalyq negizderin zertteý;
- orta toptaǵy mektep jasyna deıingi balalarda logıkalyq tásilderdiń qalyptasý deńgeıin anyqtaý;
- orta mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaýyn damytýǵa múmkindik beretin kompúterlik oıyndar júıesin jasaý jáne aprobasıalaý;
Zertteý ádisteri:
teorıalyq taldaý, sıntez, túıindeý jáne naqtylaý ádisteri;
baqylaý;
pedagogıkalyq tájirıbe ádisi;
zertteý málimetterin sandyq taldaý jáne sapalyq óńdeý ádisi.
Zertteýimizdiń ǵylymı jańalyǵy – osy máseleni zertteýdiń keń aýqymyn taldaý negizinde jáne mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalarynyń damýynyń praktıkalyq tájirıbesin, dıagnostıkalyq srez nátıjelerin taldaý negizinde AKT - dy qoldanýmen ótetin sabaqtar júıesi jasaldy.
Jumystyń tájirıbelik máni orta mektep jasyna deıingi balalarda kórý arqyly qabyldaý, zeıin, logıkalyq jáne beıneli oılaý, sóıleý qabiletterin damytýǵa múmkindik beretin sabaq júıesin jasaýda. Sonymen qatar tapsyrmalardy balanyń tanymdyq damýyn dıagnostıkalaýǵa da qoldanýǵa bolady. Oıyndar júıesin tárbıeshiler mektep jasyna deıingi balalarmen jumys tájirıbesinde qoldana alady.
Tájirıbe Óskemen qalasy ákimdiginiń №3«Balbóbek» balabaqsha - bóbekjaıynda, KMQK bazasynda ótkizildi. Eksperımenttik «Botaqan» top tárbıeshisi – Kýrkembaeva Alına Mýrathanqyzy. Topta barlyǵy 32 bala. Osy balalarmen jumys isteı otyryp eksperımenttik top jáne baqylaý toby dep bóldim.
1. 1 Mektep jasyna deıingi balalardyń ıntellektýaldy damýynyń erekshelikteri.
Balanyń damýy erte jasta bastalǵanda erekshe nátıjeli. Balalarǵa zor tanymdyq belsendilik, jańany qabyldaýǵa degen biregeı qabilettilik tán. Biraq, eger bul qasıetterdi ýaqytynda damytyp, izdenbese, olar birjola joǵalyp ketýi múmkin. Balanyń ıntellektýaldy damýy aldyn - ala boljanbaıdy; ol jaǵdaıǵa baılanysty toqtatýǵa, baıaýlatýǵa nemese jyldamdatýǵa bolatyn úderis.
Intellekt (latynnyń intellectus sózinen shyqqan – uǵyný, túsiný, ańǵarý) psıhologıalyq ǵylymda «jeke tulǵanyń aqyl - oı qabiletiniń turaqty qurylymy» retinde qaralady [1, 114 b.].
Balalardyń ıntellekti – balanyń sosıýmda beıimdelýin qamtamasyz etetin jas mólsheri normasyna qatysty tanymdyq úderisterdiń damý júıesi. Kognıtıvti psıhologıada ıntellekt damýynyń negizgi teorıasy dep ár túrli jastaǵy balalardy baqylaı otyryp óz qorytyndysyn jasaǵan Pıaje kezeńi teorıasyn ataýǵa bolady [2].
Birinshi kezeń – sensomotorlyq kezeń (0 - 1 jas).
Ekinshi kezeń – operasıalardyń aldyndaǵy (1 - 7 jas).
Úshinshi kezeń – naqty operasıalar (7 - 12 jas).
Tórtinshi kezeń – formaldy operasıalar (12 jastan keıin).
Osylaısha, balanyń ıntellektýaldy damýy kezeńderdiń zańdy aýysymymen sıpattalady, onda árbir ótken kezeń kelesisin daıyndaıdy. Álbette, bala bul kezeńderdi qatań kúntizbe boıynsha ótpeıdi; ózgeris birte - birte jáne ár balada ár túrli ýaqytta iske asady.
Logıkalyq oılaý – bul oılaýdyń bir túri, onyń máni – uǵym, paıymdaý, oı qorytyndysyn logıka zańdary negizinde paıdalaný, olardy is - áreketpen salystyrý, ara qatynasyn belgileý nemese sıpattaý jáne obektıvti aqıqatty ózgertý maqsatynda bar bilimdi úılestirýge múmkindik beretin sebep - saldarlyq zańdylyqtarmen baılanysty oılaý operasıasy [3, 123 b.].
Logıkalyq operasıalar: salystyrý, jalpylaý, taldaý, jınaqtaý, jikteý, serıasıa, úılestik, júıeleý, abstraksıalaý.
Logıkalyq oılaýdyń negizgi formalaryna kelesiler jatady: paıymdaý, oı qorytyndylaý, uǵym.
Oılaýdyń damýy úsh kezeńnen ótedi:
1. Kórneki - qımyldyq, ıaǵnı, bala áreket, qımyl arqyly oılaıdy.
2. Kórneki - beıneli, ıaǵnı, bala beıneler kómegimen oılaıdy.
3. Sóz - logıkalyq, ıaǵnı, bala oısha oılaıdy.
2 «Aqparattyq - komýnıkasıalyq tehnologıalar» uǵymy psıhologıalyq - pedagogıkalyq ádebıette
Aqparattyq - komýnıkasıalyq tehnologıalar (AKT) – aqparatty paıdalanýshylar múddesine saı aqparatty jınaý, óńdeý, saqtaý, taratý, kórsetý jáne qoldaný maqsatynda biriktirilgen ádister, óndiristik úderister men baǵdarlamalyq - tehnıkalyq amaldardyń jıyntyǵy [4].
Aqparattyq tehnologıalar – bul aqparatty alý, túrlendirý, berý, saqtaý jáne paıdalaný ádisteri men amaldary [5].
Aqparattyq tehnologıalardy olardyń fýnksıonaldyq taǵaıyndalýy boıynsha jikteýge bolady. A. V. Dvoreskaıa AKT - ǵa mynalardy jatqyzýdy usynady: prezentasıalar, úıretýshi oıyndar jáne damytýshy baǵdarlamalar, dıdaktıkalyq materıaldar, trenajer - baǵdarlamalar, vırtýaldy tájirıbe júıesi, elektrondy oqýlyqtar, elektrondy ensıklopedıalar [6, 157 b.].
Oqytýdyń jalpy júıesiniń bir komponenti retinde qarastyrylatyn aqparattyq tehnologıalar aqparatqa qoljetimdikti jeńildetip, oqý áreketiniń varıatıvtilik, daralaný jáne saralaný múmkindikterin ashyp qana qoımaı, oqytýdyń barlyq sýbektileriniń ózara áreketin jańasha uıymdastyrýǵa, oqýshy bilim berý áreketinde belsendi ári teńquqyly qatysýshy bola alatyn bilim berý júıesin qurýǵa múmkindik beredi.
Shyǵys Qazaqstan oblysy, Óskemen qalasy
№3 Balbóbek balabaqsha - bóbekjaıynyń tárbıeshisi
Kýrkembaeva A. M.
Orta jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin akt arqyly damytý. júkteý
1. Jobanyń ózektiligi.
Zamanaýı kezeńde baǵdarlama talaptaryn tıimdi iske asyrý jáne bilim sapasyn arttyrý maqsatynda pedagogtardyń kúsh - jigeri mektep jasyna deıingi balanyń aqyl - oı tárbıesin jetildirýge baǵyttalady.
Oılaý operasıalary adamnyń qorshaǵan aqıqatty taný quraly bolyp tabylady, sondyqtan, oılaý operasıalarynyń damýy jan - jaqty damyǵan tulǵanyń qalyptasýynyń mańyzdy faktory bolyp tabylady.
Balalarda bastaýysh matematıkalyq uǵymdardy damytý úderisinde AKT - dy paıdalaný pedagogıkalyq yqpal etýdiń túzetý jáne oqý - damytýshylyq mindetterin úılestirýge, mektep jasyna deıingi balalardyń psıhıkalyq damýynyń zańdylyǵy men erekshelikterin eskerýge múmkindik beredi.
Zertteý maqsaty – orta mektep jasyna deıingi balalarda oılaý operasıalarynyń damý úderisin AKT quraldarymen ádistemelik qamtamasyz etý.
Zertteý nysany – orta mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalary.
Zertteý máni – AKT quraldary arqyly orta mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalarynyń damý úderisi.
Zertteý boljamy – orta mektep jasyna deıingi balalarda oılaý operasıalarynyń damý úderisi ony damytý barysynda kelesi múmkindikterdi qoldanǵan jaǵdaıda barynsha sátti ótedi: qyzyqty materıal, logıkalyq jattyǵýlardyń túrleri, AKT qoldanylatyn jumystardyń túrli formasy men ádisteri.
Zertteý mindetteri:
- mektepke deıingi pedagogıka men psıhologıadaǵy oılaý operasıalary damýynyń teorıalyq negizderin zertteý;
- orta toptaǵy mektep jasyna deıingi balalarda logıkalyq tásilderdiń qalyptasý deńgeıin anyqtaý;
- orta mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaýyn damytýǵa múmkindik beretin kompúterlik oıyndar júıesin jasaý jáne aprobasıalaý;
Zertteý ádisteri:
teorıalyq taldaý, sıntez, túıindeý jáne naqtylaý ádisteri;
baqylaý;
pedagogıkalyq tájirıbe ádisi;
zertteý málimetterin sandyq taldaý jáne sapalyq óńdeý ádisi.
Zertteýimizdiń ǵylymı jańalyǵy – osy máseleni zertteýdiń keń aýqymyn taldaý negizinde jáne mektep jasyna deıingi balalardyń oılaý operasıalarynyń damýynyń praktıkalyq tájirıbesin, dıagnostıkalyq srez nátıjelerin taldaý negizinde AKT - dy qoldanýmen ótetin sabaqtar júıesi jasaldy.
Jumystyń tájirıbelik máni orta mektep jasyna deıingi balalarda kórý arqyly qabyldaý, zeıin, logıkalyq jáne beıneli oılaý, sóıleý qabiletterin damytýǵa múmkindik beretin sabaq júıesin jasaýda. Sonymen qatar tapsyrmalardy balanyń tanymdyq damýyn dıagnostıkalaýǵa da qoldanýǵa bolady. Oıyndar júıesin tárbıeshiler mektep jasyna deıingi balalarmen jumys tájirıbesinde qoldana alady.
Tájirıbe Óskemen qalasy ákimdiginiń №3«Balbóbek» balabaqsha - bóbekjaıynda, KMQK bazasynda ótkizildi. Eksperımenttik «Botaqan» top tárbıeshisi – Kýrkembaeva Alına Mýrathanqyzy. Topta barlyǵy 32 bala. Osy balalarmen jumys isteı otyryp eksperımenttik top jáne baqylaý toby dep bóldim.
1. 1 Mektep jasyna deıingi balalardyń ıntellektýaldy damýynyń erekshelikteri.
Balanyń damýy erte jasta bastalǵanda erekshe nátıjeli. Balalarǵa zor tanymdyq belsendilik, jańany qabyldaýǵa degen biregeı qabilettilik tán. Biraq, eger bul qasıetterdi ýaqytynda damytyp, izdenbese, olar birjola joǵalyp ketýi múmkin. Balanyń ıntellektýaldy damýy aldyn - ala boljanbaıdy; ol jaǵdaıǵa baılanysty toqtatýǵa, baıaýlatýǵa nemese jyldamdatýǵa bolatyn úderis.
Intellekt (latynnyń intellectus sózinen shyqqan – uǵyný, túsiný, ańǵarý) psıhologıalyq ǵylymda «jeke tulǵanyń aqyl - oı qabiletiniń turaqty qurylymy» retinde qaralady [1, 114 b.].
Balalardyń ıntellekti – balanyń sosıýmda beıimdelýin qamtamasyz etetin jas mólsheri normasyna qatysty tanymdyq úderisterdiń damý júıesi. Kognıtıvti psıhologıada ıntellekt damýynyń negizgi teorıasy dep ár túrli jastaǵy balalardy baqylaı otyryp óz qorytyndysyn jasaǵan Pıaje kezeńi teorıasyn ataýǵa bolady [2].
Birinshi kezeń – sensomotorlyq kezeń (0 - 1 jas).
Ekinshi kezeń – operasıalardyń aldyndaǵy (1 - 7 jas).
Úshinshi kezeń – naqty operasıalar (7 - 12 jas).
Tórtinshi kezeń – formaldy operasıalar (12 jastan keıin).
Osylaısha, balanyń ıntellektýaldy damýy kezeńderdiń zańdy aýysymymen sıpattalady, onda árbir ótken kezeń kelesisin daıyndaıdy. Álbette, bala bul kezeńderdi qatań kúntizbe boıynsha ótpeıdi; ózgeris birte - birte jáne ár balada ár túrli ýaqytta iske asady.
Logıkalyq oılaý – bul oılaýdyń bir túri, onyń máni – uǵym, paıymdaý, oı qorytyndysyn logıka zańdary negizinde paıdalaný, olardy is - áreketpen salystyrý, ara qatynasyn belgileý nemese sıpattaý jáne obektıvti aqıqatty ózgertý maqsatynda bar bilimdi úılestirýge múmkindik beretin sebep - saldarlyq zańdylyqtarmen baılanysty oılaý operasıasy [3, 123 b.].
Logıkalyq operasıalar: salystyrý, jalpylaý, taldaý, jınaqtaý, jikteý, serıasıa, úılestik, júıeleý, abstraksıalaý.
Logıkalyq oılaýdyń negizgi formalaryna kelesiler jatady: paıymdaý, oı qorytyndylaý, uǵym.
Oılaýdyń damýy úsh kezeńnen ótedi:
1. Kórneki - qımyldyq, ıaǵnı, bala áreket, qımyl arqyly oılaıdy.
2. Kórneki - beıneli, ıaǵnı, bala beıneler kómegimen oılaıdy.
3. Sóz - logıkalyq, ıaǵnı, bala oısha oılaıdy.
2 «Aqparattyq - komýnıkasıalyq tehnologıalar» uǵymy psıhologıalyq - pedagogıkalyq ádebıette
Aqparattyq - komýnıkasıalyq tehnologıalar (AKT) – aqparatty paıdalanýshylar múddesine saı aqparatty jınaý, óńdeý, saqtaý, taratý, kórsetý jáne qoldaný maqsatynda biriktirilgen ádister, óndiristik úderister men baǵdarlamalyq - tehnıkalyq amaldardyń jıyntyǵy [4].
Aqparattyq tehnologıalar – bul aqparatty alý, túrlendirý, berý, saqtaý jáne paıdalaný ádisteri men amaldary [5].
Aqparattyq tehnologıalardy olardyń fýnksıonaldyq taǵaıyndalýy boıynsha jikteýge bolady. A. V. Dvoreskaıa AKT - ǵa mynalardy jatqyzýdy usynady: prezentasıalar, úıretýshi oıyndar jáne damytýshy baǵdarlamalar, dıdaktıkalyq materıaldar, trenajer - baǵdarlamalar, vırtýaldy tájirıbe júıesi, elektrondy oqýlyqtar, elektrondy ensıklopedıalar [6, 157 b.].
Oqytýdyń jalpy júıesiniń bir komponenti retinde qarastyrylatyn aqparattyq tehnologıalar aqparatqa qoljetimdikti jeńildetip, oqý áreketiniń varıatıvtilik, daralaný jáne saralaný múmkindikterin ashyp qana qoımaı, oqytýdyń barlyq sýbektileriniń ózara áreketin jańasha uıymdastyrýǵa, oqýshy bilim berý áreketinde belsendi ári teńquqyly qatysýshy bola alatyn bilim berý júıesin qurýǵa múmkindik beredi.
Shyǵys Qazaqstan oblysy, Óskemen qalasy
№3 Balbóbek balabaqsha - bóbekjaıynyń tárbıeshisi
Kýrkembaeva A. M.
Orta jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin akt arqyly damytý. júkteý
You Might Also Like
